راهنمای انتخاب تشکل دانشجویی برای ورودی‌ها

فقط چند هفته طول می‌کشد؛ گشت‌وگذار در فضای دانشگاه را می‌گویم؛ پیدا کردن جای‌جایش؛ کشف تفاوت‌هایش با دنیای کوچک دبیرستان و سال کنکور و این‌که به اصطلاحاتِ دانشجویی مسلط شوید و فرق زنگ و واحد و آموزش و دفتر دستتان بیاید! و الان به عنوان یک ورودی ۹۸ در حال گذراندن همین ایام هستید.
در دوره دانشجویی برعکس زمان دانش‌آموزی، آزادی عمل و فرصت بیشتری دارید؛ نه از پشتیبان و پیگیری خانواده خبری هست که ساعت‌های درسی و نمره را چک کنند و نه با کلاس‌های پشت‌ِسرِهم، سرشلوغ می‌شوید. فرصت دارید حتی بدون اجازه از کلاس خارج شوید! و این کار را هم آسان می‌کند و هم سخت. چون شما به‌یکباره مدیر زمان و اموال و بحران‌هایتان می‌شوید و باید تصمیم بگیرید آن‌ها را چطور خرج کنید و با چه دست‌فرمانی حل‌وفصلشان کنید، اما این کافی نیست؛ یعنی به عنوان کسی که در یک‌قدمی ورود به محیط کار دنیای واقعی و بیرون از دانشگاه هستید نیاز دارید تا مدلی کوچک، اما واقعی از محیط کار جمعی را، چه در ارتباط با رشته تحصیلی و چه در ارتباط با علاقه‌مندی تجربه کنید و شبکه دوستانتان را گسترده‌تر.
شما در دانشگاهید تا فاصله تصور و واقعیت را کوتاه کنید و این محقق نمی‌شود مگر با جدی‌گرفتن علاقه و دغدغه‌هایی که به‌خاطرش پا به دانشگاه گذاشتید؛ پس رشتۀ دغدغه‌تان را بگیرید و سررشته‌اش را در یکی از تشکل‌های دانشجویی پیدا کنید!

حضور در تشکل‌های دانشجویی به شما این فرصت را می‌دهد تا علاوه بر زمان، اموال و بحران‌های خودتان، زمان، اموال و بحران‌های یک مجموعه کوچک را هم اداره کنید، و برای بحران‌های بزرگتر در آینده آب‌دیده شوید. بهار سال ۱۴۰۲ (اگر خوش شانس باشید و دوره کارشناسی را چهار ساله تمام کنید) پاییز ۹۸ را به یاد می‌آورید و از «راه طی‌شده» شگفت‌زده می‌شوید.

برخی از تشکل‌ها در دانشگاه مخاطب عام و گسترده‌ای دارند و البته این موضوع هم به عملکرد درست آن‌ها برمی‌گردد و هم به جنس کاری که انجام می‌دهند؛ هیئت‌های دانشجویی جایی از این جنس هستند که معنویت را به دل دانشگاه می‌کشانند و گاهی آوازه‌شان از دیوار دانشگاه عبور می‌کند و بخشی از جامعه را هم برای موسم اعتکاف یا اقامه عزا به دانشگاه می‌کشاند؛ مانند هیئت الزهرا (س) در دانشگاه صنعتی شریف یا هیئت میثاق با شهدا در دانشگاه امام صادق (ع).
هیئت‌های دانشجویی اغلب مستقل هستند و زیرمجموعه تشکلی دیگر محسوب نمی‌شوند، اما در برخی از دانشگاه‌ها ذیل بسیج دانشگاه اداره می‌شوند. اگر یک بچه هیئتی هستید و به این دست فعالیت‌ها علاقه‌مند، در موسم برنامه‌های عزاداری و نماز‌های جماعت بچه‌های هیئت را بیابید و خودتان را در جمعشان جا کنید!

