تأمین اجتماعی وظیفه حاکمیت و حق مردم است

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، دکتر علی حیدری در همایش تأمین اجتماعی و حقوق شهروندی که عصر روز یکشنبه ۲۴ آذرماه در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد اظهار داشت: تأمین اجتماعی در تحقق حقوق شهروندی در طول زندگی افراد و شرایط مختلفی که افراد در ادوار مختلف زندگی دارند اهمیت بالایی دارد و نظام تأمین اجتماعی باید حداقل حقوق فردی و اجتماعی را برای همه آحاد جامعه فراهم کند.

وی با اشاره به وظایف دولت‌ها در موضوع توازن اجتماعی و اتخاذ سیاست‌های بازتوزیعی، گفت: تأمین اجتماعی در این حوزه نیز دارای اهمیت است و بر همین اساس در اصل ۳ و اصل ۴۳ قانون اساسی تأمین اجتماعی از تکالیف دولت محسوب می‌شود.

حیدری ادامه داد: در اصل ۲۹ قانون اساسی نیز به صراحت درباره تکلیف دولت برای برقراری نظام تأمین اجتماعی با مشارکت بیمه شدگان تأکید شده است.

نایب رئیس هیأت مدیره سازمان تأمین اجتماعی در ادامه به نقش تأمین اجتماعی در تحکیم دموکراسی پرداخت و گفت: افرادی که از تأمین اجتماعی مکفی برخوردار باشند می‌توانند به صورت واقعی و اثرگذار در فرآیند‌های دموکراتیک و انتخابات مشارکت داشته باشند و در غیراین صورت رویکرد‌های پوپولیستی بر انتخابات حاکم می‌شود و کاریکاتوری از انتخابات و دموکراسی در جوامع شکل می‌گیرد.

حیدری با بیان اینکه تأمین اجتماعی را باید به عنوان حق مردم و تکلیف دولت به شمار آوریم نه لطف و مرحمت دولت به مردم، اظهار داشت: تفاوت این دو نوع نگاه اثرات خود را در مسائل گوناگون مربوط به تأمین اجتماعی نشان می‌دهد.

وی مداخله دولت‌ها در نظام تأمین اجتماعی را در تمامی جوامع بدیهی دانست و گفت: در آزادترین حکومت‌ها و نظام‌های سیاسی نیز مداخله دولت‌ها در حوزه تأمین اجتماعی مجاز است. اجباری بودن مشارکت در طرح‌های تأمین اجتماعی در سطوح پایه از جمله مداخلات دولت است که افراد در سنین جوانی بایستی در طرح‌های تأمین اجتماعی مشارکت کنند تا در شرایط خاص و دوران سالمندی از خدمات تأمین اجتماعی برخوردار شوند.

نایب رئیس هیأت مدیره تأمین اجتماعی در ادامه به موضوع تأمین اجتماعی در اسلام و ایران قبل از دوران مدرن اشاره کرد و گفت: تأمین اجتماعی در اسلام و ایران نیز مصادیق زیادی دارد. حضرت محمد (ص) در کنار مسجدالنبی عمارت صفه را می‌سازد که خوراک، پوشاک و سرپناه را برای اقشار محروم جامعه فراهم می‌کند و در روایات و سیره ائمه معصومین نیز اشارات زیادی مرتبط با حوزه تأمین اجتماعی وجود دارد.

حیدری افزود: در تاریخ ایران باستان و قبل از دوران مدرن مصادیق قابل توجهی در توزیع ریسک شاهد هستیم و نظامات مختلفی در بین خانوار‌ها برای حمایت از یکدیگر و توزیع ریسک برقرار بوده است. در کتیبه داریوش نیز این موضوع که کارگر و کارفرما بر هم ظلم روا نمی‌کرده‌اند به عنوان افتخار داریوش ذکر شده است. الواح تخت جمشید نیز شاهد هستیم که حتی کارگران خارجی نیز از حقوق مناسب و غرامت دستمزد داشته اند. در وقف‌نامه ربع رشیدی تبریز و همچنین در ایلات بختیاری نوعی از نظام تأمین اجتماعی برقرار بوده است.

وی در ادامه به تشریح مکانیزم‌های مختلف برای برقراری نظام بیمه اجتماعی پرداخت و گفت: برای برقراری یک نظام بیمه اجتماعی دو روش کلی وجود دارد. روش اول این است که به تمامی افراد تحت پوشش فارغ از نوع مشارکت آنان خدمات یکسانی ارائه شود و روش دوم این است هر فرد متناسب با میزان مشارکت از خدمات بیمه اجتماعی برخوردار شود.

حیدری افزود: تنظیم مقررات و فعالیت نظام بیمه اجتماعی بر اساس هر کدام از این دو روش اقتضائات و عوارض مشخصی دارد و معمولا نظام بیمه‌ای در جوامع مختلف با تلفیقی از این دو روش متناسب با شرایط اقتصادی و اجتماعی توسعه می‌یابد.

