روسیه و فروش نفت ایران؛ بازی دو سر برد در شرایط تحریم

 به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، روسیه به عنوان یکی از طرف‌های توافق هسته‌ای به صراحت اعلام کرده که از هیچ یک از تحریم‌های آمریکا علیه ایران پیروی نخواهد کرد.

هر چند روابط تهران و مسکو از نظر اقتصادی طی سال‌های اخیر با توسعه مناسبی مواجه نبوده، اما دو کشور زمینه‌های متعدد و گوناگونی برای همکاری دارند و در شرایطی که آمریکا تلاش می‌کند حلقه تحریم‌ها علیه ایران را تنگ‌تر کند، گسترش روابط با روسیه می‌تواند در کم اثر کردن تحریم‌ها مؤثر باشد.

بر این اساس با توجه به فشار‌هایی که آمریکا برای به صفر رساندن صادرات و فروش نفت ایران به سایر کشور‌ها وارد کرده، روسیه دست کم در دو حوزه فروش نفت و مسیر انتقال انرژی می‌تواند به ایران یاری رساند.

در مورد فروش نفت از سال ٢٠١٤، مذاکرات برای صادرات نفت ایران به روسیه آغاز شد و براساس طرح اولیه، قرار بود روسیه روزانه تا ٥٠٠ هزار بشکه از نفت ایران را در ازای تجهیزات و کالا‌های روسی خریداری کند.

این قرارداد بزرگ نفتی که ارزش ماهیانه آن یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار و در مجموع به ۲۰ میلیارد دلار در سال تخمین زده می‌شد، با حصول توافق هسته‌ای میان ایران و کشور‌های ۱+۵ عملا به دست فراموشی سپرده شد.

با این حال در حال حاضر با توجه به تلاش آمریکا در به صفر رساندن فروش نفت ایران، تهران می‌تواند از طریق روسیه همچنان به صادرات نفت خود ادامه دهد. به خصوص که از گذشته طرح‌هایی بین ایران و روسیه در زمینه تهاتر نفتی وجود داشته و فعال شدن مجدد این طرح‌ها می‌تواند باعث گشایش در فروش نفت ایران تا حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز شود.

استفاده از این روش دارای ویژگی‌های قابل توجهی است که می‌تواند منافع درازمدت ایران و روسیه را تامین کند.

۱. معامله نفتی میان ایران و روسیه بر خلاف آنچه که به نام «طرح تهاتر نفتی» یا «نفت در برابر غذا» مطرح شده، به هیچ وجه به معنای تهاتر نیست؛ زیرا ایران می‌تواند با پول خود به خرید کالا و یا خدماتی بپردازد که نیاز دارد.

از سوی دیگر روسیه می‌تواند از این طریق به فروش کالا و تجهیزات ساخت خود به ایران بپردازد که برای این کشور دارای سود اقتصادی است.

۲. قرارداد نفتی میان ایران و روسیه، روش مناسبی برای تنوع بخشیدن به مشتریان نفت ایران است چرا که بر اساس این قرارداد، روس‌ها نفت دریافت شده از ایران را به هر کشوری که مدنظرشان باشد، صادر خواهند کرد.

با توجه به اینکه نفت ایران از لحاظ کیفیت به نفتی که از ناحیه اورال روسیه استخراج می‌شود، نزدیک است، این امر می‌تواند صادرات و فروش نفت ایران توسط روس‌ها را تسهیل کند. از سوی دیگر روسیه به واسطه فروش نفت ایران می‌تواند سهم بیشتری از بازار‌های اروپا را بدست آورد که این امر یکی از استراتژی‌های بلندمدت مسکو در حوزه انرژی محسوب می‌شود.

۳. اجرای قرارداد نفتی میان ایران و روسیه سبب افزایش صادرات نفت ایران می‌شود که این امر می‌تواند کمکی برای اقتصاد ایران در دوران تحریم باشد. از سوی دیگر این قرارداد نفتی برای روسیه نیز سودآور است؛ زیرا موجب دریافت حق انتقال و فروش نفت ایران به سایر کشور‌ها می‌شود.

۴. معامله نفتی میان ایران و روسیه برای دو کشور که تمایل دارند رابطه گسترده و درازمدت تجاری با یکدیگر داشته باشند، یک فرصت طلایی به شمار می‌آید. این امر می‌تواند زمینه‌ای برای توسعه مناسبات تجاری دو کشور هم بخش‌های مرتبط با انرژی و هم سایر بخش‌های اقتصادی محسوب شود.

۵. از مزایای مهم قرارداد نفتی میان ایران و روسیه، تسهیل در روابط تجاری ایران و روسیه است، زیرا در حال حاضر میزان مبادلات اقتصادی ایران و روسیه بیش از مبلغ حاصل از نیمی از درآمد فروش ۱۰۰ هزار بشکه نفت است؛ بنابراین چنین طرحی به تسهیل امور تجاری میان ایران و روسیه منجر می‌شود و دو کشور به حذف مبادله پول با یکدیگر می‌پردازند.

با توجه به مزایای فوق، به نظر می‌رسد امکان آن وجود داشته باشد که بنا بر یادداشت تفاهم توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی میان دو کشور، تجار و یا شرکت‌های روسی به ایران در زمینه فروش نفت خود در بازار بین المللی کمک کنند و ایران پول‌هایی را که از این راه به دست می‌آورد، صرف خرید کالا‌های روسی کند.

این طرح می‌تواند برای هر دو کشور سودآور باشد. در واقع مزایای معامله نفتی برای هر دو کشور، تهران و مسکو را مجاب می‌کند که با جدیت بیشتری به پیگیری و تحقق آن بپردازند.

علاوه بر بحث فروش نفت ایران از طریق روسیه، پس از توقف غیر قانونی نفت‌کش گریس ۱ در تنگه جبل‌الطارق، مقامات روس به ارائه طرحی پرداختند که می‌تواند نفت ایران را از طریق دریای خزر به کانال ولگا و دن و سپس به دریای سیاه و از آنجا به دریای مدیترانه انتقال دهد.

 

اگر چه ظرفیت انتقال نفت ایران از این مسیر به دلیل فقدان خطوط لوله با گنجایش بالا محدود است، اما این پیشنهاد روسیه از چند جهت حائز اهمیت است:

نخست آنکه مسیر پیشنهادی روسیه بسیار کوتاه‌تر از مسیر کانال سوئز و یا تنگه جبل‌الطارق است.

دوم آنکه نفت‌کش‌های ایرانی در مسیر روسیه با هیچ‌گونه محدودیت سیاسی مواجه نخواهند شد و آمریکا یا هر کشور دیگری قادر به متوقف کردن آن‌ها نخواهد بود. در واقع این مسیر کاملا بی‌خطر و امن خواهد بود و امریکا و اروپا نمی‌توانند در این مسیر اختلال ایجاد کنند.

سوم آنکه پیشنهاد روسیه، پیامی سیاسی به آمریکا و اروپا بود که نه تنها مسکو تحریم‌های ایالات متحده را رعایت نمی‌کند، بلکه برای دور زدن و کم اثر کردن آن حتی مسیر‌های آبی و امکانات خود را در اختیار ایران می‌گذارد.