دفتر برنامه‌ریزی وزارت علوم دچار اشتباه اساسی شده است

به گزارش خبرنگار «خبرگزاری دانشجو» از همدان، پس از شنیدن خبر حذف رشته مهندسی رباتیک بر آن شدیم تا مصاحبه‌ای با مدیر گروه این رشته در دانشگاه صنعتی همدان داشته باشیم.

بهنام میری‌پور که پژوهشگر برتر در سال 88 است دارای دکتری مهندسی مکانیک در گرایش طراحی کاربردی از دانشگاه گیلان است و دوره تحقیقاتی خود را در انستیتو رباتیک دانشگاه کارنگی ملون (CMU)، پنسیلوانیا، ایالات‌متحده آمریکا در سال 2012 گذرانده است. وی از سال 86 عضو بنیاد ملی نخبگان است. همچنین عضویت در انجمن مهندسان مکانیک آمریکا (ASME) و انجمن مخترعین کشور را در کارنامه‌ی خود دارا می‌باشد.

 در ابتدا توضیح مختصری راجع به رشته مهندسی رباتیک و تفاوت این رشته با رشته‌های مهندسی مکانیک و مهندسی برق بفرمایید.

مهندسی رباتیک یک رشته میان‌ رشته‌ای است و در آن قابلیت‌های رشته‌های مهندسی مکانیک، برق و کامپیوتر به‌صورت هم افزایانه ترکیب می‌شود؛ به‌گونه‌ای که فارغ‌التحصیل این رشته توانایی طراحی، ساخت و راه‌اندازی و نگهداری بسیاری از سیستم‌های الکترومکانیکی و رباتیک را خواهد داشت. هرچند اولین ربات‌های صنعتی در دهه 60 میلادی ساخته شده‌اند؛ اما حدود 20 سال طول کشید تا اولین دانشگاه (دانشگاه کارنگی ملون در سال 1979) اقدام به تاسیس رشته مجزای مهندسی رباتیک در دوره دکتری کند.

در واقع بزرگ‌ترین دانشگاه‌های دنیا به این نتیجه رسیدند که موضوعات پژوهشی رباتیک را نمی‌توان به‌تنهایی در قالب رشته مکانیک، برق و یا کامپیوتر پوشش داد و لازم است رشته مجزایی به نام رباتیک تعریف شود. بعد از آن دانشگاه‌های مختلف دنیا در سطح کارشناسی ارشد و کارشناسی اقدام به تأسیس این رشته کردند و با توجه به کاربردهای روز افزون رباتیک، تعداد دانشگاه‌هایی که رباتیک را تاسیس می‌کنند، روز به روز بیشتر می‌شود.

لزوم وجود این رشته به‌صورت مستقل چیست؟

بسیاری از سیستم‌های صنعتی و سیستم‌هایی که برای خدمت به انسان در حال توسعه هستند ربات هستند. ربات در واقع یک سیستم الکترومکانیکی است که مجهز به یک مغز هوشمند و بینایی کامپیوتری است. یک مهندس مکانیک و یا برق به تنهایی نمی‌تواند به‌طور کامل تمامی اجزای یک ربات را طراحی کند و در صورتی هم که بتواند چنین کاری انجام دهد، ربات وی قابلیت‌های آن‌چنانی نداشته و وظائف محوله را به‌خوبی انجام نخواهد داد؛ بنابراین لازم است متخصصانی به‌طور متمرکز در این زمینه تربیت شوند تا با ترکیب هم افزایانه قابلیت‌های این رشته‌ها، ربات‌های کارآمد طراحی کنند.

استفاده از رباتیک و پیرو آن جذب مهندسان رباتیک برای صاحبان صنایع چه مزیت‌های خواهد داشت؟

بر اساس گزارش‌های فدراسیون بین‌المللی رباتیک (IFR) فروش ربات در جهان به شدت در حال افزایش است، بیشترین سهم از این بازار قابل توجه به صنایع اختصاص دارد. در دنیا یک شاخص به نام "چگالی ربات" برای ارزیابی میزان استفاده از ربات‌ها در کشورها وجود دارد. چگالی ربات به‌صورت نسبت تعداد ربات‌های صنعتی یک کشور بر تعداد 10000 کارگر سنجیده می‌شود. جالب است که کشورهای صنعتی مانند آلمان، ژاپن، چین، آمریکا و ... دارای بیشترین چگالی ربات هستند.