وی با بیان اینکه روشی که در سازمان تأمین اجتماعی کشور ما مبنای فعالیت قرار گرفته است روش مزایای معین (Defined-Benefit) است و فارغ از اینکه چقدر حق بیمه دریافت شده باشد، مزایا برای فرد تضمین می‌شود، افزود: در برخی از کشور روش مشارکت معین (Defined- Contribution) برقرار می‌شود و متناسب با حق بیمه و سود حاصل از ذخایر به افراد خدمت رسانی می‌کنند فارغ از اینکه نیاز‌های او تأمین می‌شود یا خیر.

نایب رئیس هیأت مدیره سازمان تأمین اجتماعی گفت: برای برقراری عدالت و انصاف در جامعه بایستی بهره برداری از مزایای موهبتی کشور همچون انفال و منابع طبیعی باید مساوات برقرار شود و همه آحاد جامعه به طور یکسان برخوردار باشند. در کشور ما متاسفانه این وضعیت وجود ندارد و ثروتمندان از یارانه پنهان بیشتری برخوردار هستند.

حیدری با تأکید بر اینکه در بخش بیمه‌ای باید اصول محاسبات بیمه‌ای برقرار باشد و مزایای بیمه‌ای متناسب با میزان مشارکت افراد تعریف شود، گفت: وقتی مزیتی اکتسابی باشد هر کسی به میزان کار و تلاش خود باید از آن برخوردار باشد. درباره محرومان و فقرا نیز که در معرض مخاطرات اقتصادی و اجتماعی قرار دارند نیز باید حداقل‌های زندگی آنان توسط دولت تأمین شود.

وی با بیان اینکه تأمین اجتماعی در تقسیم بندی نظام حاکمیت ذیل موضوع رفاه اجتماعی قرار می‌گیرد، گفت: قلمرو رفاه اجتماعی علاوه بر تأمین اجتماعی حوزه‌های دیگری از جمله مسکن، آموزش و پرورش، اشتغال و بهداشت است.

حیدری با اشاره به اینکه نظام تأمین اجتماعی شامل سه حوزه امدادی، حمایتی و بیمه‌ای است، گفت: در حال حاضر سازمان تأمین اجتماعی در کشور ما یکی از سازمان‌های بیمه‌ای است و نام تأمین اجتماعی برای این سازمان یکی از عوامل ایجاد توقعات غیر بیمه‌ای برای آن است در حالی که این سازمان قبل از سال ۱۳۵۴ با نام سازمان بیمه‌های اجتماعی شناخته می‌شد.

وی اظهار داشت: بر اساس شعار‌های سازمان بین المللی کار توسعه اجتماعی بدون عدالت اجتماعی و عدالت اجتماعی بدون تأمین اجتماعی میسر نیست و تأمین اجتماعی زیرساخت، ابزار و هدف توسعه است.

نایب رئیس هیأت مدیره سازمان تأمین اجتماعی گفت: باید حداقلی از تأمین اجتماعی برای افراد برقرار باشد تا مشارکت در توسعه در سطح جامعه افزایش یابد و فرآیند گذار به توسعه با چتر ایمنی و تأمین اجتماعی برقرار شود و با رسیدن به توسعه نیز ارتقاء سطح رفاه و تأمین اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرد.

شایسته شریعتمداری، معاون اداره کل فرهنگی و اجتماعی کارفرمایان سازمان تأمین اجتماعی نیز گفت: همایش‌های گفتمان سازی و ترویج مفاهیم تأمین اجتماعی توسط معاونت فرهنگی این سازمان در دانشگاه‌ها برگزار می‌شود. هدف از برگزاری این همایش‌ها معرفی نقش تأمین اجتماعی در توسعه پایدار و آشنایی بیشتر دانشجویان با این مقوله مهم است.

دکتر علی‌اصغر سعیدی، استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران نیز در این همایش گفت: سازمان تأمین اجتماعی در ادوار مختلف بیشتر مورد توجه اقتصاد دانان بوده و بعد اقتصادی این سازمان مورد توجه قرار گرفته است در حالی که این سازمان دارای اهمیت بالایی در حوزه اجتماعی است و باید بیش از گذشته مورد توجه حوزه علوم اجتماعی قرار گیرد.

وی با بیان اینکه در کشور‌های توسعه یافته نظام تأمین اجتماعی در هر کشور با کشور‌های دیگر متفاوت است، گفت: انواع نظام‌های تأمین اجتماعی با میزان تضاد طبقاتی جوامع مرتبط است و میزان مشارکت در تأمین هزینه طرح‌های تأمین اجتماعی حاصل چانه زنی و تضاد طبقاتی در جوامع مختلف است.

سعیدی شروع برقراری طرح‌های تأمین اجتماعی در ایران را با دولت سازی همزمان دانست و گفت: با تقویت جنبش‌های کارگری در تاریخ معاصر توسعه نظام تأمین اجتماعی نیز انجام شده است.