ایران در بازار جهانی صادرات نانو چه جایگاهی دارد؟ / کشور‌های بزرگ به دنبال خرید تکنولوژی های‌تک ایرانی

گروه فناوری خبرگزاری دانشجو؛ حمیده آقاجانی- زمانی تجارت کالا به کالا بود و اقتصاد کشور‌ها بر پایه‌ی کشاورزی و صنایع کوچک بنا شده بود، بعد‌ها صادرات نفت در یک سوی جهان و رسیدن به تکنولوژی بر پایه دانش بنیان در آن سوی دنیا شکل اقتصادی کشور‌ها را تغییر داد.

کشور‌های جهان سومی خصوصا کشور‌های حاشیه خلیج فارس با فروش نفت به عنوان یک ذخیره انرژی محدود که همواره مشتری دارد، در آمد سرشاری کسب می‌کردند. ایران نیز یکی از همین کشور‌ها است البته با یک تفاوت مهم؛ ما در کشورمان به تولید علم اهمیت ویژه‌ای می‌دهیم و به همین دلیل با وجود تحریم‌های سختگیرانه توانسته‌ایم در حوزه‌های مختلف پیشرفت چشمگیری داشته باشیم.

 

کشور‌های اروپایی و آمریکایی شاید به زعم خود تلاش کردند تا راه صادرات را سد کنند، اما هرگز به این نکته توجه نداشتند که علم و دانش حد و مرزی ندارد. همانطور که گفته شد ایران در توسعه علم و بعد‌ها فناوری در زمره کشور‌های تراز اول قرار گرفته و مطالعه علم نانو از همین دست علوم است.

بیش از ۱۵ سال است که ستاد توسعه فناوری نانو کار خود را با مطالعه در این حوزه آغاز کرده است. این ستاد کار تحقیق و توسعه را با تولید علم آغاز کرد و حالا در نیمه دوم راه به سراغ تجاری سازی محصولات و صادرات آن به کشور‌های دیگر رفته است.

 

تولید علم متوقف نشده است
به اذعان سعید سرکار دبیر ستاد توسعه فناوری نانو؛ ما در حوزه تولید علم متوقف نشده‌ایم و به دنبال توسعه علمی و فناوری هستیم به طوری که در حال حاضر بیش از ۱۵ حوزه صنعتی در کشور از فناوری نانو استفاده می‌کنند.

ایران سه سال است که به صورت پیاپی توانسته با پشت سر گذاشتن کشور‌های صنعتی بزرگ اروپایی و حتی آسیایی همچون کره جنوبی و ژاپن در رتبه چهارم دنیا در حوزه فناوری جایگاه خود را حفظ کند و از سوی دیگر صادرات این حوزه را توسعه دهند.

 

از مجموع بازار فروش محصولات نانو ساخت ایران در سال ۱۳۹۶، رقم ۴۹۴۲ میلیارد ریال -حدود ۱۸ درصد- مربوط به صادرات این محصولات به کشور‌های دیگر و ۴۲۱۱۱ میلیارد ریال آن مربوط به فروش در بازار داخلی بوده است.

با تفکیک قاره‌ای کشور‌های واردکننده‌ی محصولات نانویی ایران در سال ۹۶، آسیا با ۸۸.۳ درصد و اروپا با ۱۰.۲ درصد بالاترین سهم و قاره‌های دیگر، سهمی کمتر از یک درصد دارند. در واقع چهل و نه کشور میزبان محصولات نانویی ایرانی بوده‌اند که از جمله این کشور‌ها می‌توان به آلمان، ایتالیا، استرالیا، سوئیس، سوئد، آمریکا، کانادا، چین و کره‌جنوبی اشاره کرد؛ بنابراین بیشترین مشتریان نانومحصولات ایران در آسیا و اروپا قرار دارند.

