اسنادي كه قرار است حلقه مديريت علم و فناوري كشور را تكميل كنند...

گروه علمي «خبرگزاري دانشجو»؛ توجه به اصل مديريت و برنامه ريزي در اهداف امري اساسي است كه همواره مورد تاكيد بسياري از صاحب نظران و انديشمندان عرصه سياست گذاري هاي كلان بوده است، در اين ميان عرصه علم به عنوان يكي از مهم ترين عرصه هايي كه مديريت در آن به عنوان كانوني ترين اصل مطرح مي باشد، از جايگاه ويژه اي برخوردار است. در بحث سياست گذاري علم مواردي چون اسناد راهبردي كشور؛ نهادهاي متولي امر چون وزارت علوم، شوراي عالي انقلاب فرهنگي، شوراي عطف و...؛ رشته هاي پرداختي به اين امر و... مطرح است كه براين اساس «خبرگزاري دانشجو» قصد دارد طي هفته هاي مختلف موضوع مهم مديريت علم و فناوري را در بخش هاي مختلف واكاوي كند. 

 

در اين گزارش تلاش بر آن است به مروروي بر بحث اسناد راهبردي كشور پرداخته شود.

 

طي  سال هاي گذشته اهداف بلند مدت و كوتاه مدت كشور در اسناد بالا دستي ترسيم شد كه براساس سند چشم انداز 20 ساله، برنامه پنجم توسعه و نقشه جامع علمي كشور، جايگاه علمي و فناوري ايران مشخص و مهم ترين هدف علم و فناوري كشور دستيابي به جايگاه اول منطقه و جهان عنوان شده است.

سند چشم انداز 20 ساله كلي ترين نقشه راه در مديريت علم و فناوري كشور

 

درحال حاضر كلي ترين سند كشور،  سند چشم انداز 20 ساله است كه ديگر اسناد بالادستي بايد برمبناي اين سند تهيه و تنظيم شوند.

سند چشم انداز 20 ساله كشور 13 آبان 1382 توسط رهبر معظم انقلاب به سران قوای سه‌گانه ابلاغ شد براساس اين سند قرار است جمهوري اسلامي ايران كشوري توسعه يافته با جايگاه اول اقتصادي، علمي و فناوري در سطح منطقه، با هويت اسلامي و انقلابي، الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بين الملل باشد.

 

دست يافتن به جايگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه‌ی آسيای جنوب غربی (شامل آسيای ميانه، قفقاز، خاورميانه و كشورهای همسايه) با تأكيد بر جنبش نرم افزاري و توليد علم، رشد پرشتاب و مستمر اقتصادی، ارتقاي نسبی سطح درآمد سرانه و رسيدن به اشتغال كامل از اهداف سند چشم انداز 20 ساله كشور است كه مهم ترين مديريت علم و فناوري كشور را تشكيل مي دهد.

دستيابي به رتبه نخست علمي منطقه زودتر از اهداف تعيين شده برنامه پنجم توسعه

برنامه پنجم توسعه براي طول سال هاي 1390 تا 1394 تعيين و تدوين شد، كه داراي 9 فصل است كه فصل دوم اين سند به حوزه علم و فناوري مرتبط مي باشد.

طبق گفته كارشناسان مديريت علم و فناوري مهم ترين برنامه براي رسيدن كشور به اهداف بلند مدت و كوتاه مدت در حوزه علم و فناوري است كه لازم است به اين امر بيش تر توجه شود كه فصل دوم برنامه پنجم توسعه اين موضوع مهم را در بر مي گيرد و در اين خصوص جزئياتي را مطرح مي كند.

در برنامه پنجم توسعه 5 ماده در بخش علم و فناوري مطرح شده كه براساس آن مديريت علم و برنامه ريزي در اين حوزه براي مسئولان مشخص گرديده است.

در اين برنامه شاخص هاي اصلي مديريت علم و فناوري، تحول بنيادين در آموزش عالي به ويژه در رشته‌هاي علوم انساني، تحقق جنبش نرم‌افزاري و تعميق مباني اعتقادي، ارزش‌هاي اسلامي و اخلاق حرفه‌اي با هدف ارتقاي كيفي در حوزه دانش و تربيت اسلامي، دستيابي به جايگاه دوم علمي و فناوري در منطقه و تثبيت آن تا پايان برنامه پنجم، توسعه و انتشار فناوري و حمايت از شركت هاي دانش‌بنيان، گسترش حمايت هاي هدفمند مادي و معنوي از نخبگان و نوآوران علمي و فناوري، زمينه‌سازي براي تربيت نيروي انساني متخصص و متعهد، دانش‌مدار، خلاق و كارآفرين، منطبق با نيازهاي نهضت نرم‌افزاري، با هدف توسعه كمي و كيفي، گسترش شايستگي حرفه‎اي از طريق افزايش دانش و مهارت با نگرش به انجام کار واقعي در محيط، اصلاح هرم تحصيلي نيروي کار و ارتقاء و توانمندسازي سرمايه‎هاي انساني، کاهش فاصله سطح شايستگي نيروي کار کشور با سطح استاندارد جهاني و ايجاد فرصت هاي جديد شغلي و حرفه‎اي براي جوانان و ارتقاي جايگاه آموزش هاي فني و حرفه‎اي براي نظام آموزش فني و حرفه‎اي و علمي ـ کاربردي کشور اعم از رسمي، غيررسمي و سازمان‌نايافته، ملحق شدن دانشکده‎ها و آموزشکده‎هاي فني حرفه‎اي وزارت آموزش و پرورش با کليه امکانات، اموال منقول و غيرمنقول و نيروي انساني و دارايي ها و تعهدات و مسئوليت ها به وزارت علوم عنوان شده است.

