از خانه تکانی در جوایز ادبی تا جلوگیری از چاپ جدید کتاب «ایران در گذر روزگاران»

به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، تابستان 93 برای معاونت فرهنگی و به تبع حوزه کتاب و نشر بعد از آن بهار پرشور و برگزاری نمایشگاه کتاب به آرامی گذشت.

در این گزارش نگاهی داریم به اتفاقات و حواشی فصل تابستان حوزه کتاب و نشر کشور:

بازنگری در برگزاری جوایز ادبی

اما مهم ترین خبر در این حوزه به بازنگری در جوایز ادبی بازمی گشت که خانه تکانی اساسی را در جوایز به بارآورد.

محمدرضا وصفی دبیر شورای ارزیابی و بازنگری جوایز ادبی در خصوص جزئیات تغییرات در این جوایز گفت: در این شورا تمام جوایزی که از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چه با توجه به اسناد بالادستی که از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده و چه جوایزی که از سطح مقام عالی وزارت دستور العمل دارد،‌ یکی یکی در این شورا مرور شد و یک ارزیابی از سوی کارشناسان متعدد صورت گرفت.

وصفی تصریح کرد:‌ کارشناسان دانشگاهی، حوزوی و افرادی که سابقه فعالیت در بخش علمی و اجرایی این جوایز را داشتند،‌ در جلسات متعدد و طولانی که برگزار شد،‌ به بررسی جوایز پرداختند و ماحصل نظرات کارشناسی آن‌ها تغییراتی را در جوایز ادبی به وجود خواهد آورد.

وی گفت: جایزه گام اول در ذیل جایزه کتاب سال مورد ارزیابی و تشویق  قرار گیرد و به عنوان اثر ویژه در بخش جوانان معرفی گردد و ارزش مادی جایزه به منظور تشویق جوانان،  همسنگ جایزه کتاب سال باشد.

وصفی گفت: همچنین پیرامون برپایی جایزه جلال آل احمد و جایزه پروین اعتصامی هم بیان کرد: اجرای عملیات دبیرخانه علمی و اجرایی دو جایزه یاد شده، از سوی وزارتخانه به بنیاد شعر و ادبیات داستانی انقلاب اسلامی تفویض می شود. این بنیاد ، با تشکیل کارگروه کارشناسی، به بازخوانی آیین نامه های اجرایی پرداخته و  پیشنهادات خود را به منظور بررسی در دوره دوم این کارگروه، تا پس از بررسی نهایی، به شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد می شود.

کتاب فروشان از مالیات معاف شدند

یکی از موضوعات که از دولت دهم مسئله ای حل نشده باقی مانده بود؛ بحث معافیت مالیاتی کتابفروشان بود که در نهایت با همکاری وزارت ارشاد و سازمان امور مالیاتی و رسانه ها این مسئله در مردادماه محقق شد.

وکیلی نماینده سازمان امور مالیاتی در این خصوص گفت: ماده 139 دارای یک ماده است که به تصویب هیأت وزیران رسیده که دارای یک دستورالعمل است که به امضای دو وزیر اقتصاد و فرهنگ و ارشاد اسلامی رسیده و ناشران و کتابفروشان در این دستورالعمل از مالیات معاف شدند. بررسی‌های بسیاری در این چند سال صورت گرفته است و ما طی این سال‌ها با این مشکلات کنار آمدیم و تا امروز، که عده‌ای می‌گفتند که کتابفروشان همان مصادیق ناشر هستند. در این مدت و در جلسات بسیار سعی کردیم که کتابفروش را نه به عنوان ناشر بلکه به عنوان یک شغل فرهنگی نگاه کنیم و موافقت شد که کتابفروشان از مالیات معاف شوند.

نماینده سازمان امور مالیاتی گفت: کتابفروشی و کتابخانه‌های عمومی بر اساس فهرست مصادیق از مالیات معاف شدند. سازمان مالیاتی این موضوع را پذیرفته و فقط امضای دو وزیر را نیاز دارد و آقای عسگری آن را قبول کردند.

وی افزود: سازمان مالیاتی هیچ تفسیری از آئین‌نامه و دستورالعمل نداشته است وقتی صراحتی وجود ندارد به نظرم این تفسیر به رای از طرف ذی‌نفعان صورت می‌گیرد. تاکنون نگاه این طور بوده است که اگر دفاعی از کتابفروشی می‌شده است می‌گفتند که کتابفروش همان ناشر است که این دفاع غلطی است. ناشری که از ارشاد مجوز گرفته و کتابفروشی که یک شغل تجاری به حساب می‌آید با یکدیگر یکسان نیستند که با این شرایط باز هم سازمان امور مالیاتی ورود کرده و کتابفروشی را یک شغل فرهنگی قلمداد نموده است.

