به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، پرونده طرح پزشک خانواده هم از آن پرونده‌های پرحاشیه است. از ۱۴ سال پیش که اجرای این برنامه در ایران شروع شد تا امروز در هر دوره‌ای تعریفی از آن شده، بعضی‌ها می‌گویند تنها راه نجات نظام پرآفت سلامت کشور است، برخی دیگر معتقدند اجرای دست و پا شکسته این طرح نه‌تن‌ها برای نظام سلامت نسخه شفابخش نبوده است، بلکه این روز‌ها در مسیر مشکلات گوناگون این حوزه در حال فراموشی است!
طرح پزشک خانواده از جمله برنامه‌هایی است که از سال ۸۴ تاکنون فراز و فرود‌های بسیاری به خود دیده و اجرای آن با گذشت چندین سال و آمدن و رفتن وزرای متعدد همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
ضرورتی برای نظام سلامت
این طرح سال‌ها به عنوان یکی از ضرورت‌های نظام سلامت مورد توجه قرار گرفت تا با سر و سامان دادن به شیوه ارجاع بیماران و فراهم آوردن مقدمات تشخیص بیماری‌ها و کنترل سلامت افراد هر خانواده زمینه‌ساز اجرای نظام ارجاع باشد. این در حالی است که وجود مشکلات و کاستی‌های متعدد پس از گذشت سال‌ها همچنان بر دامن طرح پزشک خانواده باقی مانده و به جز اجرای دست و پا شکسته این طرح در دو استان فارس و مازندران، خبری از اجرای سراسری این طرح به گوش نمی‌رسد.
تمایل وزارت بهداشت
آنطور که یک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس چندی پیش گفته، انگار وزارت بهداشت برای اجرای کامل طرح پزشک خانواده در برنامه ششم توسعه ابراز تمایل کرده است. بنا بر اظهارات ابوالفضل سروش، این طرح در برنامه پنجم و ششم توسعه وجود داشت و دارد، اما متأسفانه تا به امروز به صورت کامل اجرا نشده است. به گفته وی، در برنامه پنجم قرار بر این شد این طرح به صورت آزمایشی در چند استان اجرا شود و درصد موفقیت آن مورد ارزیابی قرار گیرد، البته اجرای آزمایشی این طرح تا حدود زیادی موفقیت‌آمیز بود.
پای منابع در میان است
نبود منابع پایدار، تجمیع نشدن بیمه‌ها و عملیاتی نشدن کارت‌های الکترونیک سلامت و البته در نظر نگرفتن نیرو‌های لازم برای اجرای این طرح همگی دست به دست هم داده‌اند تا قطار پزشک خانواده روی ریل اجرای کامل آنطور که باید قرار نگیرد و نتواند از ۲ استان فارس و مازندران به سایر نقاط کشور سفر کند.
طرح تحول و پزشک خانواده
از سوی دیگر یکی از مهم‌ترین برنامه‌ها در حوزه بهداشت و درمان طرح تحول سلامت بود که با جدیت از سوی وزارت بهداشت و با همکاری نمایندگان ملت در بهارستان به منظور فراهم آوردن اعتبارات خاص به مرحله اجرا درآمد، اما همزمان با این موضوع که جراحی حوزه سلامت را به عنوان هدف مد نظر قرار داد، توقع اجرای سراسری پزشک خانواده نیز در افکار عمومی شکل گرفت، اما وجود مشکلات ریشه‌ای و زیربنایی باعث شد طرح تحول هم نتواند تغییری در رویه پزشک خانواده ایجاد کند، چرا که درمان‌محور بودن طرح تحول بر برنامه‌های بهداشتی سایه افکند و روند اجرای برخی طرح‌ها را با کندی همراه کرد. البته باید این نکته را هم در نظر گرفت که تفاوت دیدگاه‌های موجود بین افرادی که مسؤولیت طراحی و اجرای این طرح را پذیرفته‌اند از جمله عواملی به حساب می‌آید که چوب لای چرخ پزشک خانواده گذاشته است.
۱۰ سال برای اجرا!
