مسکوت ماندن دستورالعمل‌های وزارت علوم در دانشگاه‌ها/ تکلیف قطب‌های علمی روشن نیست

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- حمیده آقاجانی؛ دستورالعمل‌هایی که می‌نویسند و می‌نویسند و می‌نویسند و بعد به دست بایگانی سپرده می‌شود؛ چند نفر را هم استخدام می‌کنند تا آن  را مرتب و دسته بندی شده نگهداری کنند. دستورالعمل‌هایی که گا‌ها اگر به مرحله اجرا برسد می‌تواند تغییرات اساسی و بنیادی در نظام اقتصادی و اجتماعی کشور ایجاد کند.

عموما شاهد آن هستیم که دستورالعمل‌های مختلفی تدوین شده و برای ابلاغ به دستگاه‌هاو سازمان‌های تابعه که عموما نیز دولتی هستند ابلاغ می‌شود، ریاست سازمان آن را برای معاونین پاراف کرده و معاونین نیز سلسه وار به مدیران پایین دستی ابلاغ می‌کند و در نهایت با چند عکس و گزارش ماجرا فیصله پیدا می‌کند و باز هم اتاق بایگانی ایستگاه پایانی ابلاغ‌ها می‌شود.

در هر جامعه‌ای دانشگاه مرجع علمی به حساب می‌آید و خروجی آن می‌تواند مسیر رشد را هموار کرده و یا بالعکس رکود و رخوت را به جامعه علمی کشور تزریق کند. یکی از دستورالعمل‌های مسکوت در دانشگاه‌ها که با یک نام گذاری و تعیین اعضای هیئت موسس و انجام چند کار پژوهشی سطحی، سرو تهش جمع شد؛ دستورالعمل ایجاد قطب علمی در دانشگاه‌های کشور بود.

تقریبا ۱۰ سال پیش بود که به همه دانشگاه‌ها اعلام شد در صورت توانایی در حوزه علمی خاص می‌توانید به یک قطب علمی تبدیل شوید بسیاری از دانشگاه‌ها با استقبال پرشور از این طرح‌ صد‌ها عنوان علمی را ثبت کردند، اما دریغ از تولید علم و مقالاتی که به عنوان یک مرجع علمی بتواند تاثیر مثبتی در شرایط، اقتصادی، اجتماعی و حتی فرهنگی جامعه ایجاد کند، و یا اگر هم کاری صورت گرفت به قدری کم سو و بی اثر بود که تاثیرش دیده نشده است.

 

بدون شک سیاست برنامه ریزی شده برای قطب علمی یک سیاست هدفمند برای ارتقاء کمی و کیفی مردم بود، وظیفه خطیری که بر دوش دانشگاهیان قرار گرفت و در میان هزاران نامه و دستورالعمل دیگر گم شد. حالا شاید بعد از گذشت ۱۰ سال وقت آن رسیده باشد که بازنگری‌های جدی و اجرایی در این حوزه اتفاقات ملموس‌تری رخ دهد و دانشگاه به عنوان یک مرجع علمی حرف‌های کاربردی‌تری برای ارتقا زندگی مردم داشته باشد. در همین راستا با برخی معاونین پژوهشی به گفتگو نشستیم و از نظراتتشان در حوزه قطب‌های علمی دانشگاهی جویا شدیم.

محمدرضا موحدی عضو هیات علمی و معاون پژوهشی دانشگاه صنعتی شریف در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو اظهار کرد: داستان قطب‌های علمی قصه جدیدی نیست، قطب‌های علمی از ۱۰ سال پیش کار خود را آغاز کردند، اما این کافی نبوده و از طرفی تکلیف این قطب‌ها خیلی از سوی وزارت علوم روشن نشده است.

وی ادامه داد: در ابتدا یک تعاریفی را درخصوص ایجاد قطب علمی در هر دانشگاهی مطرح کردند، همچنین سال گذشته نیز همان تعاریف یک بازتعریف مجدد شد اما نتیجه‌ای نداشت، و تصمیم بر آن شد تا یک بازنگری هم صورت بگیرد که اخیرا مشخص شد این اتفاق افتاده و به زودی به دانشگاه‌ها اعلام خواهد شد.

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف افزود: هنوز برای ما خیلی روشن نیست که وزارت علوم برای قطب‌های علمی چه برنامه‌ای دارد، گر چه آئین نامه‌ای که تدوین شده جایگاه قطب‌ها را مشخص می‌کند اما به طور کلی قطب‌ها هنوز جایگاه خود را پیدا نکرده‌اند و در این حوزه بیشتر در حد حرف باقی مانده است.

