دوران دفاعمقدس در شمالغرب شاهد حماسههای زیادی بود که در نوع خود کمنظیر است؛ به ویژه اینکه در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی شاهد حوادث بسیاری بود.
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، همزمان با حضور زائران اردوهای راهیان نور در مناطق عملیاتی غرب و شمالغرب کشور برخی از یادمانها و نقاط شاخص این بخش از خاک پر حماسه را معرفی میکنیم:
سنندج، مرکز استان کردستان ایران
این شهر از شمال با دیواندره، از شرق با قروه، از جنوب با کامیاران و از غرب با سروآباد و مریوان همسایه است. در اردیبهشت سال ۱۳۵۹ «باشگاه افسران» سنندج در محاصره ضدانقلاب قرار گرفت. بعد از تحمل ۲۲ روز اسارت و گرسنگی از سوی ۴۰ تا ۵۰ نفر از رزمندگان اسلام، بالاخره عملیات پاکسازی سنندج در پنج محور انجام شد و محاصره باشگاه افسران درهم شکست. مزار مطهر پنج شهید این واقعه در این مکان مقدس قرار دارد.
جاده سنندج – مریوان
در طول جاده ۱۲۵ کیلومتری سنندج – مریوان چند نقطه زیارتی و حماسی وجود دارد. روستای «نگل» در ۶۰ کیلومتری غرب سنندج، به دلیل وجود یک جلد کلامالله مجید بسیار زیبا که با خط کوفی و تزئینات آب طلا بر روی پوست آهو نوشته شده و متعلق به صدر اسلام است، در منطقه «شهره» شده است. روستای «قلعهجی» در ۲۲ کیلومتری شهر مریوان، طی دو مرتبه در اسفند سال ۶۶ و بهار سال ۶۷ هدف بمباران شیمیایی دشمن بعثی قرار گرفته است و در نهایت «سه راه حزبالله» در ۱۵ کیلومتری مریوان که پس از آزادسازی از دست دموکراتها در سال ۵۹، به این نام معروف شد، همگی در این جاده قرار دارند.
دزلی
روستای دزلی در فاصله ۲۹ کیلومتری شهر سروآباد و یکی از روستاهای همین شهرستان است. بعد از پاکسازی مریوان، ضدانقلاب پایگاه اصلی خود را به دزلی منتقل کرد. در اواخر آذر ماه ۱۳۵۹ حدود ۲۰۰ نفر از نیروهای تحت امر «حاج احمد متوسلیان»، شبانه به مواضع ضدانقلاب در این نقطه هجوم بردند و روستا را پاکسازی کردند.
مقام معظم رهبری در سال ۱۳۵۹ به همراه گروهی عازم این روستا شدند؛ به محض خروج ایشان از روستا به واسطهی گزارش جاسوسان، دزلی آماج بمباران هوایی عراق قرار گرفت و افراد زیادی در این واقعه به شهادت رسیدند. برای گرامیداشت یاد شهدای دزلی و حضور مقام معظم رهبری در این روستا، یادمانی احداث شده است که همه ساله میزبان زائران راهیان نور شمال غرب است.
دالانی (والفجر ۱۰)
دالانی ارتفاعی است مرزی در جوار ارتفاعات تته، ملهخور و کمانجر در ۳۵ کیلومتری جنوب مریوان و ۶ کیلومتری جنوب غربی روستای دزلی. نزدیکترین شهر عراق به این نقطه یعنی شهر خرمال، در ۱۰ کیلومتری و در دامنه این ارتفاعات واقع شده است. این منطقه در تاریخ ۶ دی ۱۳۵۹ به همت نیرو های ارتش، سپاه و پیشمرگان کرد از دست ضد انقلاب خارج شد.
ارتفاعات دالانی یکی از محورهای مهم عملیاتهای «والفجر ۱۰» و «محمد رسول الله (ص)» نیز محسوب میشود. یادمان والفجر۱۰ در همین ارتفاع که مشرف بر شهرهای مرزی خرمال، حلبچه، سیدصادق و سد دربندیخان عراق است توسط ستاد مرکزی راهیان نور کشور در حال احداث است.
مریوان
مریوان مرکز شهرستانی است به همین نام در غرب استان کردستان. این شهر از شمال و غرب با عراق و از جنوب با شهر سروآباد ایران همسایه است. در تیرماه سال ۵۸، «شهید چمران» به همراه «شهید فلاحی» در این شهر حضور یافتند و پادگان ارتش مریوان را از محاصره ضدانقلاب خارج کردند. همچنین این شهر در روز سوم تیر ۱۳۵۹، با حضور «حاج احمد متوسلیان» و نیروهای سپاه مریوان از حضور ضدانقلاب پالایش شد. دریاچه زریوار در فاصله سه کیلومتری غرب این شهر قرار دارد. مزارهای مطهر «۴ شهید گمنام دفاع مقدس» در جانب شرقی این دریاچه و درنزدیکی سنگرهای رزمندگان اسلام؛ از دیگر اماکن زیارتی زائرین جبهههای شمالغرب است.
