تقابل ارتشی‌ها با اردوغان؛ دوباره در ترکیه کودتا می‌شود؟

گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو، ۱۰۳ بازنشسته نیروی دریایی ترکیه نامه‌ای علیه سیاست خارجی اردوغان و خروج دولت وی از معاهده "مونترو" منتشر می‌کنند و در آن از ایجاد گذرگاه جدید آبی با نام «کانال استانبول» انتقاد می‌کنند. گویا این نامه خیلی به مذاق اردوغان، رئیس جمهور این کشور خوش نمی‌آید و او دستور بازداشت ۱۰ نفر از این افسران را به جرم کودتا علیه دولت خود صادر می‌کند.

انتقاد به کانال استانبول یا فراخوانی برای کودتا؟

به گفته دادستانی کل آنکارا، ۱۰ دریادار بازنشسته در این راستا بازداشت شده اند و از دستگیری چهار افسر سابق دیگر به دلیل کهولت سن انصراف به عمل آمده است.

در بیانیه افسران بازنشسته دریادار ترکی آمده است: «توافق مونترو باعث می‌شود تا در صورت بروز هر جنگی، ترکیه نتواند در کنار هیچ‌کدام از طرف‌های درگیر باشد و این موضوع موجب شد تا در جنگ جهانی دوم بی‌طرف باقی بماند، بنابراین نباید اقدامی در جهت گریز از توافق مونترو انجام شود.»

در بخش دیگری از بیانیه افسران نیروی‌دریایی آمده است که ارتش هرگونه تغییر در قانون اساسی را رد می‌کند و امکان سخن گفتن در خصوص تدوین قانون اساسی جدید وجود ندارد، بلکه ارتش معتقد است که باید به قانون اساسی بدون هیچ‌گونه تغییری عمل شود.
افسران بازنشسته تأکید کرده‌اند که ترکیه از ارزش‌های ارتش و نیروی دریایی و مسیری که آتاتورک ترسیم کرده، عدول کرده و چنین روندی قابل پذیرش نبوده و محکوم است و آن‌ها در برابر عدول از این ارزش‌ها خواهند ایستاد.

آن‌ها همچنین ضمن اعلام برائت از «فتح‌الله گولن» او را خائن به میهن خطاب کرده‌اند.

تمامی افسران امضاء کننده این بیانیه، اسامی خود را نیز در پای آن نوشته‌اند. صدور این بیانیه در شرایطی که همچنان بازداشت‌های نظامیان در ارتباط با کودتای ۲۰۱۶ ادامه دارد، توجه بسیاری را به خود جلب کرده و همزمان واکنش‌های زیادی را موجب شده است.
دولت اردوغان در حال تلاش برای ایجاد یک آبراه در شمال استانبول است و می‌خواهد این مسیر را جایگزین تنگه بسفر کند که در حال حاضر تنها آبراه شهر استانبول برای جابجایی کالا است.

پیمان مونترو چیست؟

طبق پیمان «مونترو» که سال ۱۹۳۶ بین ترکیه و قدرت‌های جهانی امضا شد، ترکیه بر حمل و نقل کالا از طریق تنگه بسفر نظارت دارد و در صورت جایگزینی آبراه جدید به جای تنگه بسفر، احتمالا ترکیه از این پیمان خارج می‌شود. طرح اردوغان برای ایجاد یک آبراه جایگزین در شمال استانبول که تنگه بسفر را دور بزند سبب به راه افتادن بحث‌ها و انتقادهایی در خصوص احتمال خروج از پیمان مونترو شده است.

این پیمان از میراث دوران حکومت مصطفی کمال آتاتورک محسوب می‌شود و افسران بازنشسته نیروی دریایی ترکیه خروج از آن را تضعیف کننده ارزش و جایگاه نیروهای مسلح و نیز توام با عواقب خطرناک برای کشور توصیف کرده‌اند.

پس از انتشار بیانیه، مقامات دولتی و حزب عدالت و توسعه به شدت واکنش نشان داده و در ابتدا «فخر الدین آلتون» رئیس دفتر ارتباطات ریاست‌جمهور ترکیه در صفحه توئیتر خود خطاب به افسران بازنشسته نوشت: «حد و مرز خودتان را بدانید. ترکیه قدیمی که از آن سخن می‌گویید گذشته است. ترکیه کشور قانون است، شما که هستید؟ و به چه حقی علیه اراده قانونی مردم سخن می‌گویید»

واکنش مقام‌های ترکی در برابر نامه افسران بازنشسته 

«مصطفی شنطوب» رئیس پارلمان ترکیه نیز بیانیه افسران بازنشسته را دعوت به کودتا قلمداد کرد و نوشت که مردم ترکیه در ۱۵ ژوئن ۲۰۱۶ «کودتاگران» را خاک کردند.

