گفتمان‌سازی؛ نقش اساسی تشکل‌های دانشجویی در تحول اقتصادی کشور

علی رادمنش، دبیرکل اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، با موضوع «نقش دانشگاهیان در تحقق شعار سال»  گفت: سال‌هاست که بحث‌هایی درباره نقش دانشگاه در سرمایه‌گذاری اقتصادی و تولید مطرح است و در حال حاضر، به‌ویژه در رابطه با تولید و سرمایه‌گذاری در حوزه تولید، عوام به آن توجه دارند. در گذشته نیز دانشگاه‌ها در این زمینه نقش داشتند و اکنون پتانسیل دارند تا با بخش‌های اقتصادی کشور ارتباط برقرار کنند، هم از نظر علمی و هم از منظر تأمین نیروی انسانی.

وی افزود: مسلماً باید به این نکته توجه کرد که جنبش دانشجویی و تشکل‌های دانشجویی باید فضا را در جامعه گفتمان‌سازی کنند. به این معنا که صرفاً نیروی انسانی برای تولید یا علم در حوزه تولید کافی نیست، بلکه باید فضا و باور عمومی جامعه به گونه‌ای تغییر کند که همه بدانند که سرمایه‌گذاری باید در حوزه تولید صورت گیرد. وی افزود: جنبش دانشجویی باید تلاش کند که موانعی که در مسیر این تغییر فکری وجود دارد، رفع شود.

رادمنش تأکید کرد: یکی از بزرگ‌ترین موانع، بانک‌ها و نوع سرمایه‌گذاری‌هایی است که در آنها صورت می‌گیرد. بانک‌ها به‌جای سرمایه‌گذاری در تولید، بیشتر در بنگاه‌داری، مال‌سازی و سایر حوزه‌های سودآور سرمایه‌گذاری می‌کنند که این به‌نفع تولید نیست. وی افزود: متأسفانه نیمی از تولید پول کشور صرف تأمین منابع برای این بانک‌ها می‌شود که در نهایت این پول باید به تولید اختصاص یابد. وی ادامه داد: اگر قرار است سرمایه‌گذاری در کشور صورت گیرد، باید در راستای تولید باشد.

دبیرکل اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل بیان کرد: جنبش دانشجویی باید فضای جامعه را به‌گونه‌ای تغییر دهد که مردم متوجه شوند اگر قرار است سرمایه‌گذاری کنند، باید در حوزه تولید باشد. این تغییر فکری باید با کمک دانشگاه‌ها، تشکل‌های دانشجویی و مراجع تقلید انجام شود. مراجع تقلید باید وارد عرصه شوند و درباره ضرورت سرمایه‌گذاری در تولید و تولید ملی صحبت کنند. وی ادامه داد: در گذشته، مراجع تقلید مانند میرزا شیرازی فتوا‌های ضد سودجویی و دلالی می‌دادند که در راستای منافع ملی بود، ولی امروز در این حوزه کم‌کاری می‌شود.

نقش دانشگاه‌ها در تولید و صنعت کشور

وی گفت: دانشگاه‌ها نیز باید فضایی ایجاد کنند که افراد با علم و تخصص وارد عرصه تولید شوند. دانشگاه‌ها باید به‌عنوان مراجع علمی در حوزه‌های مختلف، به‌ویژه در تولید و اقتصاد، نقش‌آفرینی کنند. این به معنای تولید نیروی انسانی نیست، بلکه باید بستری ایجاد شود که تولید و صنعت در کشور تقویت شود. برای این امر، تشکل‌های دانشجویی باید فضای جامعه را به‌گونه‌ای تغییر دهند که تولید به‌عنوان یک نیاز ملی در نظر گرفته شود.

رادمنش بیان کرد: از سوی دیگر، باید توجه داشت که سرمایه‌گذاری در تولید ریسک‌پذیر است. در شرایطی که نوسانات ارزی و تورم بالا است، مردم به‌طور طبیعی تمایل دارند در مکان‌های کم‌ریسک‌تر سرمایه‌گذاری کنند. دولت باید بستری فراهم کند تا مردم اطمینان پیدا کنند که سرمایه‌گذاری در تولید به‌صورت درست و مؤثر انجام می‌شود. این بسترسازی باید در قالب سیاست‌های اقتصادی، حمایت از تولید و تنظیم فضای بازار انجام شود. به‌عنوان مثال، سرمایه‌گذاری ارزی می‌تواند کمک‌کننده باشد.پیشنهاد می‌کنم که دانشگاه‌ها به‌عنوان مراکز علمی و پژوهشی، در کنار بخش‌های اقتصادی کشور قرار بگیرند تا حلقه‌های میانی برای سرمایه‌گذاری و تولید ایجاد کنند. این امر نیازمند تخصص و همکاری متقابل میان دولت، دانشگاه‌ها و بخش خصوصی است.

