یادداشت دانشجویی |
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، کسری سلیمانی؛* مسئله شفافیت، یک امر بدیع و تازه مطرح شده نیست چه بسا اینکه فرمایشات امیرالمومنین در نهج البلاغه راجع به اصول مدیریت که اشاره موکدی به شفافیت و شفاف سازی شده هم گویای این موضوع می‌باشد، اما باتوجه به اینکه شفافیت یک مسئله و امر پویاست؛ باید در برنامه‌های سازمانی، تصمیم گیری‌ها و سیاست گذاری‌های مدیران توجه ویژه‌ای به این موضوع شود.
اگر بخواهیم تعریف جامعی از شفافیت و معنایش داشته باشیم؛ بایستی اینطور تعریف شود که شفافیت یعنی حق اعطای اطلاعات به مردم است به شرطی که اطلاعات داده شده در زمان ومکان مناسب، باقالب و کیفیت مناسب و به مخاطب مورد نظر ارائه شوند؛ زمانی که این شروط به طور همزمان به وقوع بپیوندن، می‌توانیم بگوئیم که شفافیت حاصل شده است. معنای شفافیت هم با توجه به تغییرات مهم در عرصه‌های اجتماعی وفناوری امروزه تغییر کرده و اگر در گذشته ((دسترسی به اطلاعات)) را مترادف شفافیت می‌دانستیم امروزه ((استفاده پذیری از اطلاعات)) مصداق آن تلقی می‌شود.
چرایی شفافیت؟
شفافیت سریع ترین، کم هزینه ترین، و قابل اعتماد‌ترین سازوکار برای مبارزه با فساد چه در امر پیشگیری و چه در امر کشف جرم است.
شفافیت به مثابه نور عمل می‌کند و بدون فهم شفافیت قدم از قدم نمی‌توان برداشت، همانند خانه‌ای تاریک و بی نظم که بدون نور، هر قدمی (حتی با نیت اصلاح) می‌تواند بسیار خطرناک باشد؛ لذا شفافیت مانند نوری است که مسائل را روشن کرده و ابهامات را از بین می‌برد.
یا اگر نگاهمان کمی عمیق و ریشه‌ای باشد می‌توانیم به روشنی درک کنیم ریشه اصلی مفاسد و مشکلاتی که امروزه در کشور با آن روبرو هستیم، نبود شفافیت است؛ این مفاسد و مشکلات ریشه در فقدان زیر ساخت‌هایی دارند که شفافیت راهکار تحقق و مقابله با آن هاست، لذا شفافیت امکان بروز جرم را کاهش داده و احتمال کشف آن را افزایش می‌دهد و بدین ترتیب سبب کاهش ارتکاب جرم خواهد شد.
فواید بی شماری می‌توان برای شفافیت نام برد، اما یکی دیگر از مزایای مهم آن کارآمدی در سازمان یا حاکمیت است؛ چرا که شفافیت سبب دقت مضاعف مسئولین در تصمیم گیری شده و مدیران را ملزم به کارگیری نظرات خبرگان، ذی نفعان و عموم مردم می‌کند که در نتیجه این امر مسئولیت پذیری را به مسئولین باز گردانده و آن‌ها را نسبت به قول و فعل خود پاسخگو می‌کند.
راهبرد‌ها و توصیه‌ها
با توجه به اینکه شفافیت به تنهایی موجب خود کنترلی نهاد‌ها و کاهش فساد می‌شود می‌توان گفت: نقش آن در مبارزه با فساد بسیار چشمگیر است؛ اما به تنهایی کافی نبوده و پازل تکمیل کننده‌ی آن، قدرت باز خورد مردمی یا همان مشارکت مردم است.
در واقع زمانی نظارت مردم معنی دار است که ناظر، توان اعمال قدرت را داشته باشد وگرنه در غیر اینصورت تفاوتی بین وجود یا عدم وجود نظارت مردم برای مفسد نخواهد بود.
در این میان، جایگاه فناوری‌های نوین به ویژه فناوری اطلاعات و ارتباطات حائز اهمیت بوده و نقش مهمی در تحقق شفافیت دارند.
چرا که عمده کار برد این فناوری ها؛ توان آن‌ها در توزیع گسترده‌ی اطلاعات، برطرف کردن موانع زمانی و مکانی و توان آن‌ها در گرد آوری و نظم بخشی به نظرات و مشارکت‌های عموم مردم است که یعنی همان توان اعمال قدرت توسط مردم می‌باشد.
سخن پایانی
شاید برداشت خیل عظیم مردم از شفافیت وشفاف سازی یک سویه بودن آن و وظیفه حاکمیت دانستن آن است، اما شفافیت یک فرآیند کامل و چهارسویه (حاکمیت برای مردم، حاکمیت برای حاکمیت، مردم برای حاکمیت و مردم برای مردم) است و با توجه به اصل هشتم قانون اساسی و فرمایشات رهبری که در خصوص امر به معروف و نهی از منکر است انتظار می‌رود مردم نیز نقش خود را در رابطه با شفافیت وشفاف سازی که یک امر معروف و مبارزه با فساد که نهی از منکر تلقی می‌شود به درستی انجام داده و با توجه به نزدیک بودن انتخابات نیز از کاندیدا‌های خود شفافیت مجلس را که یک نهاد در راس امور و مرکز قانون گذاری‌ها و سیاست گذاری و نظارت برحسن اجرای آن است در اولویت گفتمان سازی ومطالبه گری خود قرار دهند.