این امر نشان می‌دهد که ربات‌ها تا چه اندازه‌ای برای صنعت مهم هستند. متاسفانه عدد دقیقی برای چگالی ربات در کشورمان وجود ندارد؛ اما کارشناسان معتقدند این عدد در صورت محاسبه عدد بسیار پایینی خواهد بود.

به نظر شما چرا این رشته حذف شد و آیا وزارت در این موضوع تخطی از قانون داشته است؟

ا

ین حذف با استناد به مصوبه کمیته برنامه‌ریزی رشته مهندسی کامپیوتر در هشتم اردیببهشت ۹۲ (دولت دهم) اتفاق افتاده است؛ درصورتی‌که رشته رباتیک، رشته‌ای میان‌رشته‌ای (متشکل از مکانیک، برق و کامپیوتر) است و از سال 82 برنامه مصوب و مستقل برای آن وجود داشته است و چندین دانشگاه کشور در قالب گروه مهندسی رباتیک این برنامه را اجرا کرده‌اند. بدیهی است بازنگری و یا حذف احتمالی رشته رباتیک (که مخالف سیاست‌های اعلام شده وزارت علوم و روند موجود در محافل علمی دنیا به نظر می‌رسد) در صلاحیت کمیته کامپیوتر به‌تنهایی نیست و کمیته میان‌رشته‌ای متشکل از اساتید رشته‌های مهندسی مکانیک، برق و کامپیوتر می‌تواند در مورد آن تصمیم بگیرد. در ماده 2 برنامه درسی بازنگری شده رشته مهندسی کامپیوتر آمده است که گرایش رایانش امن جایگزین کارشناسی مهندسی رباتیک (مصوبه 29/2/81 جلسه 414) شود. این گرایش کاملاً مربوط به کامپیوتر بوده و هیچ سنخیتی با رشته رباتیک مرسوم در دنیا و مصوبه 29/2/81 جلسه 414 دفتر برنامه‌ریزی ندارد.

به نظر می‌رسد کمیته کامپیوتر دفتر برنامه‌ریزی دچار اشتباه اساسی شده است و دلیل این اشتباه عدم آشنایی با رشته رباتیک و عدم استفاده از متخصصان این رشته باشد.

حذف این رشته چه عواقبی را برای فضای صنعتی و همین‌طور آموزشی کشور به همراه خواهد داشت؟

به‌طور مشخص صنایع در سال‌های آتی برای آنکه بتوانند با دنیا رقابت کنند نیازمند رباتیک و اتوماسیون خواهند بود. این نیاز را نمی‌توان به‌خوبی از طریق فارغ‌التحصیلان مکانیک و برق برآورده کرد. اگر امروز دانشگاه‌ها نتوانند درزمینه رباتیک مهندسان را تربیت کنند به‌طور قطع آسیب ناشی از آن متوجه صنایع خواهد شد.

برای دانشگاه‌ها هم مشکلاتی ایجاد می‌شود. مهم‌ترین مشکل آن خواهد بود که درزمینه رباتیک دانشگاه نمی‌تواند به‌خوبی و به‌صورت تخصصی پاسخگوی صنعت باشد و همچنین در تحقیقات بنیادی مربوط به این رشته، دانشگاه‌ها توان رقابت با دانشگاه‌های خارجی را نخواهند داشت. از طرف دیگر دانشگاه‌هایی که از سال‌های گذشته رشته رباتیک را داشته‌اند با مشکلات زیر مواجه خواهند شد:

• از بین رفتن سرمایه‌گذاری‌های انجام شده برای جذب هیئت‌علمی، تجهیز آزمایشگاه، کتابخانه و فضاهای مورد نیاز رشته مهندسی رباتیک که با صرف هزینه و وقت زیاد انجام شده است.
• اعتراض دانشجویان مشغول به تحصیل در رشته مهندسی رباتیک به دلیل آینده نامعلوم شغلی خود با حذف رشته و همچنین ناامیدی، سرافکندگی و افسردگی آنان.
•  

خبرها حاکی از این بود که یکی از دلایل حذف این رشته در مقطع کارشناسی کمبود اساتید متخصص این رشته است، مایلیم نظر شما را به‌عنوان یکی از متخصصین این رشته در کشور جویا شویم.