با توجه به شاخص هاي مطرح هاي شده در اين برنامه قرار بود كه كشور طي 5 سال رتبه نخست علمي را در منطقه كسب كند كه با سرعت رشد علمي ايران و اقدامات موثر وزارت علوم و ديگر وزارتخانه ها در توجه به توليد علم و پژوهش كشور در سال جاري كه سال نخست انجام برنامه پنجم توسعه است توانست به مقام نخست توليد علم را در ميان كشورهاي منطقه دست يابد كه اين امر نشان مي دهد داشتن نقشه راه مبني بر مديريت علم و فناوري مي تواند كشور را زودتر از موعد به اهداف خود برساند.

 

برنامه پنجم توسعه جزء اسناد بالا دستي كشور است كه با توجه به جامع بودن نقشه جامع علمي كشور ضروري مي باشد اين برنامه طبق نقشه جامع علمي كشور تدوين شود و اين درحالي است كه مراحل تدوين نهايي و مراسم رونمايي از  نقشه جامع علمي كشور اسفندماه سال 89 صورت گرفت، درحالي كه برنامه پنجم توسعه دي ماه سال 89 به مجلس ارائه شد كه اين امر سئوالاتي را درخصوص منطبق بودن اين دو سند راهبردي پيش روي جامعه علمي كشور قرار مي دهد.

 

 

از ديگر اسناد بالادستي كشور درحوزه علم و فناوري كه مي تواند به عنوان مديريت علم و فناوري در كشور استفاده شود، نقشه جامع علمي كشور است كه به طور خاص به بحث علم و فناوري در كشور مي پردازد.

نقشه جامع علمي كشور به عنوان چراغ راه و نقشه مديريتي علم و فناوري است كه تمامي فعاليت هاي علمي كشور را ذيل خود قرار مي دهد و در حال حاضر تمامي تصميماتي كه در اين حوزه از سوي وزارت علوم و ديگر وزارت خانه ها و مراكز تحقيقاتي گرفته مي شود براساس نيل به اهداف اين نقشه است.

 
نقشه جامع علمي كشور در 5 فصل تدوين شده كه فصل نخست آن به موضوع ارزش هاي بنيادين پرداخته شده كه محورهاي اصلي آن؛ مباني و ارزش هاي بنيادين و ويژگي هاي اصلي الگوي نظام علم، فناوري و نوآوري است.

 

فصل دوم نقشه جامع علمي كشور به موضوع وضع مطلوب علم و فناوري با محوريت، چشم انداز علم و فناوري جمهوري اسلامي ايران در افق 1404 هجري شمسي، اهداف کلان نظام علم و فناوري کشور، اهداف بخشي نظام علم، فناوري و نوآوري کشور و کميته هاي مطلوب اهم شاخص هاي کلان علم و فناوري کشور پرداخته است.

 

فصل سوم نقشه جامع علمي كشور موضوع اولويت هاي علم و فناوري کشور را در برمي گيرد كه داراي محورهاي اهداف اولويت بندي و رويکرد پشتيباني از اولويت ها و  اولويت هاي علم و فناوري کشور است.

فصل چهارم نقشه جامع علمي كشور موضوع راهبردها و اقدامات ملي براي توسعه علم و فناوري در کشور را بررسي مي كند كه محوريت اين فصل راهبردهاي کلان توسعه علم و فناوري در کشور و راهبردها و اقدامات ملي متناسب با راهبردهاي کلان توسعه علم و فناوري در کشور است.

فصل پنجم نقشه جامع علمي كشور نيز چارچوب نهادي علم و فناوري و نوآوري را تعيين كرده كه محورهاي اين فصل تقسيم کار ملي در نظام علم و فناوري و نظام اجرا، نظارت، ارزيابي و به روز رساني نقشه جامع علمي کشور را دربرمي گيرد.

 

نقشه جامع علمي كشور به عنوان چراغ راه علم و فناوري مهم ترين سند كشور است كه با پرداختن به آن مي توان مديريت علم و فناوري كشور را شكل داد و براساس آن به اهداف علم و فناوري كشور دست يافت.

 

طبق اسناد بالا دستي كشور اين موضوع مطرح است كه نقشه راه و اهداف در حوزه علم و فناوري با جزئيات مطرح شده است كه لازم است مسئولان اجرايي با استفاده از اين اهداف و نقشه راه زمينه مديريت علم و فناوري را در كشور فراهم كنند و مانند امروز كه ايران زودتر از زمان تعيين شده به رتبه نخست توليد علم در منطقه نايل آمده است در ديگر اهداف نيز به آرمان هاي خود دست يابد.