نهضت مردمی اربعین گامی برای آگاهی‌بخشی و احساس مسئولیت

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- سیده فاطمه فیروزآبادی؛* پیاده روی اربعین را میتوان یک رفتار جمعی دینی و یک مشارکت انقلابی در فرامرز‌های مرسوم دانست که یکی از مهم‌ترین فلسفه ها‌ی قیام عاشورا آگاهی بخشی و ایجاد احساس مسئولیت در مردم مسلمان بوده است، اینکه امروزه حرکت با شکوهی، چون پیاده روی اربعین از دل مردم نشات گرفته، به شکلی خودجوش هدایت شده و رشد میابد نشان ازنزدیکی تحقق فلسفه‌ی قیام کربلا دارد. بنابر بستر فرهنگی مناسبی که این اجتماع عظیم در اختیار جامعه‌ی نخبگانی و فعالین حوزه‌ی فرهنگ میگذارد میتوان به آسیب شناسی و طرح بعضی نکات در این خصوص پرداخت.

درنگاه اول، این گردهمایی عظیم بستر مناسبی برای ایجاد "ساختارهای میان فرهنگی" می‌باشد، به این معنا که افراد درکنار پذیرش استقلال هویت، میتوانند بستری برای تعاملات فرهنگی ایجاد کنند. این گفت و گوی میان فرهنگی با ایجاد ارتباط مستقیم به ما می‌آموزد ملت‌ها را صرفا از عینک خود قضاوت نکرده و به شکل چشم گیری میتواند مانع پیش داوری‌های مخرب نسبت به قومیت‌های مختلف بشود. ازطرفی با ایجاد هویتی مشترک تحت عنوان "حب الحسین (ع) "، هویت‌های کاذبی که عامل تفرقه است را کمرنگ کرده، به "همبستگی اجتماعی" دامن زده و با پررنگ کردن قرابت و همبستگیِ معنویِ سنت‌های فکری و با جاذبه‌ی حق، بستری برای تعامل، گفتگو وعقلانیت را بوجود می‌آورد، تا با انعکاس گذشته، عصر حاضر را نقد کرده و چشم انداز‌های مشترک آینده را پویا نماید.

از ابزاری که میتواند به انعکاس این ساختار متعالی کمک کند ادبیات و هنر است. ما به زودی شاخه‌ای از هنرمردمی را تحت محتوای"هنر اربعین" خواهیم داشت، ساده‌ترین نمود آن را در کتاب‌هایی میتوان یافت که درسال‌های گذشته در خصوص این مطلب منتشر شده و یا عکس‌ها و صوت‌هایی که در این خصوص تولید شده اند، بااین حال این حرکت مردمی نیازمند اهتمام بیشتر و هدفمندانه تری از ناحیه‌ی دغدغه‌مندان حوزه‌ی هنرو ادبیات می‌باشد تا به ساختاری متمرکز رسیده و موثر در راستای نمایش این تعامل فرهنگی و مشارکت مردمی باشد.

از دیگر نکات میتوان به تعاملات تشکیلاتی مردمی و بین المللی برای حل مشکلات جهان اسلام اشاره کرد. این تجمع عظیم با ایجاد بسترارتباطی، به گردش اطلاعاتی میان جوامع عدالت طلب کمک کرده و میتواند بستر "شکل گیری تشکلات بین المللی" برای احیای ارزش‌های مشترکی، چون صلح، عدالت و... را در سراسر جهان بوجود بیاورد. نکته حائز اهمیت این است که بسیاری از زائران به دلیل ضعف در صحبت به زبان‌های دیگر توانایی برقراری ارتباطات وسیع را ندارند، از موثرترین کار‌ها ایجاد بستر‌هایی است که این ارتباط را تسهیل کرده و به ایجاد این تعامل و شکل گیری این تشکیلات‌ها کمک کند.

درنگاهی دیگر اربعین یک "رسانه" نامیده می‌شود. رسانه وسیله‌ای است برای رساندن پیام به جامعه‌ی مخاطبین. امروزه جامعه‌ی مخاطبین این رسانه محدود به زائران کربلا نمی‌باشد. اگرچه که این حضور به خودی خود پیام‌های زیادی برای رساندن به جهان دارد، امامیتوان به ساماندهی منسجم‌تر، بهره‌ی بیشتری از این رسانه برد، مثلا باانتخاب یک" شعار سالیانه ناظر به مشکلات جهان اسلام "که تمامی زائران آن را با خود حمل می‌کنندو اشعار و مداحی‌ها آن را بازتاب می‌دهند، میتوان توجه رسانه‌های بازتاب دهنده‌ی این حرکت را چند روز درگیر آن اتفاق مهم کرد. این در حالی است که جهان اسلام امروزه هیچ رسانه‌ای به این عظمت برای بازتاب مظلومیت مستضعفان به جهان ندارد.

نکته‌ی قابل توجه دیگر زائرینی هستند که میتوانند بهره‌ی بیشتری از محیط فرهنگی این ایام ببرند. عموما موکب‌ها جنبه‌ی خوراک و رفاهی دارد، "موکب‌های فرهنگی" مردمی که به فعالیت‌های سازماندهی شده‌ی فرهنگی بپردازند کمک به احیای معنویت محیط و تبیین فلسفه‌ی پیاده روی اربعین برای زوار خواهد کرد.

از دیگر نکات قابل تامل بازتاب این حرکت جهانی در رسانه‌های داخلی است، این روز‌ها صداو سیما تلاش به تبلیغات و بازتاب گسترش نسبت به این واقعه کرده است، اگرچه که این عملکرد قابل تحسین می‌باشد، اما لازم به تمهیداتی است که با قالب‌های غیر مستقیم به این کار پرداخته شود. تراکم برنامه‌های مرتبط به این حوزه آن هم دقیقا در یک بازه‌ی خاص و عدم استمرار پرداختن به این مقوله در طول سال باعث میشود که مخاطب عام نسبت به این مسئله واکنش صحیحی نداشته باشد و گاهی ضد تبلیغ محسوب میشود. این در صورتی است که ما این حرکت را یک حرکت خودجوش مردمی دانسته و دولت هارا متصدی آن نمی‌دانیم بلکه صرفا توقع ترویج و بازتاب صحیح آن را داریم. صداوسیما برای ترویج صحیح این حرکت مردمی میتواند در طول سال در کنار سریال‌ها و برنامه‌های ساخته شده غیر مستقیم به نکات مثبت این حرکت مردمی پرداخته و این بستر سازی فرهنگی را موکول به یک زمان خاص نکند. ازطرفی رسانه‌هایی از قبیل: خبرگزاری‌ها باید برای بازتاب نقاط ضعف و قوت این راهپیمایی میلیونی تمهیدات بیشتری را مهیا کنند و صدای کمبود‌های موجود را از دل این حرکت مردمی به گوش ملت‌ها رسانده تا این نواقص با کمک‌های سازماندهی شده برطرف بشود.

* یادداشت مسئول واحد فرهنگی دفتر تحکیم وحدت