«عمر چلیک» سخنگوی حزب عدالت و توسعه نیز در توئیتر نوشت که مردم ترکیه به وقت خود، پاسخ سخنان «کودتاگرانه» را داده اند.
«فواد اوکتای» معاون رجب طیب اردوغان نیز هشتگ «حد خود را بدانید» را در شبکه‌های اجتماعی به راه انداخته و افسران بازنشسته را افرادی ترسو و بزدل خطاب کرده است.

مخالفان دولت ترکیه و همینطور کشورهای غربی با اجرای پروژه کانال استانبول مخالف هستند. اما دولت اردوغان می‌گوید که این کانال حاکمیت ترکیه را تضمین کرده و موجب درآمدزایی است و برخلاف تنگه‌های دیگر که صرفا در زمان جنگ می‌تواند مسدود کند، کنترل کانال استانبول را به طور کامل در دست خواهد داشت.

کانال استانبول، گذرگاه آبی مستقل برای ترکیه

کانال استانبول یکی از پروژه هایی است که سال‌هاست دولت ترکیه در حال بررسی برای نحوه انجام آن بوده است. این کانال که ۴۵ کیلومتر طول خواهد داشت دریای سیاه را به دریای مرمره متصل خواهد کرد. عرض این کانال بین ۲۵۰ تا ۱۰۰۰ متر و عمق آن نیز ۲۵ متر خواهد بود. این پروژه که در حال حاضر کارهای ابتدایی آن شروع شده و قرار است تا سال ۲۰۲۳ به اتمام برسد.

هدف از ساخت این کانال در درجه اول، کاهش حجم رفت و آمد در تنگۀ بسفر است. شلوغی رفت و آمد در تنگه بسفر باعث شده تا قایق‌ها مجبور شوند ساعت های طولانی انتظار را تحمل کنند و با مشکلات زیادی در ناوبری مواجه شوند. پیچ و خم‌های موجود در تنگۀ بسفر نیز باعث شده است که تصادفات زیادی در این منطقه روی دهد.

در حالی که مساله کنترل تنگه‌های بسفر و داردانل برای سال‌های طولانی موضوع اختلافات بین‌المللی بوده و گاه برای آزادی رفت و آمد کشتی‌های تجاری مشکلاتی را ایجاد کرده است، به نظر می‌رسد بهره برداری از «کانال استانبول» برای ترک‌ها مشکلات حقوقی کمتر و سود بیشتری به همراه خواهد داشت.

اردوغان، بدون انعطاف در مقابل ارتش

دولت اردوغان آخرین بار در سال ۲۰۱۶ کودتای نافرجامی به خود دید و به دنبال آن برای مدت کوتاهی ناآرامی‌های فروانی را تجربه کرد. این کودتا که به دست ارتشی‌های ترکیه راه افتاده بود و در نهایت هم شکست خورد تا حد زیادی اردوغان را نسبت به ارتش این کشور و اقدامات ضد دولتی آنان ترساند. به همین دلیل رئیس‌جمهور این کشور در برخورد با نیروهای مسلح ترکیه و اقدامات آنان حساسیت بسیاری به خرج می‌دهد. تا جایی که حتی نامه‌ای از سوی افسران بازنشسته نیروی‌ دریایی را فراخوانی برای کودتا می‌داند و مسببان آن را نیز بازداشت می‌کند.

درنهایت رجب طیب اردغان، رئیس جمهور ترکیه در واکنش به بیانیه دریاداران بازنشسته منتقد بیان کرد: ضمن اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از تکرار چنین موضوعاتی با دست‌اندرکاران این بیانیه برخورد لازم را خواهیم کرد.

انتشار شبانه چنین بیانیه‌ای هر چند از سوی بازنشستگان نیروی دریایی باشد در کشوری که سابقه کودتا دارد بهتان‌زدن به نیرو‌های مسلح بوده و غیرقابل قبول است.

انتهای پیام/