یکی از موانعی که مسیر اجرای پزشک خانواده را ناهموار و دستیابی به اهداف این طرح را مشکل‌تر کرده تعدد سیاست‌گذاری‌ها و اختلاف‌نظر دولت‌ها در شیوه اجرای این برنامه است. پزشک خانواده که تا به حال چند وزیر را به خود دیده در هر دوره دستخوش تغییر شد و عملکرد دولت‌ها تا به حال نتوانسته است آنطور که باید برای تحقق پزشک خانواده موثر باشد. براساس شواهد موجود آنچه وزارت بهداشت به عنوان مدل نهایی پزشک خانواده دنبال می‌کند، همان نظام یکپارچه مراقبت‌های بهداشتی و درمانی مبتنی بر نظام ارجاع است، اما کمبود منابع و پزشک در دسترس برای تکمیل شدن مدل نهایی پزشک خانواده همچنان محسوس است. پزشک خانواده یک برنامه زمانبر به حساب می‌آید که با توجه به شرایط و امکانات موجود عملیاتی شدن آن نیازمند یک دوره حداقل ۱۰ ساله است.
تب و لرز پزشک خانواده
این در حالی است که پزشک خانواده در گردنه پرپیچ و خم برنامه‌ریزی و اجرا دچار حالتی شبیه تب و لرز شد که اقدام برای درمان هر یک از این عوارض باعث عود عارضه دیگر شده است. در یک برهه نبود بودجه و منابع لازم سر راه این برنامه ملی قرار گرفت، اما همزمان با تامین بودجه، وزیر بهداشت تغییر کرد تا جذب منابع ناکام باقی بماند. ضعف برنامه‌ریزی هم مانع دیگری در مسیر اجرای پزشک خانواده است، چرا که در نظر نگرفتن شرایط بیمه‌ها و تجمیع نشدن آن‌ها باعث شد نسخه صفر یک این طرح به نسخه صفر ۲ تبدیل شود. در یک دوره نیز ترمز اجرایی شدن طرح پزشک خانواده با مخالفت پزشکان عمومی و سازمان نظام پزشکی کشیده شد، اما همچنان به نظر می‌رسد نبود منابع لازم و مشکلات تربیت نیروی پزشک خانواده یکی از بزرگ‌ترین موانع عملیاتی شدن این طرح است.
پزشک خانواده در بوته آزمایش
به هر روی طرح پزشک خانواده در ۲ استان به صورت پایلوت به اجرا درآمده و از این نظر فرصت مناسبی برای محک نقاط ضعف و قوت این طرح پیش روی مدیران وزارت بهداشت قرار گرفته است. بر این اساس و با توجه به اهمیت پزشک خانواده در بحث کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها و ساماندهی شیوه مراجعه بیماران، لازم است مزایای این طرح بیش از پیش مورد توجه مدیران قرار گرفته و با تدوین رویه‌ای واحد برای اجرای آن گام برداشته شود تا با اجرای سراسری آن مانع از تقویت شائبه شکست طرح پزشک خانواده شوند.
طرح پزشک خانواده از جمله برنامه‌هایی است که از سال ۸۴ تاکنون فراز و فرود‌های بسیاری به خود دیده و اجرای آن با گذشت چندین سال و آمدن و رفتن وزرای متعدد همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
ضرورتی برای نظام سلامت
این طرح سال‌ها به عنوان یکی از ضرورت‌های نظام سلامت مورد توجه قرار گرفت تا با سر و سامان دادن به شیوه ارجاع بیماران و فراهم آوردن مقدمات تشخیص بیماری‌ها و کنترل سلامت افراد هر خانواده زمینه‌ساز اجرای نظام ارجاع باشد. این در حالی است که وجود مشکلات و کاستی‌های متعدد پس از گذشت سال‌ها همچنان بر دامن طرح پزشک خانواده باقی مانده و به جز اجرای دست و پا شکسته این طرح در دو استان فارس و مازندران، خبری از اجرای سراسری این طرح به گوش نمی‌رسد.
تمایل وزارت بهداشت
آنطور که یک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس چندی پیش گفته، انگار وزارت بهداشت برای اجرای کامل طرح پزشک خانواده در برنامه ششم توسعه ابراز تمایل کرده است. بنا بر اظهارات ابوالفضل سروش، این طرح در برنامه پنجم و ششم توسعه وجود داشت و دارد، اما متأسفانه تا به امروز به صورت کامل اجرا نشده است. به گفته وی، در برنامه پنجم قرار بر این شد این طرح به صورت آزمایشی در چند استان اجرا شود و درصد موفقیت آن مورد ارزیابی قرار گیرد، البته اجرای آزمایشی این طرح تا حدود زیادی موفقیت‌آمیز بود.
پای منابع در میان است
نبود منابع پایدار، تجمیع نشدن بیمه‌ها و عملیاتی نشدن کارت‌های الکترونیک سلامت و البته در نظر نگرفتن نیرو‌های لازم برای اجرای این طرح همگی دست به دست هم داده‌اند تا قطار پزشک خانواده روی ریل اجرای کامل آنطور که باید قرار نگیرد و نتواند از ۲ استان فارس و مازندران به سایر نقاط کشور سفر کند.
