گردشگری در اردبیل در انتظار تدوین اسناد بالادستی / هویت تاریخی آماج حمله فرهنگی گردشگران قرار نگیرد

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، صنعت گردشگری می‌تواند پولساز باشد؛ هم برای مردم شغل ایجاد کند و هم سرمایه گذاران برای ساخت وساز به یک نقطه از کشور جذب کند؛ اما بی شک قبل از هر اقدامی برای توسعه گردشگری، نیاز به برنامه ریزی کلان وجود دارد؛ خلأیی که شاید اصلی‌ترین دلیل رونق نیافتن این صنعت در کشورمان باشد.

ایران هم به لحاظ طبیعی و هم به لحاظ فرهنگی و تمدنی، جاذبه‌های گردشگری زیادی را در خود جای داده و می‌تواند سلایق مختلف گردشگران را پاسخگو باشد؛ طبیعت گردی، بازدید از آثار و ابنیه تاریخی، گردشگری مذهبی و زیارت، گردشگری سلامت، گردش در شهر‌های بزرگ، اقامت در خانه‌های تاریخی و بومگردی و ... از جمله ظرفیت‌هایی است که برای جذب گردشگر در کشورمان وجود دارد و با اینکه هم نهاد‌های دولتی و هم مردم به صورت شخصی یا شرکتی، از بخشی از این ظرفیت‌ها بهره برداری کرده اند، اما همچنان کاستی‌های بسیاری در این صنعت به چشم می‌خورد که به نظر می‌رسد از نبود برنامه و سند بالادستی برای توسعه گردشگری در کشورمان باشد.

رعایت نکات فرهنگی و مذهبی ایران از سوی گردشگران خارجی، مساله مهمی است، اما قبل از آن باید از مسئولان پرسید که آیا زیرساخت‌های لازم برای حضور گردشگران خارجی را فراهم کرده اند؟

زیبایی طبیعی اردبیل؛ ظرفیتی برای گردشگری

یکی از استان‌هایی که می‌تواند با پذیرایی از میهمانان داخلی و خارجی، کسب و کار را رونق دهد، اردبیل است. اردبیل برای جذب هم گردشگران فرهنگی و تاریخی ظرفیت‌های خوبی دارد و هم برای جذب طبیعت گردان. اردبیل هم می‌تواند مردم را با بخشی از تاریخ ایران، به ویژه دوره صفویه آشنا کند و بکر بودن طبیعت خود را به رخ بکشد. اما با وجود این همه جاذبه گردشگری که ظرفیت اشتغال زایی این استان و جذب سرمایه به این استان را نشان می‌دهد، اردبیل استانی با سطح درآمد پایین محسوب می‌شود و اقتصاد این استان برپایه کشاورزی و دامداری سنتی می‌چرخد.

در سال ۹۸، سازمان همکاری اقتصادی (اکو) اردبیل را به عنوان پایتخت کشور‌های عضو در سال ۲۰۲۳ معرفی کرد. هدف آن هم معرفی ظرفیت‌های گردشگری و توریستی به عنوان موتور محرک اقتصادی است. با این حال به نظر می‌رسد اردبیلی‌ها آنقدر‌ها برای این رویداد آمادگی ندارند.

به عنوان مثال هنوز هتلداران اردبیلی از اینکه بخشی از ظرفیت اقامتی این استان را در ایام پررفت و آمد، به ویژه نوروز، در اختیار مدارس قرار می‌گیرد، گلایه‌مند هستند.

گلایه‌های فعالان گردشگری در اردبیل

مثلا مدیرعامل جامعه هتل داران و مراکز اقامتی اردبیل آمادگی آموزش و پرورش برای پذیرش مسافران نوورزی را عجیب دانسته چراکه مسئولان اعلام می‌کنند که مدارس برای حضور دانش آموزان آماده نیستند، اما حاضر به پذیرش مسافر هستند!