اگر دلباخته رشته تحصیلی‌تان هستید و تصور می‌کنید رشته شما قطب عالم امکان است و آوازه آن را باید به گوش کل دانشگاه برسانید؛ فرصت را از دست ندهید و به عضویت انجمن علمی دانشکده دربیایید.
انجمن‌های علمی این فرصت را به شما می‌دهند تا با هم‌رشته‌هایتان حشرونشری از جنس علم داشته باشید و درباره مسائل روز مرتبط با رشته‌تان، پیشرفت‌های علمی و آیندۀ شغلی آن برنامه بگیرید؛ اساتیدتان را برای سخنرانی دعوت کنید و بیش‌ازپیش خودتان را برای آن‌ها شیرین کنید! اما مراقب باشید گرفتار گرایش سکولار برخی از انجمن‌های علمی نشوید و علمدارِ علم نافع باشید.

دسته‌ای دیگر از دانشجویان هستند که در ایام تعطیلات هم از فعالیت دانشجویی دست نمی‌کِشند و در ایام نوروز و تابستان برای فعالیت جهادی از دانشگاه به مناطق محروم هجرت می‌کنند. بسیج دانشجویی معمولاً در همه دانشگاه‌ها یک گروه جهادی دارد، ولی در برخی از دانشگاه‌ها گروه‌های جهادی مستقلی نیز حضور دارند که ذیل تشکل دیگری فعالیت نمی‌کنند و دغدغه آبادانیِ روستا‌ها را در باقی ایام سال پیگیری می‌کنند و در دانشگاه به دنبال راه‌حل علمی برای معضلات مناطق محروم هستند.

در این بین، تشکیلاتی با عرض و طول کامل را می‌توانید بیابید که درون خودش همه چیز را جای می‌دهد؛ از سفر راهیان نور و اردو‌های جهادی گرفته تا برپایی موکب در اربعین حسینی و تشییع پیکر شهدا در دانشگاه و دیگر برنامه‌های سیاسی و فرهنگی. این تشکیلات که در دوم آذرماه سال ۶۷ به فرمان امام تشکیل شد و در منظومه فکری ایشان «شجرۀ طیبه» نامیده می‌شود، در برخی از دانشگاه‌ها، علاوه بر دفتر مرکزی، پایگاه دانشکده‌ای نیز دارد که به فعالیت علمی آن منجر می‌شود.
«بسیج دانشجویی» امکان فعالیت برای شما در عرصه‌های گوناگون را فراهم می‌کند. اگر پیش از این در بسیج مدرسه و محله فعال بودید؛ با ساختار این تشکل آشنایی دارید و می‌توانید ادامه مسیر را با شناخت بیشتری طی کنید، با این تفاوت که از یک دانش‌آموز بسیجی به یک دانشجوی بسیجی تبدیل می‌شوید و تفاوت‌هایش حیرت‌زده‌تان خواهد کرد!

در بین تمامی این تشکل‌ها، انجمن‌های اسلامی قدیمی‌ترین تشکل و مأمن دانشجویان مسلمان محسوب می‌شوند که فعالیت خود را از دهه ۲۰ در دانشگاه تهران آغاز کردند و در زمان غلبۀ مارکسیست‌ها در دانشگاه، پرچمدار گفتمان اسلامی بودند. انجمن‌های اسلامی با وقوع انقلاب پویاتر شدند و در سال ۵۸ به فرمان امام خمینی «تحکیم وحدت» نام گرفتند.
انجمن‌های اسلامی در تاریخ شصت‌سالۀ خود، مسیر پرفرازونشیبی را پشتِ‌سر گذاشته‌اند؛ از تسخیر لانه جاسوسی در آبان ۵۸ و انقلاب فرهنگی در دانشگاه‌ها گرفته تا ساماندهی دانشجویان برای اعزام به جبهه و نقش‌آفرینی در رویداد‌های سیاسی کشور، اما در ادامه تغییراتی در فضای فکری انجمن‌های اسلامی رخ داد که زمینه‌ساز تشکیل اتحادیۀ انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل در سال ۷۸ شد (و توضیحش مجالی دیگر می‌طلبد)؛ در نهایت با همت دانشجویان، انجمن‌های اسلامی و دفتر تحکیم به ریل اصلی خود یعنی انقلابی‌گری بازگرداننده شدند و اکنون در دانشگاه‌ها با ساختاری شورایی مشغول فعالیتند و اصالت و رسالت خود را در دانشگاه تعریف می‌کنند.