اسدی‌فرد مدیر کارگروه صنعت و بازار ستاد توسعه فناوری نانو در خصوص سهم بازار جهان از صنایع مرتبط ایران در حوزه فناوری نانو، اظهار می‌کند: امروزه فناوری نانو در بسیاری از صنایع از جمله صنایع الکترونیک چاپی، باتری لیتیومی، سلول‌های خورشیدی و شیرآلات اشاره نفوذ کرده به طوری که تا پایان سال ۹۷ نزدیک به ۱۱ شرکت تولیدکننده شیرآلات بهداشتی کشور که ۵۰ درصد بازار را در اختیار دارند، در تولیدات خود از نانوپوشش‌های دکوراتیو مبتنی بر فناوری پی‌وی‌دی استفاده کرده‌اند.

وی با تاکید بر اینکه تعداد محصولات مبتنی بر فناوری نانو از ۱۳ مورد در سال ۸۷ به ۴۹۴ محصول در سال ۹۷ رسیده بود، تصریح می‌کند: تا سال ۹۷ تعداد شرکت‌های مبتنی بر فناوری نانو ۱۹۴ شرکت بود و ۶۰ درصد این شرکت‌ها تولیدشان مبتنی بر فعالیت نانو بوده و ۴۰ درصد آن‌ها شرکت‌هایی بودند که فعالیت کاری خود را با فناوری نانو توسعه و یا تغییر داده‌اند.

 

بزرگترین صادرات کننده جهان محصولات نانویی ایرانی وارد می‌کند
آمار‌ها نشان می‌دهد که روند صادرات محصولات نانویی از ایران به سایر کشورها در حال گسترش است تا جایی که کشوری مثل چین به عنوان بزرگترین صادرات کننده کالا به جهان وارد کننده محصولات نانویی ایران است. از سوی دیگر کشور‌های همسایه خصوصا عراق و ترکیه مقصدی مهم و درآمدزا برای کشور محسوب می‌شوند.

با وجود همه مشکلات سعی شده تا فضای رشد برای شرکت‌های دانش‌بنیان ایجاد شود به گونه‌ای که بر اساس پیش‌بینی‌ها ظرف دو دهه آینده، بیش از ۵۰ درصد اقتصاد کشور مبتنی بر دانش‌بنیان‌ها و های‌تک خواهد بود. رسوخ فناوری نانو به صنایعی همچون حوزه‌های سلامت، ساختمان، نفت، پتروشیمی، خودرو، نساجی، ورزشی، کشاورزی، آب، محیط زیست و لوازم خانگی نشان می‌دهد که نانو یک فناوری توانمند است که علاوه بر کاهش قیمت‌ها می‌تواند باعث افزایش رقابت‌پذیری در سطح بین‌المللی شود.

 

در همین راستا هم سعید سرکار دبیر ستاد توسعه فناوری نانو تأکید می‌کند: تاکنون بالغ بر ۶۱۰ محصول و تجهیزات در حوزه نانو به تولید رسیده که این محصولات حاصل زحمات ۲۲۰ شرکت تولیدی فعال در حوزه نانو است.

وی با تأکید بر اینکه محصولات نانویی ایران تاکنون به بیش از ۴۵ کشور دنیا صادر شده است، تصریح می‌کند: حجم اقتصاد فناوری نانو در سال ۹۸ برابر با ۲۵۰۰ میلیارد تومان بوده که این آمار نشان می‌دهد ما رشد ۸۰ درصدی داشته‌ایم.

پیش بینی‌ها از حجم اقتصاد فناوری نانو در سال‌های آینده این است که ایران توانایی رساندن صادرات این محصولات به ۱۰ هزار میلیارد تومان را دارد و احتمالا تا پایان سال ۱۴۰۰ این حجم از اقتصاد در حوزه نانو از مرز ۷۰۰۰ میلیارد تومان خواهد گذشت.

همه آن چه گفته شد نشان می‌دهد که ایران توانایی توسعه صادرات محصولات های‌تک را دارد به شرط آن که فضای کافی مهیا شود، زیرا علم پایان ندارد و همه کشور‌های برای بقا نیازمند همکاری با یکدیگر در حوزه فناوری هستند. از سوی دیگر تولید کنندگان ایرانی نیز می‌توانند با صادرات محصول و یا فروش تکنولوژی بازار بزرگی از این محصول را در دست بگیرند.