طرح تحول و پزشک خانواده
از سوی دیگر یکی از مهم‌ترین برنامه‌ها در حوزه بهداشت و درمان طرح تحول سلامت بود که با جدیت از سوی وزارت بهداشت و با همکاری نمایندگان ملت در بهارستان به منظور فراهم آوردن اعتبارات خاص به مرحله اجرا درآمد، اما همزمان با این موضوع که جراحی حوزه سلامت را به عنوان هدف مد نظر قرار داد، توقع اجرای سراسری پزشک خانواده نیز در افکار عمومی شکل گرفت، اما وجود مشکلات ریشه‌ای و زیربنایی باعث شد طرح تحول هم نتواند تغییری در رویه پزشک خانواده ایجاد کند، چرا که درمان‌محور بودن طرح تحول بر برنامه‌های بهداشتی سایه افکند و روند اجرای برخی طرح‌ها را با کندی همراه کرد. البته باید این نکته را هم در نظر گرفت که تفاوت دیدگاه‌های موجود بین افرادی که مسؤولیت طراحی و اجرای این طرح را پذیرفته‌اند از جمله عواملی به حساب می‌آید که چوب لای چرخ پزشک خانواده گذاشته است.
۱۰ سال برای اجرا!
یکی از موانعی که مسیر اجرای پزشک خانواده را ناهموار و دستیابی به اهداف این طرح را مشکل‌تر کرده تعدد سیاست‌گذاری‌ها و اختلاف‌نظر دولت‌ها در شیوه اجرای این برنامه است. پزشک خانواده که تا به حال چند وزیر را به خود دیده در هر دوره دستخوش تغییر شد و عملکرد دولت‌ها تا به حال نتوانسته است آنطور که باید برای تحقق پزشک خانواده موثر باشد. براساس شواهد موجود آنچه وزارت بهداشت به عنوان مدل نهایی پزشک خانواده دنبال می‌کند، همان نظام یکپارچه مراقبت‌های بهداشتی و درمانی مبتنی بر نظام ارجاع است، اما کمبود منابع و پزشک در دسترس برای تکمیل شدن مدل نهایی پزشک خانواده همچنان محسوس است. پزشک خانواده یک برنامه زمانبر به حساب می‌آید که با توجه به شرایط و امکانات موجود عملیاتی شدن آن نیازمند یک دوره حداقل ۱۰ ساله است.
تب و لرز پزشک خانواده
این در حالی است که پزشک خانواده در گردنه پرپیچ و خم برنامه‌ریزی و اجرا دچار حالتی شبیه تب و لرز شد که اقدام برای درمان هر یک از این عوارض باعث عود عارضه دیگر شده است. در یک برهه نبود بودجه و منابع لازم سر راه این برنامه ملی قرار گرفت، اما همزمان با تامین بودجه، وزیر بهداشت تغییر کرد تا جذب منابع ناکام باقی بماند. ضعف برنامه‌ریزی هم مانع دیگری در مسیر اجرای پزشک خانواده است، چرا که در نظر نگرفتن شرایط بیمه‌ها و تجمیع نشدن آن‌ها باعث شد نسخه صفر یک این طرح به نسخه صفر ۲ تبدیل شود. در یک دوره نیز ترمز اجرایی شدن طرح پزشک خانواده با مخالفت پزشکان عمومی و سازمان نظام پزشکی کشیده شد، اما همچنان به نظر می‌رسد نبود منابع لازم و مشکلات تربیت نیروی پزشک خانواده یکی از بزرگ‌ترین موانع عملیاتی شدن این طرح است.
پزشک خانواده در بوته آزمایش
به هر روی طرح پزشک خانواده در ۲ استان به صورت پایلوت به اجرا درآمده و از این نظر فرصت مناسبی برای محک نقاط ضعف و قوت این طرح پیش روی مدیران وزارت بهداشت قرار گرفته است. بر این اساس و با توجه به اهمیت پزشک خانواده در بحث کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها و ساماندهی شیوه مراجعه بیماران، لازم است مزایای این طرح بیش از پیش مورد توجه مدیران قرار گرفته و با تدوین رویه‌ای واحد برای اجرای آن گام برداشته شود تا با اجرای سراسری آن مانع از تقویت شائبه شکست طرح پزشک خانواده شوند.
منبع: وطن امروز
ارسال نظرات