دلیل اصلی تأسیس رشته رباتیک، تربیت متخصص در این زمینه است بنابراین خود ادعا یعنی حذف رشته به دلیل نبود متخصص یک پارادوکس است. اساساً برای رشته‌های میان‌رشته‌ای که به‌تازگی ایجاد می‌شود از متخصصین رشته‌های ایجاد کنند استفاده می‌شود. به‌عنوان مثال برای رشته رباتیک می‌توان برنامه آموزشی دوره‌ها را با گردهم آوردن متخصصین برق و مکانیک و کامپیوتر اجرا کرد. در دنیا فارغ‌التحصیلان دکتری درزمینه رباتیک وجود دارند. برخی از این فارغ‌التحصیلان که ایرانی هم می‌باشند تمایل دارند در کشور به عنوان هیات علمی همکاری نمایند.

این‌طور که بنده اطلاع دارم فقط دانشگاه صنعتی شاهرود و صنعتی همدان در بین دانشگاه‌های سراسری این رشته را ارائه می‌کردند، با حذف این رشته استان همدان چه فرصت‌هایی را از دست خواهد داد؟

علاوه بر این دو دانشگاه، دانشگاه صنعتی سیرجان و بسیاری از دانشگاه‌های پیام نور و آزاد هم در این رشته دانشجو می‌پذیرند. تمامی مشکلاتی که برای صنعت کشور به آن‌ها اشاره شد برای استان هم ایجاد می‌شود. درواقع استان همدان در رشته رباتیک یکی از استان‌های پیشرو کشور است که با حذف این رشته دوباره به وضعیت سابق برمی‌گردد.

تا کنون چه اقداماتی برای برگرداندن این رشته توسط اساتید و دانشجویان صورت گرفته؟

چندین نامه برای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و همچنین دفتر برنامه‌ریزی از طرف دانشگاه فرستاده شده است و اطلاع‌رسانی انجام شده است. دانشجویان هم با ایجاد کمپین سعی در حفظ این رشته و حمایت از آن داشته‌اند که جا دارد از زحمات آنان قدردانی شود. همچنین به دلیل جذابیت رشته و اهمیت آنکه مورد توجه مقام معظم رهبری هم بوده است، رسانه‌ها هم این موضوع را مورد توجه و حمایت قرار داده‌اند.

تا کنون حمایت کدام انجمن‌ها و دانشگاه‌ها را گرفتید و آیا اساتید این رشته در سایر نقاط کشور از این اقدامات حمایت کردند؟

بر اساس مذاکرات شفاهی اغلب اساتید و دانشگاه‌ها و انجمن‌های علمی مخالف حذف رشته هستند. اقدام مشخصی در جهت گرفتن حمایت از طرف دانشگاه صورت نگرفته است.

برخی دانشجویان که از فارغ‌التحصیلان این رشته هستند و یا هم‌اکنون دانشجوی این رشته می‌باشند، نگرانی‌هایی در خصوص آینده شغلی و تحصیلی خود دارند، این نگرانی‌ها تا چه حد به‌جاست و چه صحبت و یا پیشنهادی به آن‌ها دارید؟

نگرانی دانشجویان کاملاً به‌حق است. اگر به هرکدام از مسئولین محترم گفته شود که رشته تحصیلی‌شان حذف شده است چه حسی با آن‌ها دست خواهد داد؟ مطمئناً با این‌که دارای شغل می‌باشند حس خوبی به آن‌ها دست نخواهد داد و ناراحت خواهند شد. فارغ‌التحصیلان و دانشجویان رباتیک صادقانه در جهت یادگیری مفاهیم این رشته جدید، کاربردی، جذاب و مهم و البته سخت تلاش کرده‌اند و بهترین دوران زندگی‌شان را صرف آن کرده‌اند. پیشنهاد من به دانشجویان عزیز آن است که با آرامش مسئله را پیگیری کنند و بنده ایمان دارم این خواسته به حق که در راستای پیشرفت کشور هم می‌باشد، تحقق پیدا خواهد کرد.

در پایان از مسئولان ذی‌ربط چه تقاضایی دارید؟

از مسئولان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تقاضا دارم با استفاده از افراد متخصص این مسئله را به‌دقت بررسی کنند. بنده امید دارم با بررسی دقیق وضعیت رباتیک در دنیا، مسئولان به این نتیجه برسند که علاوه بر عدم حذف دوره کارشناسی رباتیک، دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری رباتیک را هم با برگزاری کنکور مجزا راه‌اندازی کنند.