 

از دیگر اتحادیه‌های دانشجویی می‌توان به جنبش عدالتخواه اشاره کرد که اوایل دهه هشتاد و پس از فرمان هشت‌ماده‌ای رهبر انقلاب تشکیل شد؛ پیامی که به برافراشتن پرچم عدالت اسلامی اشاره می‌کرد؛ دفاتر این اتحادیه در برخی از دانشگاه‌ها با عنوان «مجمع دانشجویان عدالتخواه» فعالیت می‌کنند و در سطح کشور پرچم‌دار اعادۀ حق و پیگیری مطالبات مردمی است. بازپس‌گیری ویلای لواسان از آقای فیروزآبادی و پنج‌شب کارتن‌خوابی برای حل مشکلات کارتن‌خواب‌ها، از موثرترین‌های آن محسوب می‌شوند.

اتحادیه جامعه اسلامی که دفاترش با همین عنوان در دانشگاه‌ها حضور دارند در سال ۶۸ تاسیس شد و یکی دیگر از اتحادیه‌های دانشجویی است.

غیر از همه این‌ها، در دانشگاه‌ها تعدادی دیگر از تشکل‌های سیاسی، با عناوین انجمن اسلامی یا مجمع اسلامی و با گرایشات متنوع سیاسی فعالیت می‌کنند که طرز تفکر آن‌ها از طریق شخصیت‌های محبوبشان و برنامه‌هایی که برپا می‌کنند؛ قابل کشف است!

فرصت برای کارکردن و میزبان‌شدن شما فراهم است و دیر نمی‌شود، بنابراین پیشنهاد ما این است که یک سال اول را مهمان تشکل‌های مختلف باشید و اجازه دهید آن‌ها از شما میزبانی کنند. باید جایی را که می‌خواهید صاحب‌خانه‌اش بشوید به‌درستی بشناسید. 

ممکن است همه آن‌چه نام بردیم در دانشگاه شما وجود نداشته باشد که در آن صورت باید آستین بالا بزنید و به فراخور نیاز و ظرفیت دانشگاهتان تشکل مورد نظر را راه بیاندازید؛ اما پیشنهاد ما این است که در این مورد صبر انقلابی پیشه کنید! ابتدا تشکل‌ها را به خوبی بشناسید و به آن‌ها فرصت دهید خودشان را به شما معرفی کنند و اگر واقعا چنین خلائی را احساس کردید، دست‌به‌کار شوید. همان‌طور که فضای انحصارگونه و تک صدایی تنوع را از بین می‌برد، در بسیاری از موارد حضور بیش‌ازحد و رقابت‌آمیز تشکل‌ها، آن‌ها را به‌جای حفظ جبهۀ مشترک، به جنگ داخلی می‌کشاند و به فضای دانشگاه آسیب می‌زند؛ پس موظف به حفظ تعادل هستیم. دنیای رنگارنگِ دانشجویی امروز بیشتر از تاسیس تشکل‌های جدید به تعمیق تشکل‌های موجود نیاز دارد.
ممکن است همان ابتدای کار در اثر جوگیری، فرمِ عضویت همه‌ی تشکل‌ها را پر کرده باشید! اما در نهایت یک جا را به عنوان معبد و خانه‌ی خود انتخاب کنید و از تعدد منازل بپرهیزید! چرا که می‌توان چندجا مهمان بود، اما فقط در یک نقطه است که می‌توانیم میزبان باشیم و «یک دِه آباد بِه از صد شهر خراب است».

مطمئن باشید زمان در چشم برهم‌زدنی می‌گذرد؛ پاییز ۱۴۰۰ فرا می‌رسد و آن موقع شمایید که باید به‌عنوان صاحب‌خانه دست‌به‌قلم شده و از دنیای شلوغ و پرهیاهوی دانشجویی برای ورودی‌ها بگویید.