مذاکرات و دیپلماسی

دبیرکل اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل گفت: یکی از مسائل مهم دیگر، موضوع مذاکرات است. بار‌ها و بار‌ها مخالفت خودشان (رهبر معظم انقلاب) را در رابطه با مذاکرات مطرح کرده‌اند. حالا این سؤال مطرح است که چرا اکنون مذاکرات انجام می‌شود. نکته‌ای که وجود دارد، این است که مخالفت با مذاکرات، به‌ویژه مذاکرات مستقیم، مطرح بوده است، ولی آنچه که در حال حاضر در حال انجام است، مذاکرات غیرمستقیم است.

وی تأکید کرد: این مذاکرات غیرمستقیم در دولت قبلی نیز صورت گرفته است و این امر جدیدی نیست. در دولت شهید بزرگوار رئیسی، چهار بار مذاکرات غیرمستقیم انجام شده است، هرچند که در فضای عمومی جامعه زیاد درباره آن صحبت نشده است. این نوع مذاکرات نه‌تنها در این دولت بلکه در دولت‌های پیشین نیز انجام می‌شده است و همیشه مسئله مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم مطرح بوده است.

رادمنش توضیح داد: نکته‌ای که باید درک کرد، این است که تفاوت بین مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم در شیوه ارتباط و سطح تماس است. در مذاکرات غیرمستقیم، طرفین از طریق واسطه‌ها یا نمایندگان میانجی ارتباط برقرار می‌کنند، ولی در مذاکرات مستقیم، گفت‌و‌گو‌ها به صورت رو در رو و مستقیم انجام می‌شود. مخالفت با مذاکرات مستقیم به دلیل نگرانی‌هایی است که از برجام و مسائل مشابه آن در گذشته وجود داشته است، اما مذاکرات غیرمستقیم به‌نوعی محدودتر و به‌دور از برخی خطرات است.

وی گفت: با این حال، واقعیت این است که مذاکرات غیرمستقیم هم می‌تواند مسیر خود را داشته باشد و لازم است که در این مذاکرات منافع ملی کشور همیشه در اولویت قرار گیرد. در نهایت، مذاکرات هرچند که به صورت غیرمستقیم باشند، اگر هدف‌گذاری درست و دقیق باشد، می‌تواند در راستای منافع کشور و حل مشکلات کشور مفید واقع شود. البته باید توجه داشت که این مذاکرات باید به‌گونه‌ای مدیریت شوند که به منافع ملی آسیبی وارد نشود و همواره خط قرمز‌های کشور حفظ گردد.

رادمنش گفت: در مجموع، باید فهمید که مذاکرات، چه مستقیم و چه غیرمستقیم، جزئی از دیپلماسی و روابط بین‌المللی است و هر کشوری با توجه به شرایط خود از این ابزار برای پیشبرد اهدافش استفاده می‌کند. در حال حاضر هم مذاکرات غیرمستقیم در حال انجام است و باید در نظر گرفت که این فرایند، به نفع کشور خواهد بود اگر به‌درستی مدیریت شود.

نقش دانشگاه‌ها و تشکل‌های دانشجویی در گفتمان‌سازی

دبیرکل اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل توضیح داد: دانشگاه‌ها باید بتوانند در این حوزه کنش‌های مؤثری را انجام دهند. اگر قرار است مذاکره انجام شود، دانشگاه‌ها باید چهارچوب‌های آن را مشخص کنند و تأکید کنند که مذاکره چگونه باید به پیشرفت منتهی شود. برای اینکه پیشرفت واقعی در کشور حاصل شود، تشکل‌های دانشجویی باید فعالانه در این زمینه وارد عمل شوند و با ایجاد گفتمان‌سازی، زمینه‌های لازم برای تغییرات مثبت در سیاست‌ها را فراهم کنند.

وی گفت: آمریکا ممکن است استراتژی‌هایی برای مقابله با ایران داشته باشد که یکی از آنها مذاکره قومیتی و دیگری چالش‌های اجتماعی مانند مسائل زنان باشد. اما ما به‌عنوان یک کشور مستقل و مقاوم باید استراتژی‌های متعددی برای مقابله با آمریکا داشته باشیم. یکی از بهترین استراتژی‌هایی که حضرت آقا تأکید کرده‌اند، سرمایه‌گذاری در تولید است. اگر قرار است وضعیت معیشتی ما بهبود یابد، مذاکره تنها راهکار نیست؛ بلکه باید سرمایه‌گذاری در تولید و اقتصاد داخلی تقویت شود. بله، مذاکره ممکن است به نتیجه برسد و سرمایه‌گذاری خارجی هم جذب شود، اما باید توجه کنیم که اگر شرایط به‌گونه‌ای فراهم شود که مردم خودشان در این فرآیند وارد شوند، نتایج بهتر و مؤثرتری خواهیم داشت.

