به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، ماموریت گایا آژانس فضایی اروپا (ESA) پس از ۱۲ سال خدمت رسماً فعالیت علمی خود را متوقف کرد. این فضاپیما که به نقشه برداری از کهکشان راه شیری اختصاص یافته است، ذخایر گاز پیشران خود را به پایان رسانده است و پایان دوره رصد کیهانی را نشان می‌دهد.
گایا از زمان راه اندازی خود در سال ۲۰۱۳ و قرار گرفتن در نقطه L۲ لاگرانژ، درک ما از کهکشان راه شیری را متحول کرده است. با مطالعه نزدیک به ۲ میلیارد ستاره، داده‌های ارزشمندی در مورد حرکات، درخشندگی، دما و ترکیبات آنها ارائه کرده است. این اطلاعات امکان ایجاد دقیق‌ترین نقشه سه بعدی کهکشان ما را فراهم کرده است.
با وجود پایان مشاهدات، میراث گایا هنوز به پایان نرسیده است. دانشمندان در حال آماده سازی چهارمین انتشار داده (GR۴) هستند که پیش از اواسط سال ۲۰۲۶ پیش بینی می‌شود. این نسخه با مشاهدات پنج سال و نیم وعده داده است که حتی از نظر اطلاعات غنی‌تر از نسخه‌های قبلی است.
پردازش داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط Gaia با برنامه‌ریزی پنجمین و آخرین انتشار تا دهه ۲۰۳۰ ادامه خواهد داشت. این مرحله نهایی شامل یک دهه مشاهدات ستاره‌ای خواهد بود که معدن طلا را برای تحقیقات نجومی آینده ارائه می‌دهد.
ESA قصد دارد به زودی جزئیات مربوط به "غیرفعال شدن" گایا و چگونگی بزرگداشت این ماموریت پیشگام را به اشتراک بگذارد. در این میان، جامعه علمی به بهره برداری از داده‌های گایا ادامه می‌دهد و نویدبخش اکتشافات در سال‌های آینده است.
نقطه L۲ لاگرانژ چیست؟
نقطه لاگرانژ L۲ موقعیتی در فضا است که در آن نیرو‌های گرانشی زمین و خورشید متعادل می‌شوند و به جسم اجازه می‌دهد موقعیت ثابتی نسبت به این دو جسم داشته باشد. این تلسکوپ که تقریباً ۱.۵ میلیون کیلومتر (حدود ۹۳۰۰۰۰ مایل) از زمین قرار دارد، برای تلسکوپ‌های فضایی مانند گایا ایده‌آل است، زیرا منظره‌ای بدون مانع از کیهان را بدون تداخل زمینی ارائه می‌دهد.
این نقطه به ویژه برای مأموریت‌های رصد نجومی ارزشمند است، زیرا امکان رصد مداوم را بدون وقفه‌های ناشی از سایه زمین فراهم می‌کند. علاوه بر این، پایداری گرانشی نیاز به اصلاحات مکرر مسیر را کاهش می‌دهد و در نتیجه باعث صرفه جویی در سوخت می‌شود.
استفاده از نقطه L۲ توسط گایا، مشاهدات دقیق و مستمر را امکان پذیر کرده است و به ایجاد دقیق‌ترین نقشه سه بعدی کهکشان راه شیری کمک می‌کند. این موقعیت استراتژیک برای موفقیت ماموریت، به حداکثر رساندن کیفیت و کمیت داده‌های جمع‌آوری‌شده، حیاتی بوده است.
گایا چگونه درک ما از کهکشان راه شیری را متحول کرده است؟
گایا با ارائه داده‌های دقیق در مورد نزدیک به ۲ میلیارد ستاره، درک ما از کهکشان راه شیری را تغییر داده است. این اطلاعات شامل حرکات ستارگان، درخشندگی ها، دما‌ها و ترکیبات است که به دانشمندان اجازه می‌دهد تاریخ و ساختار کهکشان ما را بازسازی کنند.
این ماموریت امکان ایجاد دقیق‌ترین نقشه سه بعدی کهکشان راه شیری را فراهم کرده است که جزئیات بی سابقه‌ای را در مورد توزیع و حرکت ستارگان نشان می‌دهد. این داده‌ها همچنین امکان شناسایی منظومه‌های ستاره‌ای دوتایی و سیاه‌چاله‌ها را فراهم کرده‌اند و دانش ما را در مورد اجرام آسمانی غنی‌تر می‌کنند.
مشاهدات گایا همچنین به مطالعه ماده تاریک و تکامل کهکشانی کمک کرده است. با نقشه برداری از حرکات ستاره ها، دانشمندان می‌توانند نیرو‌های گرانشی در حال بازی و توزیع ماده تاریک در کهکشان را بهتر درک کنند.
در نهایت، داده‌های گایا برای دهه‌ها مورد بهره‌برداری قرار خواهند گرفت و نویدبخش اکتشافات جدید و درک بهتر جایگاه ما در کیهان است. بنابراین، این مأموریت زمینه را برای اکتشافات فضایی و مطالعات نجومی آینده فراهم کرده است.