قطعنامه شورای امنیت؛ شروع نیرنگ آمریکایی

گروه دانشگاه «خبرگزاری دانشجو» - یادداشت دانشجویی*؛ روز دوشنبه ۲۹ تیرماه در حالی که یک هفته از جمع بندی مذاکرات میان ایران و گروه۵+۱ در وین پایتخت کشور اتریش نگذشته بود، قطعنامه ای روی میز اعضای شورای امنیت قرار گرفت که با رای مثبت تمامی۱۵ عضو شورای امنیت، تصویب شد، قطعنامه ای که بر اساس آن برجام نه به عنوان یک توافق چندجانبه که برای همه ی طرفین الزام آور است، بلکه تنها به عنوان بخشی از تعهدات بین‌المللی ایران مورد تایید قرار گرفته به راحتی اهرم فشاری را بر کشورمان ایجاد کرده، تا در صورت هر گونه مقاومت در برابر خواسته‌های غیرمنطقی آمریکا و سایر کشورهای طرف مقابل، در یک مکانیزم نسبتا راحت، علاوه بر احیای مجدد قطعنامه‌های قبلی، تحریم‌ها را نیز به طور خودکار بر می‌گرداند و این مسئله به طور شگفت انگیزی روند قانونی بررسی برجام در داخل کشور را که مورد تاکید کتبی و شفاهی مقام رهبری قرار گرفته به سخره می‌گیرد.

بر اساس بند ۱۱ و ۱۲ این قطعنامه که به ساز و کار رفع تحریم‌ها می‌پردازد و موسوم به مکانیزم ماشه می‌باشد، در صورتی که هر یک از طرفین توافق، گزارشی مبنی بر یک عدم پایبندی قابل توجه ارائه کند،اعضای شورای امنیت سازمان ملل که اعضای ۵+۱ نیز هستند!! پیش‌نویس یک قطعنامه جدید برای تصمیم درباره بازگشت یا عدم بازگشت تحریم‌ها را در مدت ۳۰ روز به رای می‌گذارد و چنانچه در این بازه ی زمانی محدود ، درباره قطعنامه‌ای رای‌گیری صورت نگیرد،تحریم ها به صورت خودکار بازخواهد گشت، مگر اینکه کشور مدعی قبل از ۳۰ روز اعلام کند مساله مورد اختلاف حل و فصل شده است. به عبارت بهتر یک ساز و کار کاملا خودکار برای بازگشت تحریم‌ها پیش بینی شده که عملا به هر یک از اعضای ۵+۱ این فرصت را می‌دهد  که در هر زمینه ای که خواستند ایران را تحت فشار قرار دهند.

اما مسئله به همین جا ختم نمی‌شود، اندکی تامل در متن برجام نشان می‌‌دهد، اجرای کامل  این برنامه،متضمن ماهیت صرفا صلح‌آمیز و بی خطر برنامه هسته‌ای ایران خواهد بود، اما قطعنامه شورای امنیت این وعده برجام را  زیر پا گذاشته و در پاراگراف ۸ اجرایی با صراحت می‌گوید حتی اگر برجام به طور کامل اجرا شود و نیز با گذشت ۱۰ یا ۱۵ سال از اجرای برجام، باز هم گفتن این جمله ی ساده از سوی آژانس که ماهیت برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است، در هاله ای از ابهام خواهد بود.

آمریکایی ها در مورد زمان پایان قطعنامه نیز دبه درآوردند و باوجود  ۱۰ ساله بودن محدودیت‌های ذکر شده، وندی شرمن مذاکره کننده ارشد آمریکایی پیش از تصویب این قطعنامه در اظهاراتی قابل تامل گفت کشورهای ۱+۵ توافق کرده‌اند بلافاصله پس از این ۱۰ سال، دوباره قطعنامه دیگری صادر کنند و محدودیت‌ها را تمدید نمایند و سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد نیز دوشنبه این هفته ضمن تایید دریافت نامه ی گروه۱+۵ و اتحادیه اروپا برای ۱۵ ساله شدن دوره بازگشت فوری تحریم‌های ایران، گفت که این درخواست در روزهای آینده بررسی خواهد شد.

اما مسئله ی مهم دیگری که در همین راستا باید مورد توجه قرار گیرد این است که حتی اگر در انتهای این ۱۰ سال، این  محدودیت‌ها پایان یابد، این زمان مذکور با زمان‌بندی ظاهری ۸ ساله محدودیت ظرفیت غنی‌سازی در برجام در تناقض است و اگر خوش‌بینانه فرض کنیم زمان محدودیت غنی‌سازی در برجام پس از ۸ سال پایان یافته است؛ با وجود این قطعنامه، ایران همچنان قادر به انجام هیچ اقدامی نخواهد بود چرا که طبق این قطعنامه،ایران متهم به نقض توافق خواهد شد که به دلیل الزام آور بودن این قطعنامه عواقب خوبی برای کشور نخواهد داشت.

