از «دفن و امحاء» تا «کمبود» محصولات کشاورزی

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو،کمبود یا مازاد تولید برخی محصولات کشاورزی اتفاقی است که عمدتاً هر یک سال درمیان برای این محصولات رخ می‌دهد. از تلمبار شدن ده‌ها تن پیاز و خرید زیرقیمت گوجه فرنگی از کشاورزان تا دفن ۱۷۰۰ تن سیب زمینی و ۶۰ هزار تن مازاد این محصول که روی دست کشاورزن لرستانی مانده است، از مواردی است که حکایت از اضافه تولید این محصولات دارد. از کمبود گوجه‌فرنگی و گرانی چندین برابری آن تا کمبود سیب زمینی و واردات این محصول نیز مواردی دیگر از بی‌برنامه‌گی تولید محصولات کشاورزی است.

اما سؤال اینجاست که چرا امثال این اتفاقات برای محصولات کشاورزی هر سال تکرار می‌شود و آیا راه‌کاری برای اصلاح این وضع وجود ندارد؟

برای پی بردن به دلایل این نوع اتفاقات، نظرات برخی فعالین دانشجویی رشتهٔ کشاورزی جمع آوری شده که در ادامه بیان می‌گردد. در این هم‌فکری که در یکی از شبکه‌های اجتماعی انجام گرفت، دانشجویان به بیان نظرات خود در این رابطه پرداختند.

در این خصوص امین بدوی، مسئول بسیج دانشجویی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز، نبود آمار و اطلاعات دقیق را یکی دلایل اصلی تولید مازاد و یا کمبود در برخی محصولات کشاورزی می‌داند.

وی با اشاره به اهمیت آمار و اطلاعات تولید برای اتخاذ سایر تصمیمات، برنامه‌ریزی دولت برای صادرات محصولات کشاورزی مازاد را یکی از راه‌حل‌های موثر برای تنظیم بازار در مواقع اضافه‌تولید می‌داند.

این دانشجوی کشاورزی دانشگاه شهید چمران همچنین اعتقاد دارد، صادرات محصولات کشاورزی و غذایی باید با اولویت کشورهای مستضعف صورت گیرد تا دولت مجبور نباشد مازاد تولید را به شیوه‌های مختلف همچون دفن، امحاء کند.

پدرام جدی، مسئول بسیج دانشجویی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران نیز با تأکید بر نقش وزارت جهاد کشاورزی در برنامه‌ریزی تولید محصولات کشاورزی، تصریح کرد: از یک سو مناطق تولیدکننده محصولات کشاورزی و از سوی دیگر نیاز داخلی کشور به این محصولات مشخص است و وزارت جهاد کشاورزی موظف است با ابلاغ برنامهٔ کشت به کشاورزان و اعلام میزان خرید تضمینی این محصولات، میزان تولید در را برنامه‌ریزی و مدیریت کند.

وی افزود: با این شرایط هم سطح زیرکشت و تولید این محصولات را مدیریت می‌کند و هم از ضرر و زیان کشاورزان جلوگیری خواهد کرد.

مسئول بسیج دانشجویی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، با اشاره به دلایل بروز این نوسانات تولید، گفت: اغلب کشاورزانی که به این شکل تولید می‌کنند، برنامه‌ریزی خود را بر اساس قیمت‌های سال گذشته انجام می‌‎دهند؛ به طوریکه محصول سال پیش که با قیمت خوبی به فروش رفته را جایگزین محصول خود می‌کنند.

وی تصریح کرد: با این اوصاف وزارت جهاد باید سازوکاری را طراحی کند تا تولیدات استان‌ها هدفمند گردد. یعنی میزان تولید برای مصرف و صادرات پیش‌بینی و اعلام گردد تا اطلاعات دقیقی به کشاورز منتقل شود.

این دانشجوی دانشگاه تهران، با اشاره به نقش صنایع تبدیلی در رونق معیشت کشاورزان، گفت: یکی از موضوعات مهمی که مغفول مانده، نقش صنایع تبدیلی است. چرا که اگر محصولیبا مازاد تولید روبه رو شود، یکی از بهترین گزینه‌ها، انتقال آن به صنایع تبدیلی برای مصارف گوناگون است.

مجتبی بابایی، معاونت علمی بسیج دانشجویی پردیس کشاورزی دانشگاه تهران نیز با اشاره به ضرورت همکاری مشترک وزارت جهاد، دانشگاه‌های کشاورزی و سایر نهادهای مرتبط، راه‌حل اساسی برای رفع این مشکلات را تدوین الگوی کشت صحیح از طریق برنامه‌ریزی هماهنگ میان این نهاد‌ها دانست.

وی تصریح کرد: اغلب کشاورزان از روی اجبار اقدام به کشت یک محصول می‌کنند چراکه قدرت انتخاب وتصمیم‌گیری در رابطه با تولید یک محصول را ندارند.

در ادامه عباس فرجی، مسئول علمی بسیج دانشجویی دانشکده کشاورزی شهید باهنر تهران با اشاره به موضوع برنامه‌ریزی کشاورزان بر اساس بازار سال گذشته، گفت: در این میان نقش آموزش کشاورزان بسیار با اهمیت است و انتظار می‌رود مراکز خدماتی وزارت جهاد کشاورزی، علاوه بر برنامه‌ریزی تولید، با آموزش کشاورازن در بهبود معیشت آنان کمک کنند.

علیرضا رحیمی، معاون سیاسی سابق بسیج دانشجویی پردیس کشاورزی دانشگاه تهران در ادامه این هم‌فکری، با بیان اینکه این شیوهٔ تولید در علم اقتصاد با عنوان نمودار عنکبوتی عرضه و تقاضا ذکر می‌شود، گفت: اغلب کشاورزان بعد از چند سال که شاهد سود و یا زیان سالانه می‌شوند، برنامه‌ریزی سود خود را از دوره‌های کوتاه مدت یکساله به دوره‌های بلندمدت ۵ یا ۶ ساله تغییر می‌دهند.

این دانشجوی کار‌شناسی ارشد توسعه روستایی افزود: در این مدت احتمالاً کشاورز دو سال سود خوب، دو سا سود معمولی و دو سال نیز ضرر کند. البته باید گفت این برنامه‌ریزی را اغلب، کشاورزان بزرگ مالک انجام می‌دهند. به عنوان مثال اگر در بد‌ترین شرایط بازار از گوجه‌کاران رودانی و یا هویج‌کاران مرودشتی بپرسید آیا سال بعد نیز این محصولات را کشت می‌کنید، پاسخ آنان مثبت خواهد بود.

رحیمی افزود: به نظر بنده راه‌کار اصلی، ایجاد سامانهٔ برخط ثبت آمار و اطلاعات کشت در سراسر کشور است. در این خصوص دولت نیز برای همراه کردن کشاورزان با این سیاست، همه خدمات و حمایت‌های خود را منوط به ثبت اطلاعات از سوی کشاورزان کند.

در پایان باید گفت نقش وزارت جهاد کشاورزی در هدایت تولیدات محصولات کشاورزی، متناسب با نیاز داخلی و برنامه صادراتی، غیرقابل انکار است. از سوی دیگر الگوی کشت صحیح این محصولات بر اساس منابع منطقه‌ای و همچنین نیازهای کشور باید هرچه سریع‌تر تدوین و ابلاغ گردد. یکی از لوازم اساسی تدوین این الگو، برقراری مسیر تبادل آمار و اطلاعات دقیق بین مناطق مختلف است که بر اساس آن تولیدات مکمل یکدیگر باشند و از این طریق از نواسانات دوره‌ای جلوگیری کرد.