تحدید نسل، تهدیدی برای نسل آینده

گروه اجتماعی «خبرگزاری دانشجو»؛ بررسی آمارهای رو به رشد جمعیت در کشورهای در حال توسعه از جمله کشورمان نشان می دهد که رشد جمعیت در دهه گذشته نسبت به دهه های قبل کاهش چشمگیری داشته است.

همین امر سبب شد تا مقام معظم رهبری مدتی پیش ادامه یافتن سیاست های کنترلی جمعیت را ناکارآمد بدانند و ادامه آن را خطایی بزرگ بخوانند. ایشان گفتند: «بررسی های علمی و کارشناسی نشان می دهد که اگر سیاست کنترل جمعیت ادامه پیدا کند، بتدریج دچار پیری و در نهایت کاهش جمعیت خواهیم شد، بنابراین مسئولان باید با جدیت در سیاست کنترل جمعیت تجدیدنظر کنند و صاحبان رسانه و تریبون از جمله روحانیون در جهت فرهنگ سازی این موضوع اقدام کنند.»

طی دهه اخیر، جمعیت واقع در سنین زیر 15 سال رو به کاهش گذاشته، در مقابل تعداد جمعیت جوان و در سن کار رو به افزایش نهاده است؛ همچنین سرعت سالخوردگی جمعیت با آهنگی آرام رو به افزایش است.

برخی از آثار و پیامدهای کاهش جمعیت

این تغییرات جمعیتی، زنگ خطری بزرگ برای آینده کشور محسوب می شود. جمعیت شناسان و کارشناسان پیامدهایی را برای این کاهش رشد جمعیت پیش می بینی می کنند:

1. عدم رشد و توسعه اقتصادی

از جمله آثار و پیامدهای منفی کاهش جمعیت، تغییر ساختار جمعی و به اصطلاح، پیر شدن جمعیت کشور و در نتیجه، عدم رشد و توسعه اقتصادی است. مهم ترین نیاز برای توسعه اقتصادی، وجود نیروهای جوان، فعال و کارآمد است، بنابراین کاهش جمعیت موجب پیری جمعیت است که خود مانعی برای رشد و توسعه اقتصادی خواهد بود.

به عبارت دیگر، در شرایط کنونی که جامعه اسلامی ما با معضل کاهش جمعیت مواجه است، این امر عامل مهمی برای عقب ماندگی و عدم توسعه کشور است.

2. پیری و بی نشاطی جمعیت

از دیگر مشکلات ناشی از تنظیم خانواده و کنترل جمعیت، پیری جمعیت و فقدان نشاط و تحرک لازم اقتصادی و اجتماعی است. روشن است که توسعه و رونق اقتصادی، وابسته به نیروی جوان و کارآمد است. با کاهش و رشد منفی جمعیت، جمعیت جامعه پیر می شود، بنابراین از نشاط و سرزندگی لازم برخوردار نخواهد بود؛ زیرا جوانان مایه پویایی و سرزندگی جوامع هستند و غالب نوآوری ها، خلاقیت ها و نیز جهش های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی توسط نیروهای جوان به منصه ظهور می رسد.

در جامعه با جمعیت پیر، دولت ها و صاحبان سرمایه، احساس خطر می کنند. اساساً ناامیدی بر جامعه سایه می افکند و جامعه به سمت محو شدن کامل حرکت می کند. در صورت عدم سیاست گذاری ها و برنامه ریزهای درست، دقیق و بلندمدت در مورد جمعیت سالخورده، در آینده ای نزدیک با انباشتگی نیازهای جمعیت سالمند مواجه خواهیم بود و به بیان روشن تر وضعیت بحرانی که هم اکنون در مورد جمعیت جوان در کشور حاکم است در آینده همین وضعیت را با ماهیتی متفاوت برای جمعیت سالخورده تجربه خواهیم نمود.

3. آسیب های اخلاقی و تربیتی

یکی از پیامدهای منفی کاهش و نیز کنترل جمعیت، آسیب های اخلاقی و تربیتی است.
 

در مباحث جمعیت شناختی، غالباً به آسیب هایی توجه می کنیم که از ترکیب فقر و پرجمعیتی خانواده ها به وجود می آید. در این زمینه از یک سو، از آسیب های اخلاقی و تربیتی ای که متوجه خانواده های کم جمعیت، بویژه تک فرزندی است، غافل می شویم و از سوی دیگر، به منافع و فوایدی که در خانواده های پرجمعیت وجود دارد، توجه نمی کنیم.