پاراگراف ۲ این قطعنامه نیز امنیت ملی ایران را با یک خطر جدی رو به رو ساخته است، چرا که این پاراگراف ایران را ملزم به همکاری کامل با آژانس انرژی اتمی جهت حل مسائل باقیمانده می کند، اما مشخص نشده که ایران باید به چه نوع درخواستی از آژانس انرژی اتمی پاسخ دهد و همین مسئله عملا دست آژانس را برای هر نوع درخواستی از ایران باز می‌گذارد و این خود یک چالش بزرگ برای امنیت جمهوری اسلامی ایران ایجاد می کند.

اما در پاراگراف ۵ ضمیمه ی  این قطعنامه نیز ،محدودیت های ۵ ساله ای برای صادرات و واردات اسلحه برای ایران ایجاد شده است،به عبارت بهتر، واردات و صادرات هر نوع سلاح را منوط به تایید شورای امنیت دانسته و در کمال تعجب حق دفاع کشور از خود را نیز  مشروط و محدود ساخته است و این مسئله در حالی اتفاق می افتد که سید عباس عراقچی،مذاکره کننده ارشد ایران، در گفتگوی ویژه خبری دوشنبه شب در اظهاراتی متناقض با متن قطعنامه از تبدیل ممنوعیت های تسلیحاتی کشور به محدودیت خبر داد!!!  و گفت:”در مذاکره به آنها گفتیم به هر کس و هر جا لازم باشد اسلحه خواهیم داد و از هر جا بخواهیم اسلحه خواهیم گرفت و این را در مذاکره روشن کردیم. در هیچ کجای توافق اشاره ای به بحث تسلیحاتی و موشکی نمی بینید. حتی ذکر شده که مفاد برجام و قطعنامه دو چیز جداست.”

مشکل بزرگ دیگری نیز در این قطعنامه وجود دارد، برجامی که قرار بود مشکل هسته‌ای ایران را حل کند، اکنون نه تنها ابهاماتی را در حل و رفع این مشکل در اذهان ایجاد کرده بلکه مشکلی بزرگ‌تر برای برنامه موشکی ایران که از مهم ترین ارکان بازدارنده های دفاعی کشور محسوب می شود به‌وجود آورده است. این مشکل مربوط به تحریم هایی است که این قطعنامه بر برنامه موشکی ایران تحمیل می‌کند. در پاراگراف ۳ ضمیمه B آمده است: «از ایران نباید هیچ فعالیتی مرتبط با موشک‌های بالستیک طراحی شده با قابلیت حمل تسلیحات هسته‌ای صورت دهد، از جمله شلیک هرگونه موشک با استفاده از چنین فناوری‌های مربوط به موشک‌های بالستیک، تا ۸ سال پس از «روز پذیرش برجام» یا تا زمانی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارشی ارائه دهد که «جمع‌بندی مبسوط» را تایید کند، بسته به اینکه کدام مورد زودتر انجام شود» و این خود از وضع یک تحریم موشکی کامل برای کشوری چون ایران خبر می دهد که تقریبا  همه انواع موشک‌های آن بالستیک محسوب می‌شود.

اما آنچه در این مجال ذکر شد بخش هایی از قطعنامه ی تایید برجام یا  JCPOAمی باشد، که به طور بالقوه به یک چالش و خطر جدی برای امنیت ملی تبدیل شده است و اگر مسئولین در این مورد چاره اندیشی نکنند، قطعا با زیاده خواهی های بیشتر کشورهای غربی و به ویژه آمریکا با شرایط سختی رو به رو خواهیم شد. اما در  همین راستا سید عباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره کننده ایرانی نیز دوشنبه شب در گفتگوی ویژه خبری با توجیه اقدامات تیم مذاکره کننده در اظهاراتی تعجب برانگیز گفت:بین قطعنامه و توافق اختلاف وجود دارد و نقض توافق نقض قطعنامه به حساب نمی آید و در بیانیه ای که امروز صادر کردیم تأکید شد که اگر مفاد قطعنامه لغو شود نقض قطعنامه است نه توافق. اما سوال مهم از تیم مذاکره کننده اینست که آیا این پیش نویس یک متن از پیش تعیین نشده بوده که توسط آمریکایی ها تنظیم شده یا تیم مذاکره کننده ما نیز با این پیش نویس موافقت کرده است؟!

باید منتظر ماند و دید روند اجرایی شدن برجام با صدور این قطعنامه در ادامه به چه صورت خواهد بود،اما آنچه مبرهن است این است که دولت و تیم مذاکره کننده باید با استفاده از بیانات رهبری مبنی بر قرار گرفتن برجام در مسیر قانونی پیش بینی شده و مراقبت از نقض عهد های محتمل طرف مقابل، در حراست از منافع و عزت  کشور کوشا باشند، چرا که تجربه بارها ثابت کرده است که کشورهایی همچون آمریکای جنایتکار با وجود اختلافات سیاسی سیاستمداران این کشور ، در مواقعی که اوضاع به نفع و خواست آن ها پیش نرود، نقض عهد کرده و در کمال جسارت از موضع طلبکارانه نیز ظاهر می‌شوند.

سجاد جعفری، فعال دانشجویی دانشگاه بزرگمهر قائنات

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تایید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.