باشماق (یادمان والفجر ۴)
باشماق نام منطقهای مرزی بین ایران و عراق است. ارتفاع خانم شیخان در این منطقه، در جنوب دره شیلر، در ۲۲ کیلومتری شمالغرب مریوان و در ناحیه شمالی ارتفاعات «قوچ سلطان» واقع شده است و دید مناسبی نسبت به شهر پنجوین عراق (در فاصله ۵ کیلومتری) و ارتفاعات کانیمانگا در خاک عراق دارد.
«خانم شیخان»، یکی از محورهای اصلی عملیات «والفجر ۴» بود. این محدوده در اوایل دوران دفاع مقدس چندین بار مورد هجمه عراق قرار گرفت و شاهد چندین عملیات آفندی و پدافندی بوده است. رزمندگان اسلام برای دسترسی به مناطق عملیاتی «والفجر ۹» از این منطقه استفاده میکردند.
یادمان والفجر ۴ در همین ارتفاع خانم شیخان واقع شده است.
بانه
بانه شهرستانی در شمالغربی استان کردستان است. این شهر از شمال شرق با شهر سقز، از شمال غرب با شهر سردشت و در غرب با شهرهای استان سلیمانیه عراق از جمله «ماووت» همسایه است. این شهرستان از جنوب (دره شیلر) و غرب با کشور عراق هم مرز است و حدود ۷۳ کیلومتر مرز با این کشور دارد. بعد از آزادسازی جاده سقز- بانه، شهر بانه نیز توسط یک گروه رزمی از ارتش و سپاه به فرماندهی شهید صیاد شیرازی در ششم خرداد ۱۳۵۹، از وجود ضد انقلاب پاکسازی شد.
بمباران ۱۵ خرداد: در روز ۱۵ خرداد سال ۱۳۶۳، مردم بانه به همراه تعدادی از رزمندگان اسلام، بعد از برگزاری راهپیمایی به مناسبت سالگرد ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲، در پارک شهر آن روز و «پارک ۱۵ خرداد» امروز بانه، اجتماع کردند. مراسم به نیمه نرسیده بود که بمباران شروع شد. در پی این جنایت وحشتناک نزدیک به ۵۹۰ نفراز شهروندان بانه و رزمندگان حاضر در راهپیمایی، شهید و حدود ۴۰۰ نفر مجروح شدند.
شهدای غریب سیرانبند
سیرانبند نام روستایی است مرزی در ۲۴ کیلومتری جنوب شرقی بانه. گروهکهای ضد انقلاب،۱۰ نفر از رزمندگان اسلام را به اسارت گرفته بودند و قصد داشتند آنها را از مرز این روستا عبور دهند. در هنگام گذر از مرز به دلایلی نامعلوم از ادامه راه باز ماندند و اسرا را در نزدیکی همین روستا به شهادت رساندند. مزار این شهدای غریب، در سیرانبند، از جمله نقاط زیارتی مناطق عملیاتی شمالغرب کشور است.
یادمان بوالحسن
«بوالحسن» نام روستایی است در ۲۷ کیلومتری غرب شهر بانه و ۱۲ کیلومتری رودخانهی مرزی چومان. این منطقه یکی از محورهای اصلی عملیات «کربلای ۱۰» بوده است. در اغلب عملیاتهای برون مرزی انجام گرفته در ارتفاعات ماووت عراق (نصر۴ و۸- بیت المقدس۲ و۳)، رزمندگان اسلام با عبور از این ناحیه و گذر از رودخانه «چومان»، توانستند به نقاط هدف خود، دسترسی پیدا کنند. گذر از این مناطق صعب العبور و رودخانه چومان، فقط به اراده خداوندی و به واسطه حضور توانمند عزیزان جهاد سازندگی (با ساخت پل و جاده) میسر بود.
دارساوین
دارساوین نام روستایی است در ۲۲ کیلومتری شهر سردشت (در جاده بانه – سردشت)؛ در مرز استانهای کردستان و آذربایجانغربی. این منطقه به خاطر موقعیت خاص اقلیمی و جغرافیایی خود، محل بسیار مناسبی برای کمین عناصر ضدانقلاب بود.۵۲ نفر از پاسداران انقلاب اسلامی در سال ۵۸ و همچنین برادران شهید، زین الدین در سال ۶۳، در همین مکان گرفتار کمین ضد انقلاب شده و به فیض شهادت نائل آمدند. در این همین نقطه ستون نظامی شهید صیاد شیرازی که برای پاکسازی جاده بانه-سردشت به این منطقه گسیل شده بود، برای چندمین بار گرفتار کمین ضد انقلاب شد و در نهایت عملیات با پیروزی رزمندگان اسلام به پایان رسید.