یا او معتقد است که باید سامانه‌ای جامع برای معرفی هتل‌های اردبیلی وجود داشته باشد تا اطلاعات دقیقی درباره مراکز اقامتی، هتل ها، متل ها، مسافرخانه‌ها و ... در این استان را به مردم معرفی کند. برخی وبسایت‌های وابسته به شرکت‌های گردشگری اقدام به معرفی اماکن اقامتی نقاط مختلف کشور می‌کنند، اما باتوجه به اینکه این اطلاعات منبع رسمی ندارد، نمی‌تواند مورد اعتماد مردم واقع شود و صرفا در ارائه اطلاعات کلی به مردم به کار می‌آید.

این فعال حوزه گردشگری در آخرین اظهارات خود به مساله مهمی هم اشاره کرده که به نظر می‌رسد مختص اردبیلی‌ها است. سوال مهم او این است که بالاخره سرعین شهری گردشگری است یا مسکونی؟

سرعین گردشگرپذیر یا مسکونی؟

سرعین شهر کوچکی است که حدود پنج هزار نفر جمعیت دارد و به داشتن چشمه‌های فراوان آب گرم مشهور است. همین آب گرم باعث شده تا هتل‌ها و اماکن اقامتی زیادی در آن احداث شود. بیشتر از ۱۰ هتل در این شهر فعالیت می‌کند که عمدتا چهار یا سه ستاره هستند. به این معنی که از کیفیت قابل قبولی هم برای پذیرش مسافران برخوردارند. قیمت اقامت شبانه در این هتل‌ها هم نشان می‌دهد که مشتریان آن‌ها را قشر متوسط به بالای جامعه تشکیل می‌دهند که حاضرند برای استفاده از چشمه‌های آب گرم در این شهر شبانه تا ۵۰۰ هزارتومان هم برای هر نفر هزینه کنند.

به همین دلیل است که صنعتگران حوزه گردشگری بیشتر اصرار دارند که سرعین به عنوان شهری گردشگری اعلام شود و سکونت در آن به حداقل برسد.

در این شهر کوچک بیشتر از ۱۰ چشمه آبگرم می‌جوشد که از کوه سبلان سرچشمه می‌گیرند. دمای آب در چشمه گاومیش گلی با درجه حرارت بین ۴۲ تا ۴۷ درجه گرم‌ترین آب را دارد و البته محل رفت و آمد بیشتر گردشگران است. بهره برداری از این چشمه به عهده بخش خصوصی است که با احداث ساختمانی مجلل در بالای آن، استخرها، فضای استراحت و پذیرایی را فراهم آورده است.

هویت فرهنگی در تقابل با توسعه گردشگری؟

با این حال برای تغییر هویت شهری سرعین که اکنون نزد ذهن مردم ایران به عنوان شهری گردشگری شناخته می‌شود، بیش از آنکه نیاز به جذب سرمایه گذار باشد، نیاز به تدوین اسناد بالادستی است. یکی از مواردی که در این اسناد باید مورد توجه قرار گیرد این است که سرمایه گذاران حتما بخشی از عایدی خود را در این شهر و روستا‌های اطراف آن هزینه کنند تا به توسعه متوازن منجر شود.

از سوی دیگر هجوم سرمایه گذاران و گردشگران به این منطقه نباید به هویت تاریخی و فرهنگی آن خدشه وارد کند. همین مساله نیاز به تدوین سند بالادستی برای بهره برداری گردشگری از سرعین را دوچندان می‌کند.

این شهر با اینکه کوچک است و جمعیت کمی دارد، اما عمق فرهنگی آن به سده‌های پیشین باز می‌گردد. مردم سرعین را به عنوان خالقان یکی از گنیجه‌های غنی ادبیات شفاهی ملل خاورمیانه و ایران معرفی می‌کنند. ادبیات شفاهی این مردم خود یکی از جاذبه‌های گردشگری آن به شمار می‌آید.

اگرچه اردبیل برای توسعه اقتصادی زیرساخت‌های کشاورزی و دامداری خوبی دارد، اما نمی‌توان از ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی آن غافل شد. مساله‌ای که باید مسئولان را برای برنامه ریزی توسعه‌ای این استان ترغیب کند.