ترکیب رفاه و تک فرزندی، خود مقوله ای است که می تواند موجب بروز مشکلات فراوانی شود؛ زیرا کودکان در خانواده های کم جمعیت، بویژه تک فرزندی، همواره با سلسله خواست ها و انتظارات بی پایانی رشد می کنند که همه یا اکثر آنها برآورده می شود. از این رو، فرزندان در چنین خانواده هایی با مفاهیم ارزشی و اخلاقی ای نظیر قناعت، ایثار، گذشت، کمک به همنوعان، صبر، شکیبایی، تحمل، مدارا و از این قبیل بیگانه خواهند بود.

4. انقطاع نسل بشر

از جمله آثار رشد منفی و کاهش جمعیت، پیری و در نتیجه، حرکت به سمت و سوی انقطاع نسل بشر است؛ این در حالی است که بر اساس آموزه های برگرفته از معارف ناب قرآن و اهل بیت(ع)، یکی از مهم ترین فلسفه های ازدواج و تشکیل خانواده، زاد و ولد و تشکیل اجتماعات بشری است. اصولاً فلسفه ازدواج و تشکیل خانواده، بقای نسل بشری است که مطابق فلسفه آفرینش می باشد. افراد از طریق ازدواج و فرزندآوری، موجب پیوند بین نسل ها و تدوام نسل بشر می شوند. در غیر این صورت، نسل منقطع می شود؛ معضلی که امروزه بسیاری از کشورهای غربی با آن موجه شده اند.

این چهار مورد، تنها بخشی از پیامدهای منفی سیاست های غلط در مورد کاهش جمعیت است؛ پیامدهایی که هر کدام در صورت عدم توجه به آن، می توانند عامل نابودی نسل آینده باشند.

در پایان این بخش، نکات کلیدی و مهم رهبر معظم انقلاب درباره خطرات کاهش جمعیت می آید:

جمعیت جوان و بانشاط و تحصیلکرده و باسواد کشور، امروز یکى از عامل هاى مهم پیشرفت کشور است. در همین آمارهایى که داده می شود، نقش جوان هاى تحصیلکرده و آگاه و پرنشاط و پرنیرو را مى‌بینید. ما باید در سیاست تحدید نسل تجدیدنظر کنیم. سیاست تحدید نسل در یک برهه‌اى از زمان درست بود؛ یک اهدافى هم برایش معین کردند. آن طورى که افراد متخصص و عالم و کارشناسان علمىِ این قسمت تحقیق و بررسى کردند و گزارش دادند، ما در سال 71 به همان مقاصدى که از تحدید نسل وجود داشت، رسیدیم. از سال 71 به این طرف، باید سیاست را تغییر می دادیم؛ خطا کردیم، تغییر ندادیم. امروز باید این خطا را جبران کنیم...
 

بیانات در دیدار کارگزاران نظام 1391/05/03

تجربه‌ متراکم در قانونگذارى، در اجرا؛ این هم جزو نقاط درخشان کشور است. جمعیت کشور، 75 میلیون. البته بنده همین جا عرض بکنم؛ من معتقدم که کشور ما با امکاناتى که داریم، میتواند 150 میلیون نفر جمعیت داشته باشد. من معتقد به کثرت جمعیتم. هر اقدام و تدبیرى که می خواهد براى متوقف کردن رشد جمعیت انجام بگیرد، بعد از 150 میلیون انجام بگیرد.
 

بیانات در دیدار مسئولان نظام جمهورى اسلامى ایران 1390/05/16

حد زاد و ولد در جامعه‌ ما چیست؟ من اشاره کردم؛ یک تصمیمِ زمان‌دار و نیاز به زمان و مقطعى را انتخاب کردیم، گرفتیم، بعد زمانش یادمان رفت! مثلاً فرض کنید به شما بگویند آقا این شیر آب را یک ساعت باز کنید. بعد شما شیر را باز کنى و بروى! ما رفتیم، غافل شدیم؛  10 سال، 15 سال. بعد حالا به ما گزارش می دهند که آقا جامعه‌ ما در آینده‌ نه چندان دورى، جامعه‌ پیر خواهد شد؛ این چهره‌ جوانى که امروز جامعه‌ ایرانى دارد، از او گرفته خواهد شد. حد زاد و ولد چقدر است؟
 

بیانات در دیدار جوانان استان خراسان شمالى‌ 1391/07/23