معاون پژوهشی دانشگاه صنعتی شریف تصریح کرد: در واقعیت و در اقتصاد ایده آل قطب‌ها باید مرجعیت علمی در یک حوزه می‌بودند، اما این اتفاق نیفتاده است و ش اید دیلیلش این باشد که حمایت‌ها مناسب نیست.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: امیدواریم طبق تعاریف جدید قطب‌های علمی جایگاه مناسبی پیدا کنند و به نظر من فعال شدن قطب علمی می‌تواند اتفاق خوبی برای دانشگاه‌های کشور باشد و بتواند مرجعیت علمی خود در تمام حوزه‌ها را پیدا کند.

 

بیژن رنجبر، معاون معاون پژوهشی دانشگاه آزاد نیز در پاسخ به این سوال خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، که در دانشگاه آزاد وضعیت قطب‌های علمی به چه صورت است، اظهار کرد: ما در دانشگاه آزاد به قطب‌های علمی جور دیگری نگاه می‌کنیم.

 

وی ادامه داد: زمانی که قطب‌های علمی از سوی وزارت علوم مطرح شد و من هم به عنوان یکی از اعضای قطب علمی بیوتکنولوژی عضوقطب‌های علمی که در وزارت علوم بود و خود من هم در قطب علمی بیوتکنولوژی عضو هستم، تعدادی از اساتید مطرح در یک رشته دور هم جمع می‌شوند و یک قطب علمی تشکیل می‌دهند، اما ما در دانشگاه آزاد به دنبال این شیوه نیستیم.

 

معاون پژوهشی دانشگاه آزاد افزود: در ابتدا دانشگاه آزاد نیز کار قطب‌های علمی را با توجه به دستورالعمل ابلاغی وزارت علوم شروع کرد، اما ما تصمیم داریم تا قطب‌های علمی را به صورت استانی تعریف کنیم به طور مثال استان یزد به عنوان قطب علمی منسوجات و پوشاک، تبریز قطب علمی کفش و چرم یا دانشگاه آزاد قزوین قطب علمی رباتیک در کشور باشد و ما در حال تقسیم بندی‌های قطب‌های علمی به صورت استانی هستیم.

رنجبر تصریح کرد: طبیعتا وقتی داریم قطب‌های علمی را در این واحد‌ها تعریف می‌کنیم، بهتر است اساتید وقتی می‌خواهند فیلد‌های مختلف این قطب را برای واحدشان تعریف کرده و ماموریت‌های آن را در نظر بگیرند در بخش‌های مختلف همان قطب‌های علمی، هسته‌ای را تشکیل دهند و این دقیقا یعنی همه این‌ها به یکدیگر متصل هستند و کار به درستی انجام خواهد شد.

معاون پژوهشی دانشگاه آزاد خاطرنشان کرد: برنامه ریزی‌های لازم برای ابلاغ قطب‌های علمی هر استان شده است البته باید بگویم  طرح‌ها و دستورالعمل‌های قدیمی نه تنها در دانشگاه آزاد بلکه در دیگر دانشگاه‌ها نیز مسکوت مانده است و ما تصمیم داریم به جای گرفتن این امتیاز از دانشگاه‌های خود تغییر ساختار داده و آن‌ها را ارتقا دهیم.

 

 

برومند تصریح کرد: در گذشته به این شکل بود که وقتی قطب‌ها شناسایی می‌شدند و به تایید می‌رسیدند بودجه اندکی بود که میان آن‌ها با توجه به عملکردشان توزیع می‌شد و عملا بودجه آن‌ها به قدری نبود که بتوانند اقدامات بزرگی انجام دهند.

وی افزود: از طرف دیگر با توجه به این که بودجه را سازمان برنامه و بودجه به ما می‌داد و حجم آن محدود بود، ما هم امکان افزایش بودجه را نداشتیم، اما کاری که امسال کردیم این است که می‌خواهیم به سیستم قبلی برای تخصیص بودجه بازگردیم.

معاون پژوهشی وزارت علوم در همین خصوص ادامه داد: امسال به دانشگاه‌ها ابلاغ شد که قطب‌های علمی درخواست‌های خود را به ما اعلام کنند و در حال حاضر مراحل نهایی بررسی را انجام داده ایم.

 

وی در خصوص شرایط نحوه پرداخت بودجه تاکید کرد: بخشی از بودجه را برای برنامه ریزی و آینده نگری خودشان، به قطب های علمی توزیع می‌کنیم و بخش دیگری از بودجه به عنوان پروژه‌های پیشتاز که موضوعات آن را طی یک فراخوان به قطب‌ها اعلام خواهیم کرد توزیع خواهد شد.

برومند گفت: یکسری از قطب‌ها به دلیل نداشتن عملکرد مناسب حذف خواهند شد و بالعکس برخی قطب‌ها اضافه می‌شوند، ولی اتفاقی که در عمل خواهد افتاد این است که از ابتدای سال آینده قطب‌ها با یک فراخوان عمومی برای دادن پروژه روبرو خواهند شد و با توجه به اینکه تسهیلات ارائه شده در این فراخوان به تعداد همه قطب‌ها نیست به این موضوع کمک می‌کند که همه قطب‌ها با یکدیگر رقابت کنند.