سردشت
شهرستان سردشت در جنوبغربی استان آذربایجانغربی از شهرهای کردنشین این استان است. این شهردر هفتم تیرماه سال ۱۳۶۶ مورد حمله شیمیایی جنگندههای عراقی قرار گرفت. عراق قبل از این بارها جبهههای جنگ را بمباران شیمیایی کرده بود؛ اما سردشت اولین شهر مسکونی ایران بود که مورد حمله شیمیایی هواپیماهای عراقی قرار میگرفت. در این فاجعه ۱۰۸ نفر از ساکنان شهر در دم شهید، و صدها نفر مجروح و مصدوم شدند.
بلفت و دوپازا
ارتفاعات مرزی بلفت و دوپازا در ۱۵ کیلومتری غرب شهر سردشت و ۲۰ کیلومتری شرق شهر قلعه دیزه عراق واقع شدهاند. این منطقه محل اصلی انجام عملیات» نصر ۷» در سال ۶۶ بود. همزمان با عملیات والفجر ۴ در دره شیلر، این منطقه از لوث ضدانقلاب پاکسازی شد. هواپیمای جنگی «شهید عباس بابایی» در آسمان همین منطقه مورد اصابت گلوله قرار گرفت و ایشان را برای همیشه آسمانی کرد.
جنگل آلواتان
جنگل و روستای مرزی آلواتان در شمالغربی سردشت و در پنج کیلومتری جنوب غربی شهر میرآباد از شهرستان سردشت واقع شده است. گروهکهای ضدانقلاب از بدو استقرار در آنجا و مناطق اطراف، مخفیگاههای نسبتاً امنی را در آن منطقه بر پا کرده بود. در نهایت در مرداد ماه سال ۶۳ طی عملیاتی که در سه محور طراحی شده بود و با رشادتهای سردار اسلام، «شهید کاوه»، این منطقهی زیبا از زشتیها پاک شد.
روستای دوله تو
روستای دولهتو در شمال غربی سردشت و جنوبغربی منطقه آلواتان، واقع شده است. در این روستا زندانی وجود داشت با همین نام، که تحت کنترل حزب دموکرات کردستان ایران بود. در روز ۱۷ اردیبهشت ۱۳۶۰ و پس از آنکه نیروهای ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران بخشهای عمده کردستان را از کنترل نیروهای حزب دموکرات خارج کرده بودند و پیشروی به سمت مرز ادامه داشت، نیروی هوایی عراق زندان را بمباران کرد. در نتیجه بیش از ۵۰ تن از زندانیان شهید و تعدادی نیز زخمی شدند. اسرای زندان دوله تو از نیروهای سپاه، ارتش، ژاندارمری، جهاد سازندگی و پیشمرگان کرد مسلمان بودند.
یادمان شهید کاظمی
ناصر کاظمی در سال ۵۹ همزمان مسئولیت فرمانداری شهرستان پاوه و فرماندهی سپاه این شهر را به عهده داشت و پس از آن به فرماندهی سپاه کردستان منصوب شد. ایشان در تاریخ ششم شهریور سال ۵۹ در حالی که همزمان فرماندهی تیپ ویژه شهدا را نیز برعهده داشت، در محور پیرانشهر – سردشت در نزدیکی روستای بادین آباد در ۸ کیلومتری پیرانشهر به شهادت رسید. از ویژگیهای بارز شهید کاظمی، عشق و ارادت به مردم کرد و شجاعت و اخلاق حسنه در فرماندهی بوده است. یکی از جملات معروف ایشان در ارتباط با مردم مسلمان منطقه این است: " باید صفوف ضدانقلاب از مردم جدا شود. با ضدانقلاب با قاطعیت و با مردم محروم و مستضعف کرد، با مهربانی هرچه تمامتر رفتار شود. "
حاج عمران (تمرچین)
حاج عمران نام پادگانی است در ۱۲ کیلومتری مرز ایران و عراق (در کشور عراق)، که در جاده مواصلاتی پیرانشهر- رواندوز (عراق) واقع شده است. این پادگان در عملیات «والفجر۲» به تصرف رزمندگان اسلام درآمد. در ارتفاعات این منطقه عملیاتهای زیادی اجرا شد که از آن جمله میتوان به عملیاتهای «کربلای ۲»، «کربلای ۷» و والفجر ۲ اشاره کرد. در دامنه ارتفاعات مرزی این منطقه (قمطره)، یادمان شهدای گمنام حاج عمران قرار گرفته است. شهیدان محمود کاوه، مصطفی ردانیپور و علیرضا موحددانش در این منطقه به شهادت رسیدهاند.