وکیلی گفت: سازمان امور مالیاتی خودش این معافیت را رقم زد و این موضوع در این دولت هم به معاونت حقوقی دولت رسید و ما به عنوان فعالیت فرهنگی این معافیت را مشمول کتابفروش کردیم. وقتی که کتابفروشی به عنوان یک فعالیت فرهنگی قلمداد شود دیگر حرفی نیست.

متوقف شدن چاپ جدید کتاب ایران در گذر روزگاران

چاپ کتاب "ایران در گذر روزگاران" حاشیه‌هایی را در تابستان 93 برای ارشاد به همراه داشت و در نهایت به توقف چاپ این کتاب منجر شد.

صالحی، معاون فرهنگی وزیر ارشاد در خصوص کتاب "ایران در گذر روزگاران" گفت: وقتی که خبر این کتاب به دست بنده رسید، این مسئله را پیگیری کردم اما نکته اینجاست که در ماه 3 یا 4 هزار کتاب برای ما می اید مطمئنا همه کتاب ها را من نمی بینم؛ این مسئله را به مدیر اداره کتاب آقای شجاعی صائین منتقل کردم و از ایشان خواستم اطلاعات کتاب را به بنده بدهند.

وی افزود: نکته اول این است که این کتاب 23 آذر 92 به برای بحث مجوز به اداره کتاب آمده است و جزء کتاب های ممنوعه نبوده، پنج سال قبل فیپا را ناشر گرفته است اما به دلایلی آن را ارائه نداده، پس این بحث که کتاب ممنوعه ا ی به کتاب مجاز  تبدیل شده باشد عملا رد می شودد، در مورد کتاب هم ممکن است گفته شود که بررس بی ملاحظه ای این کتاب را بررسی کرده و همین طوری مجوز داده است و یا اینکه ساختار، ساختار غیر قابل اعتمادی است.

معاون فرهنگی وزیر ارشاد ادامه داد: بررس 25 مورد اشکال را به ناشر اعلام کرده است، گاهی اوقات تصور این است که اداره کتاب در این دولت راحت به کتاب ها مجوز می دهد اما در واقع این طور نیست، همین کتاب 25 مورد اصلاحات داشته است که  ناشر هم اعمال کرده است.

صالحی تاکید کرد: وقتی از بیرون خبرها خوانده می شود تعبیر این است که کتابی 5 سال ممنوعه بوده و اینها مجوز داده اند آن وقت برداشت ها این می شود که بررس چه انسان عجیب و غریبی بوده است و چه اداره کتابی است، در 200 یا 300 صفحه  بررس 25 مورد اصلاحیه پیدا کرده است.

وی در ادامه با اشاره به پیگیری این موضوع در جلسه کمیته تخصصی هیات نظارت بر ضوابط نشر نیز گفت: در این جلسه  که 7 نفر از اعضای اصلی هیات حضور دارند، که این موضوع آنجا هم پیگیری شد. تلقی یکی از اعضا این بود که کل کتاب از آقای عباس میلانی است. پس تلقی ها از بیرون در مورد این کتاب این طور است.

صالحی در ادامه بیان داشت: کمیسیون فرهنگی مجلس و دیگران یک خبر را لخت می‌بینند و براساس آن هم قضاوت می کنند، مثلا در مورد اینکه در کتاب آمده است "رضا خان قهرمان مشروطه است" در کل در خصوص مشروطه دو تلقی وجود دارد، یک تلقی این است که مشروطه کلا بر باد است و یک جنبش اجتماعی درست نبوده است و باطنا انگلیسی بوده و یک نگاه هم این است که مشروطه یک جنبش اجتماعی بوده است و مجموعه‌ای از نکات مثبت و منفی است و با این حال معدل این جریان به سمت پهلوی سوق پیدا کرده و از دل آن این موضوع بیرون آمده است. در صحبتی که با بررس هم داشتم عنوان داشت که دیدگاه دوم را داشته که از درون مشروطه هم همین مولفه ها بیرون می اید با این تفسیر قهرمان بحث ارزشی پیدا نمی کند، با یک نگاه مبنایی، این تعبیر اشکال نداشته است، این را هم در نظر بگیرید که وقتی کتاب چاپ می شود این جمله بزرگ می شود اما در زمان خواندن حروف چینی نشده است.

وی در پاسخ به این سوال که این کتاب صراحتا قصد تطهیر رژیم پهلوی را دارد گفت: من کتاب را به تفصیل نخوانده ام اما قسمت هایی که در خبرتان ارجاع داده بودید را نگاه کردم، با نگاهی که الان می گویید اگر درست باشد، قضیه متفاوت است اما اینکه اینگونه القا شود که ما به فرآیندها بی توجهیم و یا کتاب را به یک آدم بی اطلاع داده ایم و با تغییر دولت، کتاب‌ها بدون بررسی منتشر می‌شوند درست نیست. من از فرایند دفاع می کنم اما چون محتوا را کاملا بررسی نکردم نمی توانم الان نظری بدهم و باید بعد از بررسی نظرم را اعلام کنم.