کسری سلیمانی- دبیر تشکیلات و آموزش قرارگاه ملی مبارزه با مفاسد اقتصادی و معاونت گفتمان سازی ومطالبه گری بسیج دانشجوئی دانشگاه زنجان
اگر بخواهیم تعریف جامعی از شفافیت و معنایش داشته باشیم؛ بایستی اینطور تعریف شود که شفافیت یعنی حق اعطای اطلاعات به مردم است به شرطی که اطلاعات داده شده در زمان ومکان مناسب، باقالب و کیفیت مناسب و به مخاطب مورد نظر ارائه شوند؛ زمانی که این شروط به طور همزمان به وقوع بپیوندن، می‌توانیم بگوئیم که شفافیت حاصل شده است. معنای شفافیت هم با توجه به تغییرات مهم در عرصه‌های اجتماعی وفناوری امروزه تغییر کرده و اگر در گذشته ((دسترسی به اطلاعات)) را مترادف شفافیت می‌دانستیم امروزه ((استفاده پذیری از اطلاعات)) مصداق آن تلقی می‌شود.
چرایی شفافیت؟
شفافیت سریع ترین، کم هزینه ترین، و قابل اعتماد‌ترین سازوکار برای مبارزه با فساد چه در امر پیشگیری و چه در امر کشف جرم است.
شفافیت به مثابه نور عمل می‌کند و بدون فهم شفافیت قدم از قدم نمی‌توان برداشت، همانند خانه‌ای تاریک و بی نظم که بدون نور، هر قدمی (حتی با نیت اصلاح) می‌تواند بسیار خطرناک باشد؛ لذا شفافیت مانند نوری است که مسائل را روشن کرده و ابهامات را از بین می‌برد.
یا اگر نگاهمان کمی عمیق و ریشه‌ای باشد می‌توانیم به روشنی درک کنیم ریشه اصلی مفاسد و مشکلاتی که امروزه در کشور با آن روبرو هستیم، نبود شفافیت است؛ این مفاسد و مشکلات ریشه در فقدان زیر ساخت‌هایی دارند که شفافیت راهکار تحقق و مقابله با آن هاست، لذا شفافیت امکان بروز جرم را کاهش داده و احتمال کشف آن را افزایش می‌دهد و بدین ترتیب سبب کاهش ارتکاب جرم خواهد شد.
فواید بی شماری می‌توان برای شفافیت نام برد، اما یکی دیگر از مزایای مهم آن کارآمدی در سازمان یا حاکمیت است؛ چرا که شفافیت سبب دقت مضاعف مسئولین در تصمیم گیری شده و مدیران را ملزم به کارگیری نظرات خبرگان، ذی نفعان و عموم مردم می‌کند که در نتیجه این امر مسئولیت پذیری را به مسئولین باز گردانده و آن‌ها را نسبت به قول و فعل خود پاسخگو می‌کند.
راهبرد‌ها و توصیه‌ها
با توجه به اینکه شفافیت به تنهایی موجب خود کنترلی نهاد‌ها و کاهش فساد می‌شود می‌توان گفت: نقش آن در مبارزه با فساد بسیار چشمگیر است؛ اما به تنهایی کافی نبوده و پازل تکمیل کننده‌ی آن، قدرت باز خورد مردمی یا همان مشارکت مردم است.
در واقع زمانی نظارت مردم معنی دار است که ناظر، توان اعمال قدرت را داشته باشد وگرنه در غیر اینصورت تفاوتی بین وجود یا عدم وجود نظارت مردم برای مفسد نخواهد بود.
در این میان، جایگاه فناوری‌های نوین به ویژه فناوری اطلاعات و ارتباطات حائز اهمیت بوده و نقش مهمی در تحقق شفافیت دارند.
چرا که عمده کار برد این فناوری ها؛ توان آن‌ها در توزیع گسترده‌ی اطلاعات، برطرف کردن موانع زمانی و مکانی و توان آن‌ها در گرد آوری و نظم بخشی به نظرات و مشارکت‌های عموم مردم است که یعنی همان توان اعمال قدرت توسط مردم می‌باشد.
سخن پایانی
شاید برداشت خیل عظیم مردم از شفافیت وشفاف سازی یک سویه بودن آن و وظیفه حاکمیت دانستن آن است، اما شفافیت یک فرآیند کامل و چهارسویه (حاکمیت برای مردم، حاکمیت برای حاکمیت، مردم برای حاکمیت و مردم برای مردم) است و با توجه به اصل هشتم قانون اساسی و فرمایشات رهبری که در خصوص امر به معروف و نهی از منکر است انتظار می‌رود مردم نیز نقش خود را در رابطه با شفافیت وشفاف سازی که یک امر معروف و مبارزه با فساد که نهی از منکر تلقی می‌شود به درستی انجام داده و با توجه به نزدیک بودن انتخابات نیز از کاندیدا‌های خود شفافیت مجلس را که یک نهاد در راس امور و مرکز قانون گذاری‌ها و سیاست گذاری و نظارت برحسن اجرای آن است در اولویت گفتمان سازی ومطالبه گری خود قرار دهند.
کسری سلیمانی- دبیر تشکیلات و آموزش قرارگاه ملی مبارزه با مفاسد اقتصادی و معاونت گفتمان سازی ومطالبه گری بسیج دانشجوئی دانشگاه زنجان
انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.
ارسال نظرات