دلایلی که ظریف از گفت‌وگو با جان کری درباره سوریه امتناع می‌کند

به گزارش گروه سیاسی «خبرگزاری دانشجو»، باربارا سلاوین، عضو ارشد موسسه مطالعات شورای آتلانتیک در یادداشتی برای «صدای آمریکا» نوشت:

 

زمانی که جان کری وزیر خارجه آمریکا هفته گذشته با همتای ایرانی خود در مونیخ دیدار کرد، بحث عدم اجازه دولت سوریه برای ارسال کمک‌های بشر دوستانه به شهر حمص و عدم موفقیت این کشور در انهدام تسلیحات شیمایی خود بر اساس برنامه زمان بندی شده را مطرح کرد. اما محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران در این دیدار بر مذاکرات پیشروی هسته‌ای برای دستیابی به یک توافق جامع با آمریکا و سایر اعضای دائم شورای امنیت به همراه آلمان متمرکز شد. بنا بر گفته وزارت خارجه آمریکا، ظریف به کری گفته است که اجازه بحث درباره سوریه را ندارد.

 

یک منبع آگاه می‌گوید ظریف به عنوان یکی از مشاوران ارشد حسن روحانی رئیس جمهور ایران و همچنین به عنوان عضو کمیته عالی امنیت ملی این کشور اگر می‌خواست، می‌توانست اجازه گسترده‌ای برای گفت وگو درباره سوریه داشته باشد. رد پیشنهاد جان کری توسط ظریف برای بحث درباره سوریه بیشتر ناشی از عدم دعوت از ایران برای شرکت در گفت‌وگوهای صلح چند ملیتی در سوئیس ناشی می‌ شود. بان کی مون دبیرکل سازمان ملل از ایران برای شرکت در این کنفرانس دعوت کرد اما زمانی که تهران از پذیرش کنار رفتن بشار اسد به عنوان بخشی از راه‌حل برای پایان دادن به بحران سوریه خودداری کرد، بان کی مون دعوت خود را پس گرفت.

این اقدام بان  کی مون تحت فشار آمریکا صورت گرفت که اصرار داشت کشورهای شرکت کننده در ژنو2 اول باید مفاد بیانیه ژنو1 را بپذیرند. اما نمایندگان دولت اسد در این ژنو2 حاضر شدند تا تاکید کنند بشار اسد هیچ کجا نمی‌رود. هر چند این موضع آمریکا- اعمال پیش شرط برای شرکت ایران در مذاکرات سوریه_ با علاقه دولت اوباما برای گفت‌وگو با ایران بر سر برنامه‌ هسته‌ای این کشور متناقض است. بر عکس دولت جرج بوش، دولت اوباما هیچ درخواستی مبنی بر متوقف کردن غنی سازی اورانیوم نکرد. اگر آمریکا می‌خواهد از نفوذ قابل توجه ایران بر دولت اسد استفاده کند، چرا برای شرکت ایران در این گفت وگوها پیش‌شرط می‌ گذارد؟

 

به نظر می‌رسد دلیل این اقدام ترس دولت اوباما از ناراحت کردن بیشتر دوستان قدیمی در منطقه بویژه عربستان سعودی است. آمریکا به دلیل آنچه بعضی قدرت‌های عربی تعدیل سیاست آمریکا علیه ایران شیعی عنوان می‌کنند، در موضع دفاعی قرار دارد. مقامات آمریکایی تلاش می‌کردند تا بگویند که توافق اولیه هسته‌ای که سال گذشته میلادی با ایران به دست آمد شامل یک مصالحه گسترده با جمهوری اسلامی نمی شود. واشنگتن مدعی است که در رابطه با مسایل منطقه‌ای و بحران سوریه در کنار عربستان، کویت و کشورهای امیرنشین منطقه قرار دارد.

 

اما عدم علاقه آمریکا برای استفاده از قدرت نظامی در سوریه حتی با وجود اینکه دولت اسد از خط قرمز اوباما عبور کرد، باعث ایجاد یک بی اعتمادی در میان عرب‌ های خلیج فارس درباره سیاست‌ های آمریکا و افزایش قدرت ایران شده است.  اعراب یک تغییر در معادلات استراتژیک که در طول سه دهه گذشته وجود داشته احساس می‌ کنند.

 

آمریکا تحت رهبری اوباما بر مبارزه با تروریسم و جلوگیری از گسترش تسلیحات هسته‌ای برای برخورد با سلاح‌های هسته‌ای و شیمایی و افزایش تهدیدات جهادی در سوریه، لبنان، لیبی، عراق و مصر متمرکز شده است. این تمرکز خبر خوشایندی برای ایران است چرا که این کشور به عنوان بزگترین قدرت شیعی جهان درباره گروه‌های بنیادگرایی سنی که ایرانیان را در سوریه، لبنان و یمن هدف قرار داده‌اند، نگران است.

 

جنگ در سوریه تنش‌های فرقه‌ای را تشدید و نقش مهم ایران و عربستان به عنوان حامیان گروه‌های نیابتی در منطقه را برجسته کرده است. بدون حضور این دو کشور حتی تصور یک آتش بس محدود در سوریه سخت است. آنا پترسون دستیار جدید وزیر خارجه آمریکا برای خاور نزدیک می‌گوید دیپلماسی ایران- عربستان یک قطعه گم شده از تلاش برای حل بحران سوریه است. وقتی که اوباما در ماه آینده به عربستان رفت ممکن است که از ملک عبدالله بپرسد چرا سعودی ها _ که پیش از این درباره لبنان و سایر موضوعات منطقه‌ای با ایران مذاکره کرده‌اند- نسبت به گفت‌وگو با ایران درباره سوریه اینقدر بی علاقه هستند.

حتی اگر ایران در مذاکرات مربوط به سوریه شرکت کند هیچ تضمینی که شرایط بهتر شود، وجود ندارد. بنا بر گزارش منابع اطلاعاتی آمریکا، شبه‌ نظامیان خارجی در حال سرازیر شدن به سوریه هستند و مخالفان سوری بیشتر وقت خود را صرف مبارزه با خود می‌ کنند.

 

جمیز کلاپر مدیر امنیت ملی آمریکا در یک جلسه استماع در این هفته به کنگره گفت اسد نسبت به سال قبل قدرتمندتر شده و با توجه به شرایطی که در آن نه مخالفان و نه دولت سوریه توانایی پیروز شدن را ندارند، ممکن است این جنگ به صورت نامحدودی ادامه یابد. در چنین شرایط ترسناکی دولت اوباما می‌باید قدرت‌های خارجی را تشویق کند تا با یکدیگر برای پایان دادن به این جنگ و ارائه کمک‌های بشر دوستانه به غیرنظامیان همکاری کنند.