مجلس دهم، منفعل‌ترین و بیکارترین مجلس در تاریخ ایران / نمایندگان دوره یازدهم تبعیض‌ها را از بین ببرند

رضا امامی، مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه امیرکبیر، در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، درباره‌ اقدامات سال‌های اخیر مجلس دهم بیان کرد: در مجلس دهم، هیچ پروژه‌ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی یا علمی که نمایندگان روی آن توافق داشته باشند و آن را با قدرت پیگیری کنند وجود نداشت؛ به گونه ای که می توان گفت انفعال این مجلس باعث شد تا به جای اینکه مجلس اتفاقات کشور را به دنبال خودش بکشاند این اتفاقات بودند که مجلس را به دنبال خود می کشیدند.

وی تصریح کرد: به نظر من تاثیرگذاری و نفوذ مجلس شورای اسلامی در ایران دو بعد دارد. یک بعد، بعد سخت‌افزاری قضیه است. یعنی دقیقاً شرح وظایف مجلس شورای اسلامی، اختیاراتی که قانون به آن داده است و انتظاراتی که از آن می رود. از معاهدات، کنوانسیون‌ها و توافقات بین‌المللی که رأی مجلس در آنها تاثیرگذار است تا کارهای دیگری که در دولت یازدهم و دوازدهم نقش مجلس را زیاد دیدیم. از خود برجام گرفته تا اختیار تصویب یا رد بودجه ۹۹. اینها نشان می‌دهد که مجلس یکسری اختیارات سخت‌افزاری دارد که در نحوه مدیریت کلی کشور و سیاستگذاری‌های آن تأثیر می‌گذارد و می‌تواند مانع خیلی از اتفاقات بزرگ در کشور باشد یا آنها را تسهیل کند.

مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه امیرکبیر گفت: بعد دیگر تاثیرگذاری مجلس در کشور، بعد نرم‌افزاری است. به معنای دیگر چیزهایی که مجلس می تواند روی آن‌ها نه به صورت مستقیم و عیان و قانونی تاثیر بگذارد فضای سیاسی، رسانه‌ای و اجتماعی کشور است. یعنی اگر جنبشی بخواهد شکل بگیرد و به بلوغ برسد، روند شکل گیری آن از انتخابات مجلس شورای اسلامی شروع می‌شود و به نوعی مجلس برای آن سرنوشت‌ساز است. مثلاً جنبش دوم خرداد از داخل انتخابات مجلس شورای اسلامی شکل گرفت و توانست حرف‌ها و مقاصد خود را به صورت صریح بیان بکند.

امامی در ادامه با اشاره به قطبیده بودن فضای انتخابات ریاست جمهوری، گفت: به صورت کلی در فضای انتخابات مجلس شورای اسلامی با ۲۹۰ نفر نماینده طرف هستیم و به همین خاطر فضا مانند فضای انتخابات ریاست‌جمهوری قطبیده نیست و همین باعث می شود تکثر و تعدد جریان‌های مختلف فراهم شود. لذا خیلی از جریان های سیاسی و اجتماعی که در قد و قواره شرکت در انتخابات ریاست جمهوری نیستند، در انتخابات مجلس شورای اسلامی این کار را می کنند. یعنی انتخابات مجلس شورای اسلامی، می تواند یک آزمون سیاسی برای هر جریان و جنبشی باشد.

 

وی با بیان اینکه برای بررسی و تحلیل منطقی و منصفانه‌ی مجلس دهم، لازم است که به صورت تخصصی و از همه ابعاد از جمله فعالیت‌های اقتصادی، علمی و اجتماعی آن را مورد بررسی قرار دهیم، افزود: اولین ملاحظه‌ای که باید رعایت شود، این است که مجلس دهم در چه فضای سیاسی شکل گرفت؟ واقعیت این است که در سال های 92 و 93 جریانی که تحت لوای جنبش سبز در سال 88 تا مرز خروج از نظام پیش رفته بودند قصد بازگشت به عرصه‌ سیاست را داشتند. این جریان یک سری ویژگی‌هایی از گذشته داشت اما آنها با یک سری مهره‌های جدیدی وارد میدان شدند که آن افراد نیز ویژگی‌های دیگری داشتند. بنابراین با ترکیب ویژگی های افرادی که تحت لوای جنبش سبز بودند با افراد جدید جریانی به نام اعتدال شکل گرفت.

مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه امیرکبیر گفت: ولی واقعیت این بود که این جریان در حال بازگشت به درون نظام، در عین پذیرش نظام بود و این پذیرش یک‌ سری شروط را به نوعی اعمال می‌کرد و این باعث شده بود که یک توافقی بین نیروهای سیاسی شکل بگیرد. مثلاً آنها می‌گفتند باید فضای سیاست خارجه، آرام‌تر و با ملاحظه‌تر با جهان باشد و یا شعارهای آزادی در فضای فرهنگی وجود داشته باشد. ولی در واقع شاهد بودیم افرادی در این جریان رشد کردند که افراد امنیتی بودند و این توافق بین افراد این جریان، با تناقض شدید مواجه شد. یعنی کسانی که حرف از آزادی میزدند از جمله آقای روحانی و کابینه‌ی او شخصیت‌های رشدیافته در فضاهای امنیتی‌ بودند. این تناقضات همان خطی بود که این جریان شروع کرد و در فضای بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۹۲ نیز این فضا غالب شد.

 

امامی بیان کرد: در سال ۹۴، مجلس دهم و جریانی که به نام لیست امید در حال شکل‌گیری بود، در واقع ادامه‌ خط و راه همان جریان سال ۹۲ بود. به معنای دیگریکسری افراد جمع شده بودند و با هم یک لیستی به نام لیست امید شکل دادند، که اصلاً مشخص نبود نگاه واضح و مشخص و حرف محوری‌ای که بر مبنای آن یک ائتلاف شکل بگیرد، چیست و همان گنگی و تناقضات که در گفتمان دولت بود، در لیست امید نیز این اتفاق افتاد و به همین خاطر مبلغین لیست امید، افراد (نه حرف‌ها) بودند. یعنی کسی حرف واضحی را نشنید ولی به لیست امید رای داد، چون آقای خاتمی از آن حمایت کرد و افرادی همچون آقای عارف و آقای مطهری نیز در آن بودند.

امامی با اشاره به اینکه لیستی رأی دادن، تبعاتی نیز خواهد داشت که از جمله این تبعات این بود که در سال 94 اکثریت مجلس در قبضه‌ی جریان امید قرار نگرفت. چون در شهرستان‌هایی افرادی به خوشنامی افراد لیست امید نبودند، تا رأی بیاورند، افزود: به عبارت دیگر چون ملاک و معیار و ارزش یک حرف نبود و حرف جریان‌ها و افراد، گنگ بود، مردم به افراد رأی‌ دادند، نه به حرف ها و نتیجه این شد که جاهایی که فرد خاصی وجود نداشت، این لیست رأی نیاورد و این موضوع اولین پاشنه آشیل این جریان بود.

وی خاطرنشان کرد: نمایندگان لیست امید به خاطر اینکه بر سر یکسری خاستگاه‌های نامشخص و متناقض سیاسی با هم ائتلاف کرده بودند، در مجلس به مشکل خوردند و حتی درون خود هم نتوانستند موضوعی را پیش ببرند و خط مشخصی را پیگیری کنند؛ البته قدرت کافی برای یشبرد یک حرف را نداشتند. مسئله دیگر اینکه هر فردی از لیست امید ادعا می‌کرد که دغدغه‌ی من بود که توانست رأی بیاورد به همین دلیل خیلی زود تکثر در این لیست شکل گرفت و هر فردی تقریباً کار خودش را جلو می‌برد.

 

امامی اظهار کرد: به عبارتی مجلس دهم منفعل‌ترین و بیکارترین مجلس در تاریخ جمهوری اسلامی بوده چون این مجلس نتوانست هیچ پروژه‌ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و علمی را که نمایندگان بر سر آن توافق داشته باشند با قدرت پیش ببرد. مثلاً ما می‌بینیم که افرادی مثل آقای صادقی یا خانم سلحشوری سعی می‌کنند به سبک خودشان جریان امید را نمایندگی بکنند، ولی باز نمی‌توانند. از سوی دیگر، آقای عارف از همان ابتدا سکوت پیشه کرد. معتقدم آقای عارف نیز متوجه شد که نمی‌تواند لیست امید را بدون توافق بین افراد آن رهبری کند چون این جریان پر از مهره‌های متناقض بود.

