کدام استان‌ها فرزندآوری بیشتری دارند؟

گروه اجتماعی «خبرگزاری دانشجو»؛ مادربزرگ‌هایمان به خاطر می آورند که در زمان گذشته از 10 نوزاد متولد شده در یک خانواده، تنها 3-4 نوزاد به سن بلوغ می رسیدند و می توانستند مراحل حیات طبیعی یک انسان را پشت سر بگذارند، اما امروز سطح بهداشتی کشور آنقدر رشد کرده که سر زا رفتن و مرده‌زایی و نذر و نیازها برای زنده ماندن یک نوزاد تازه متولد شده، همه و همه شبیه یک داستان شده است.

خوشبختانه رشد شاخصه‌های بهداشتی و همگانی کردن مراقبت‌های بارداری و برنامه های تنظیم خانواده باعث شده که امروز زوجهای جوان کشور از کابوس مرگ مادر و فرزند و بارداری های بی حاصل آسوده خاطر و رها باشند. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گزارشی که به نشست علنی شورای فرهنگی، اجتماعی زنان و خانواده در بهمن ماه 90 ارائه کرد جزییات رشد شاخصه های بهداشتی فرزندآوری در کشور را شرح داد.

بر اساس این گزارش در دو دهه اخیر میزان مرگ و میر مادران به هنگام زایمان 36 درصد کاهش داشته و میزان سقط جنین در ایران 60 درصد کمتر از گذشته است.

در سال 1355، خورشیدی به ازای هر 100 هزار زایمان در کشور، 245 زائو تلف می شد که این رقم در سال های اخیر به دو مورد از 100 هزار زایمان در کشور رسیده است. علاوه بر این، گسترش بهداشت زایمان و اصول تنظیم خانواده به روستاها و مناطق محروم کشور نیز، سبب شده که شمار قابل توجهی از مرگ و میر نوزادان روستایی در سال های گذشته کاهش پیدا کند.

به استناد آمارهای رسمی وزارت بهداشت در سال 1372خورشیدی، 37.2 درصد از کودکان زیر یکسال متولد شده در روستاها تلف می شدند که شمار این تلفات، هم اکنون به 17 درصد رسیده و به عبارتی بیش از نیمی از مرگ و میرهای کودکان زیر یکسال مناطق محروم، تحت کنترل درآمده است.

همین آمارها نشان می دهد که شمار مرگ نوزادان در حین تولد در روستاهای ایران، از 19درصد در سال 1372، به 9درصد رسیده است. به صورت خلاصه می توان گفت که شمار مرگ کودکان و مادران در اثر عوارض بارداری و زایمان در سال های گذشته، همواره روند کاهشی داشته که این موضوع بستر بهداشتی رو به رشد کشور را می رساند و از بهبود ضریب اطمینان بهداشتی فرزندآوری در کشور حکایت می کند.

غیر از شاخصه های بهداشتی که نقش قابل توجهی در افزایش جمعیت و موفقیت سیاست فرزندآوری ایفا می کند، پاره ای از تجربه های علمی و توصیه های پزشکی وجود دارد که توجه به آنها و ترویج آن در بین قشر جوان می تواند در بهبود کیفیت بارداری مادران ایرانی و رشد جمعیت موثر باشد.

یکی از این توصیه های پزشکی، توجه به سن بارداری و زایمان است. بر این اساس، بهترین سن بارداری که کمترین ریسک مرگ و میر کودکان را به دنبال دارد، سنین 30 تا 34 سال است. در این رده سنی، میزان مرگ و میر نوزادان و کودکان زیر سن یکسال و نیم به حداقل ممکن خود می رسد.

بازه های سنی 25 تا 29 سال و 35 تا 39 سال، دو گزینه خوب دیگر برای بارداری مادران است که ریسک خطرات بارداری و مرگ و میر چندانی ندارد و پس از بازه سنی 30 تا 34 سال توصیه می شود. خطرناک ترین سن بارداری، 10 تا 14 سال است که بالاترین میزان تلفات نوزادان و مادران را به دنبال دارد.

با توجه به مباحث مطرح شده در این بخش، می توان نتیجه گرفت که بالا رفتن سن ازدواج دختران ایرانی از لحاظ بارداری چندان هم دردسر ساز نبوده و می تواند ریسک مرگ و میر فرزندان آنها را به طور قابل توجهی کاهش دهد؛ به ویژه اینکه پزشکان یک فرصت طلایی هشت ساله برای بارداری مادران بالای 30 سال توصیه می کنند که توجه به این 8 سال طلایی زمان بارداری، می تواند نقش موثری در افزایش جمعیت کشور در شرایط فعلی داشته باشد.

نکته قابل اشاره در اینجا این است که زوج های جوان بالای 30 سال از نظر موقعیت اقتصادی نیز وضعیت باثبات تری نسبت به زوج های کم سن و سال تر تجربه می کنند و همین موضوع می تواند دهه 30 تا 40 زوج های جوان ایرانی را به عنوان دهه طلایی برای فرزندآوری مطرح کند.

در شرایط فعلی، نرخ زادآوری در استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان، هرمزگان، آذربایجان غربی، یزد و کردستان بالاتر از میانگین کشوری است. به نظر می رسد که برای ترویج سیاست فرزندآوری در کشور، تشویق استان های نمونه در این زمینه و ایجاد مشوق برای خانواده های ساکن در این نقاط می تواند در ترغیب سایر استان ها برای افزایش مشارکت در این طرح موثر باشد. به عنوان مثال: یکی از مشوق هایی که می تواند برای اهالی این استان ها در نظر گرفته شود، افزایش بودجه های عمومی این استان ها و افزایش خدمات رفاهی برای خانواده های ساکن در این مناطق است.

در مجموع می توان اینطور جمع بندی کرد که رشد شاخصه های بهداشتی در کشور، بستر مهیایی برای موفقیت سیاست فرزندآوری در ایران فراهم کرده و برخلاف تصور، افزایش سن ازدواج در ایران نمی تواند تاثیر خاصی بر برنامه افزایش جمعیت کشور بگذارد، زیرا سن ازدواج در ایران در حال حاضر مطابق است با ثبات نسبی اقتصادی زوج های جوان و قرار گرفتن آنها در دهه طلایی بارداری و فرزندآوری.
منبع: هفته نامه سردار جنگل استان گیلان