رادمنش گفت: جالب این است که امروز دانشجویان بسیاری از کشور‌های مختلف از جمله افغانستان، پاکستان، یمن، کشور‌های آفریقایی و کشور‌های عربی در دانشگاه‌های ایران حضور دارند. اما سؤال اینجاست که چقدر توانسته‌ایم با این دانشجویان ارتباط برقرار کنیم؟ آیا دانشجویان ایرانی در دانشگاه‌های خارج از کشور، مثل آمریکا یا کشور‌های اروپایی، نمی‌توانند با دیگر دانشجویان خارجی در مورد مسائل مهم جهانی مانند فلسطین ارتباط برقرار کنند؟  در واقع این ضعف در ارتباطات است که باید برطرف شود. دانشگاه‌های ما باید اولویت‌هایی برای ارتباط با دانشجویان بین‌المللی تعیین کنند.

وی توضیح داد: تشکل‌های دانشجویی باید مأموریت‌ها و اهداف خود را به‌صورت دقیق و مشخص تعیین کنند، نباید به کار‌های روزمره و بی‌هدف مشغول شوند؛ بلکه باید برنامه‌هایشان منجر به تقویت کنشگری اجتماعی و علمی در داخل دانشگاه شود. اگر برنامه‌ای در نظر گرفته می‌شود، باید به‌گونه‌ای باشد که باعث افزایش اثرگذاری تشکل‌های دانشجویی در سطح جامعه شود. برای اینکه تشکل‌های دانشجویی موفق شوند، باید برنامه‌هایی داشته باشند که نه تنها در داخل دانشگاه، بلکه در سطح اجتماعی هم تأثیرگذار باشد.

رادمنش افزود: در این راستا، تشکل‌های دانشجویی باید با توجه به نیاز‌ها و سلیقه‌های مختلف دانشجویان، برنامه‌هایی ارائه دهند که بتواند جامعه دانشجویی را به یک حرکت مشترک و مؤثر سوق دهد. این تغییرات باید به‌گونه‌ای باشد که تشکل‌های دانشجویی نه تنها به‌عنوان نمایندگان نظام جمهوری اسلامی، بلکه به‌عنوان نماد‌های تحول‌خواه در دانشگاه‌ها شناخته شوند. تشکل‌های دانشجویی باید به‌گونه‌ای فعالیت کنند که دانشجویان و مردم در داخل دانشگاه و خارج از آن به پیشرفت و تغییرات مثبت در کشور ایمان داشته باشند.

وی گفت: در داخل دانشگاه باید نگاه‌ها به‌طور صحیح توجیه شود. برخی فعالین دانشجویی هنوز به این باور نرسیده‌اند که نباید صرفاً به نماد جمهوری اسلامی تبدیل شوند، بلکه باید از زاویه نقد و سازندگی وارد عمل شوند.  نقد باید از طریق سازندگی باشد، نه اینکه از بیرون فقط منتقد باشیم. مثلا در موضوع فلسطین، اگر کسی بخواهد بگوید که این موضوع فقط مربوط به جمهوری اسلامی است، نه ایران، این یک دوگانگی غلط است. تاریخ ایران و جمهوری اسلامی ایران مکمل یکدیگر هستند. تاریخ ۲۵۰۰ ساله ایران همیشه در کنار جمهوری اسلامی ایران بوده است.

دبیرکل اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل افزود: جنبش دانشجویی باید کمی خلاقانه‌تر فکر کند و از کار‌های تکراری دست بردارد. متأسفانه در فضای دانشگاه‌ها، خیلی به‌دنبال خلاقیت و نوآوری نیستیم و گاهی صرفاً کار‌ها را به‌صورت رفع تکلیف انجام می‌دهیم.  به‌عنوان مثال، در حوزه فلسطین کار‌هایی انجام می‌دهیم، اما خیلی از این فعالیت‌ها فاقد جذابیت است. مثلاً پوستری منتشر می‌کنیم بدون اینکه توجهی به محتوای آن داشته باشیم. باید کار‌هایی انجام دهیم که جذاب و مؤثر باشد.

ضرورت تغییر رویکرد در سیاست‌گذاری‌ها

وی توضیح داد: در نهایت، تشکل‌های دانشجویی باید در پازل بزرگ‌تر کشور قرار بگیرند و نقش فعالی در سیاست‌گذاری‌ها و اولویت‌بندی مسائل کشور ایفا کنند. این تشکل‌ها باید در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی گفتمان‌سازی کنند و مردم را از اهمیت مسائل مختلف آگاه سازند. به‌جای اینکه فقط به مسائل ظاهری بپردازیم، باید به مسائل ریشه‌ای و بنیادی توجه کنیم و بر آنها تأکید کنیم.

سرمایه‌گذاری اقتصادی و تولید مطرح است و در حال حاضر، به‌ویژه در رابطه با تولید و سرمایه‌گذاری در حوزه تولید، عوام به آن توجه دارند. در گذشته نیز دانشگاه‌ها در این زمینه نقش داشتند و اکنون پتانسیل دارند تا با بخش‌های اقتصادی کشور ارتباط برقرار کنند، هم از نظر علمی و هم از منظر تأمین نیروی انسانی.