وی در ادامه گفت: انفعال مجلس دهم باعث شد به جای اینکه مجلس، اتفاقات کشور را به دنبال خودش بکشد، این اتفاقات بود که مجلس را به دنبال خود می‌کشید. به گونه ای که از ماجرای fatf گرفته تا ماجرای بودجه و ماجراهای دیگر رسماً دولت، مجلس را بازی داد. از سوی دیگر نیز این انفعال مجلس، مربوط به برخی کارهایی است که از سمت رئیس مجلس یعنی آقای لاریجانی رقم خورد.

امامی با اشاره به اینکه یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در شرایط ویژه‌ای برگزار شد، افزود: در حالی که انتخابات مجلس همیشه یک پدیده‌ی جدید اجتماعی و فرهنگی در کشور بوده اما یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی انگار برای جامعه یک کار حاشیه ای و درجه چندم بود و این بار به یک مسئله‌ مهم در زندگی مردم تبدیل نشد.

وی با بیان اینکه به نظر می رسد تنش هایی مثل افزایش قیمت بنزین و شهادت سردار سلیمانی و ماجراهای بعد از آن در کاهش مشارکت مردم در انتخابات موثر بوده، تصریح کرد: یکی از علل جدی کاهش مشارکت نیز نبود گفتمان در جریان سیاسی حاکم بود. به این معنا که هیچ جریان ایجابی و مشخصی وجود نداشت که روی موج حوادث سوار شود و به ارائه تفسیر بپردازد. به همین دلیل شاهد بودیم که این حوادث بودند که کشور را با خود می بردند. به عبارت دیگر وقتی در قضایای سیاسی، این انفعال اتفاق افتاد فضای امنیتی در کشور طی ۱۰ سال گذشته، به شدت اوج گرفت و این قضیه انتخابات را تحت تاثیر قرار داد.

امامی اظهار کرد: انفعال سیاسی باعث شده‌ است که ما کلان پروژه‌ای نداشته باشیم به همین دلیل همیشه باید منتظر بمانیم تا اتفاقی بیفتد و سپس نسبت به آن واکنش نشان می دهیم. به هر روی مشخص نیست که ما به کدام سمت می‌رویم و جهت حرکت کشور چگونه است. و این در حالی است که مثلا در دوران آقای احمدی‌نژاد مسیر مشخص بود و مردم حس می‌کردند که کلیت حاکمیت، یک برنامه دارد و به سمت آن می‌رود. ولی در طی شش-هفت سال گذشته مردم چنین حسی ندارند؛ با این وجود انگیزه‌ای برای به میدان آمدن و ساختن چیز جدیدی نیز ندارند پس انتخابات برای چنین جامعه‌ای مهم نیست.

او در ادامه بیان کرد: در سال‌های اخیر که اتفاقات زیادی از جمله سیل، زلزله و ماجرای ویروس کرونا در کشور اتفاق افتاده است، مردم به این نتیجه رسیده‌اند که مسئولین و حاکمیت به فکر آنها نیستند بنابراین خودشان باید دست به کار شوند و کشور را جلو ببرند، که البته این اتفاق از یک بعد مثبت است و از بعد دیگر منفی و مضر. به هر روی این جمعیت‌ها،؛ گروه‌ها و نهادهای مردمی که هر روز شکل می‌گیرند و کارهای مفیدی انجام می‌دهند، برای یک جامعه گسیخته خوب و مفید است. البته ما اوایل انقلاب از این فضا عبور کرده ایم و شرایط فعلی یک عقب گرد محسوب می شود و نتیجه آن همبستگی اجتماعی بوده است به گونه ای که مردم در اتفاقات و حوادث به کمک یکدیگر می روند نه در انتخابات. واقعیت این است که امروز مردم به جای اینکه در انتخابات به دنبال حل مسائل باشند در این فضا حالت دفاعی می گیرند و فقط جاهایی که بلایی سرشان می آید پشت سر هم می ایستند.