حاشیه های کتاب دوازدهم

یکی دیگر از کتاب های حاشیه دار در تابستان کتاب دوازدهم نوشته علی موذنی بود که در نهایت منجر به جمع کردن این کتاب از کتاب فروشی ها و تذکر به ناشر کتاب شد.

انتشارات عصر داستان وابسته به بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان در پی حواشی به وجود آمده در خصوص کتاب "دوازدهم" با انتشار اطلاعیه ای به ارائه برخی توضیحات در این خصوص پرداخت.

1. علی مؤذنی سال‌هاست در حوزه ادبیات داستانی دینی و دفاع مقدس و انقلاب قلم می‌زند و بیشترین آثار مقبول او در این دو حوزه بوده است. «حضور»، «ملاقات در شب آفتابی» و «مأمور» تنها عناوینی از کتاب‌های اوست که مقبولیت مستمر آن طی سال‌ها نشان از رویکرد ریشه‌دوانده‌ و متقن این نویسنده نسبت به ارز‌ش‌های پیدا و پنهان مذهبی و انسانی دارد: آن طور که داستان «قاصدک» راه به کتاب‌های درسی یافته و دیگر آثار هم بارها مورد تمجید و تشویق قرار گرفته است.معرفت و ارادت نویسنده به قداست آن چه می‌نویسد نیز در داستان «دوازدهم» روشن و آشکار است.

 2. کتاب «دوازدهم» در فاصله کوتاه رونمایی تاکنون، توفیقات مختلفی را چه در میان اهل فن دین و داستان و چه منتقدان رسانه‌ای از آن خود کرده است: در دهمین همایش دکترین مهدویت که خردادماه با حضور آیت‌ا... آملی لاریجانی، آیت‌ا... ری‌شهری و تعدادی از صاحبنظران دینی و مسئولان فرهنگی کشور برگزار شد، نویسنده رمان «دوازدهم» لوح تقدیر مهدی‌یاوران در حوزه داستان را دریافت کرد که این خود گواه مقبولیت این اثر از دیدگاه اصحاب دین و فقه است. از سوی دیگر «رمانی که در زمان غیبت نوشته شده اما سرتاسر حضور است»(رجانیوز)،«تجربه‌ای تازه در رمان مذهبی» (فارس) و «رمان دوازدهم، ادای دینی به موعود امم(عج)» (روزنامه جمهوری اسلامی) تنها نمونه‌ای از تیتر مطالبی است که در رسانه‌های مختلف در این مدت درباره این اثر منتشر شده است.

3. آن چه در انتشارات «عصرداستان» مبنای خروجی گرفتن از یک کتاب قرار می‌گیرد، دقت شورای آفرینش داستانی این انتشارات و همکارانی است که علاوه بر اصول و فروع داستان، صاحب اطلاع و ذوق‌اند و نسبت به مسائل اخلاقی و دینی حساسیت دارند. در مورد رمان «دوازدهم»پشتوانه‌ی کارشناسی و مشورت حجت‌الاسلام سیدمجید پورطباطبایی (کارشناس مذهبی در حوزه داستان) و همچنین نظرات کارشناسی آقایان جهانگیر خسروشاهی (نویسنده و مشاور فرهنگی) وفیروز زنوزی جلالی (نویسنده و منتقد ادبی)اطمینان‌بخش انتشار این اثر بوده است. و البته ناگفته پیداست که هیچ اثر خلاقه‌ای از امکان اشتباه مبرّا نیست.

 4. طبق بررسی‌های به‌عمل‌آمده توسط عصرداستان، نسخهای که از کتاب مذکور منتشر شده با نسخه نهایی که برای اخذ مجوز به دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی ارائه شده است در مواردی خاص (که البته قابل‌اعتنا بوده) تفاوت دارد و این موضوع تاکنون برای این انتشارات هم مشخص نبود. هرچند این اتفاق توجیه‌ناپذیر است اما همزمانی انتشار «دوازدهم» با ایام پرمشغله نمایشگاه کتاب باعث اشتباه فنی در خروجی گرفتن از فایل نهایی شده است. بدیهی است نسخه‌ای که از این پس در اختیار خوانندگان قرار خواهد گرفت نسخه نهایی و مورد تأیید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد بود. ضمناً عصرداستان از بابت این اشتباه از خوانندگان و همچنین دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی پوزش می‌طلبد.

 5. «عصرداستان» منت‌دار توجه فنی با نگاه ارزشی همکاران رسانه‌ای به حوزه ادبیات داستانی است، چرا که بخش اعظم تلاش این انتشارات نوپا، در مرکز توجه قرار دادن اهمیت داستان و اثرگذاری آن در بین عام و خاص بوده و هست.