امامی افزود: انتخابات اخیر مجلس نقاط مثبتی هم داشت و آن، حضور برخی جریان‌های سیاسی بود که قبلاً به خاطر قطبیده بودن فضا، نتوانسته بودند در صحنه حضور داشته باشند و در قامت فضای سیاسی کشور فکر کنند. به نظر من بخشی از این جریان‌ها، عدالت‌خواهان بودند که برای اولین بار به این فکر کردند که با آمدن ما، نسبت آنها با نظام، مردم، اصولگرا و اصلاح طلب، ضد انقلاب و... چگونه خواهد بود و در واقع این حضور، آنها را به یک بلوغی رساند.

وی با اشاره به راهیابی لیست 30 نفره ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی در تهران به مجلس، گفت: با ورود این لیست به مجلس می توان گفت که این انتخابات با انتخابات سال ۹۴ تفاوتی نداشت و در واقع ما باز هم با یک مجلسی طرف خواهیم بود که افرادی در آن رأی آوردند، نه حرف و گفتمان مهم و با ارزشی. مثلاً در حوزه اقتصادی تناقض‌های زیادی در بین منتخبین وجود دارد؛ بنابراین به نظر بنده، انفعال مجلس دهم در مجلس یازدهم نیز اتفاق خواهد افتاد؛ البته با این تفاوت که شاید کنترل پذیری آنها در داخل نظام راحت‌تر باشد.

مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه امیرکبیر گفت: اینکه مجلس یازدهم چه دغدغه‌ها و اولویت‌هایی را باید مد نظر خود داشته باشد، تا حدود زیادی به فضای حال حاضر کشور بستگی دارد. مجلس از یک سو وظیفه نمایندگی مردم را برعهده دارد، و باید حواسش به نیازها و نگاه‌های مردم جامعه باشد و از سوی دیگر نمایندگی حاکمیت و بررسی و برطرف کردن نقاط ضعف آن را، برعهده دارد. ما در یک نظام ایدئولوژیک قرار داریم. یعنی نظامی که برای خود آرمان، جهت و هدف دارد و صرفاً یک دولت و حاکمیت خدمتگزار صرف مانند کشور سوئیس نیست. پس مجلس باید این را مد نظر داشته باشد که نظام اسلامی و مجموعه حاکمیت در راه رسیدن به اهداف خود چه ضعف‌هایی دارد.

 

امامی اضافه کرد: به نظر من آن چیزی که در حال حاضر وجود دارد و مجلس باید به سمت آن برود، این فشارهایی است که در فضای تبعیض به مردم می‌آید. به عبارت دیگر می‌توان گفت که در دهه ۹۰، فضای کشور خیلی بحران‌زده‌ تر و دشوارتر از زمانی مانند دهه ۶۰ است که فضای اقتصادی و معیشت مردم سخت شده بود. فارغ از علت‌های روانشناسانه و جامعه شناختی و فضای رسانه‌ای که بر آن سوار شده است، موضوع تبعیض، موضوع بسیار جدی و مهمی است.

وی اظهار کرد: زمانی که در کشور مشکلی پیش می‌آید، این احساس وجود دارد که این مشکل، مشکل همه نیست و فقط متوجه عده‌ای خاص یعنی مستضعفین و محرومین است و این چیزی است که بیش از پیش مردم را به ستوه می‌آورد و آنها را بی‌آرمان می‌کند. چون مردم فکر می کنند نهادها و افراد گوینده آرمان ها خود این آرمان ها را فراموش کرده اند و آنها را دنبال نمی کنند.

امامی با تأکید بر اینکه یکی از اولویت‌های مجلس یازدهم، باید مسئله تبعیض باشد، بیان کرد: کلان‌گره‌ای که در فضای ذهنی و روانی و واقعی مردم باید باز شود، مسئله‌ تبعیض است و این واقعاً کار سختی است که شاید لازم باشد، قوانینی در کشور تغییر یابد یا برخی از قوانین به درستی اجرا شوند. به هر روی لازم است نمایندگان به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته تا بتوانند بسیاری از تبعیض‌ها را از بین ببرنند.