دانشگاه بدون دخانیات از طرح تا اجرا / معضل اعتیاد سه دانشگاه برتر تهران

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- ابوالفضل لطفی؛ روز‌های پایانی سال ۱۳۹۵، صحبت از اجرای طرح دانشگاه بدون دخانیات شد. وزیر علوم هم اواخر بهمن‌‏ماه سال گذشته گفت که این طرح در تمام دانشگاه‏‌های کشور با همکاری تشکل‏‌های دانشجویی در قالب یک فضای فرهنگی و اجتماعی اجرا می‌شود.

حالا یک سال پس از آن صحبت، اثری از اجرای این طرح در دانشگاه‌ها نیست. صنعتی شریف، امیرکبیر و تهران سال‏‌هاست که با مقوله دخانیات مواجه هستند. این موضوع فقط به کشیدن سیگار محدود نمی‌‏شود. در سال‌‏های اخیر مصرف مواد مخدر ازجمله گُل نیز در بین دانشجویان شایع شده است. این روز‌ها دیده می‌‏شود در فضای عمومی این دانشگاه‌ها افرادی به صورت فردی یا گروهی در حال کشیدن سیگار هستند. در حالی که مسئولین در سخنرانی‌‏های خود، صحبت از اجرای طرح دانشگاه عاری از دخانیات می‌کنند و مدعی کاهش میزان این‏‌گونه مسائل طی سال‌‏های گذشته هستند.

مصرف دخانیات در دانشگاه تهران تبدیل به معضل بزرگی شده است. البته حمید پیروی، رئیس مرکز مشاوره تهران، مدعی است طرح دانشگاه عاری از دخانیات در حال اجراست و در حوزه‏ آسیب‏‌های اجتماعی به ویژه مصرف دخانیات، وضعیت نسبت به قبل و در مقایسه با جامعه بهبود پیدا کرده است. فضای دانشگاه در حال حاضر، خصوصاً دانشکده فنی و پردیس مرکزی، به گونه‌‏ای دیگر است. به گفته برخی دانشجویان، آن‌‏ها تا حدی شاهد مصرف سیگار در مکان‏‌های مختلف هستند که دیگر این امر برای عموم افراد عادی شده و اغلب حساسیتی برروی این موضوع ندارند و در برخی مواقع نیز شاهد برخورد نامناسب افرادی که در حال کشیدن سیگار هستند با دانشجویانی که به آن‏ها تذکر می‌‏دهند، هستیم.

حسین به‌‏نژاد، معاون دانشجویی دانشگاه تهران نیز در اواخر مرداد‏ماه، در گفت‌‏و‏گو با یکی از رسانه‏‌ها گفته است پس از صدور احکام اعضای شورای سیاست‏‌گذاری و برنامه‌‏ریزی و کارگروه‏‌های سه‏‌گانه فرهنگی-اجتماعی، مشاوره-درمان و اطلاع‌‏رسانی و رسانه توسط رئیس دانشگاه تهران، برنامه‏‏‌های اجرایی این طرح در سال تحصیلی ۹۹-۹۸ با همکاری اهالی دانشگاه تهران، ابلاغ و اجرایی می‏‌شود.

یکی از دانشجویان این دانشگاه، در گفت‏‏گو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو می‌گوید: «در فضای بین دانشکده‌‏ها، به راحتی و در دفعات زیاد شاهد کشیدن سیگار به صورت فردی و گروهی بوده‌‏ام. موضوع فراگیرشدن سیگار و دیگر دخانیات در بین جوانان را نمی‌‏توان منکر شد و به دلیل وسیع بودن فضا، به راحتی می‏‌توان در بعضی نقاط این کار را انجام داد. در دوسالی که در دانشگاه حضور داشته‌‏ام، هیچ برنامه‏‏ فرهنگی و ایجابی در راستای جلوگیری از آسیب دخانیات از سوی مسئولین اجرا دیده و نشده است.»

«متأسفانه در لابی دانشکده‏‌ها و اطراف بوفه، عده‏‌ای به صورت گروهی سیگار می‏‌کشند و حراست نیز با آن‏ها برخورد نمی‏‌کند.» این مسئله‌‏ای بود که کرمعلی عرب صالحی، دانشجوی ارشد رشته معدن در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو گفت. وی در ادامه می‌‏گوید: «در برخی اوقات که از کنار این‌گونه افراد عبور می‏‌کنم، بوی ماده مخدر گّل را نیز حس می‏‌کنم. این موضوع در کنار مصرف سیگار معضل بسیار جدی خطرناکی است که باید برای آن چاره‏‌ای اندیشید.»

موضوع مصرف مواد مخدر به نحوی در حال افزایش است که قبل از این، سردار محمدمسعود زاهدیان، رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا نیز در نخستین نشست خبری سال ۹۸ در تاریخ بیستم فروردین‌‏ماه عنوان کرد: «مصرف ماده مخدر گُل در میان دانشجویان، دانش‌آموزانِ دبیرستانی و جوانان افزایش پیداکرده و سن شیوع مصرف مواد مخدر در کشور بین ۱۹ تا ۲۵ سال شده است.»

کمی پایین‌‏تر از میدان آزادی، یعنی در دانشگاه شریف نیز معضل مصرف دخانیات وجود دارد و کم و بیش در سطح دانشکده‏‌ها، فضا‌های سبز و خوابگاه‏‌ها این مسئله دیده می‌‏شود و مسئولین دانشگاه هم به خوبی از آن آگاهی دارند. این‌که مسئولین از موضوع مصرف دخانیات و حتی مواد الکلی آگاهی دارند، ولی اقدامی در جهت جلوگیری از پیشروی این آسیب، چه به صورت ایجابی و چه سلبی، انجام نمی‏‌دهند، جای سؤال دارد.
سیدحسن حسینی، معاون فرهنگی دانشگاه شریف، درباره‏ وضعیت آسیب‌‏های اجتماعی در گفتگو با یکی از رسانه‌‏ها گفت: «در حوزه اعتیاد و نابه‌‏هنجاری اجتماعی آمار بسیار کمی وجود دارد. متوسط مصرف سیگار در دانشگاه‏‌ها که در حال حاضر ۳۵ درصد است، در شریف بین ۲۰ تا ۲۵ درصد است که به نظر ما این آمار هم بالاست و باید کاهش پیدا کند. همچنین آماری که از مصرف مواد و مشروبات الکلی ارائه می‏‌شود، دقیق نیست.»

طبق آمار روزنامه‏ شریف، دود سیگار بسیاری از افراد را در دانشگاه اذیت می‌کند، ولی از طرف دیگر افرادی هم که سیگار می‌کشند - حتی اگر در اقلیت باشند - تعدادشان کم نیست و جزئی بزرگ از جامعه هستند که به دانشجو هم محدود نمی‌شوند و کارمند و استاد هم بین آن‌ها وجود دارد. مسئول رسیدگی به این موضوع جایی جز شورای فرهنگی نیست.

 

محمدرضا زارعی، دانشجوی رشته مکانیک شریف، به خبرنگار ما گفت: «فضای صحن و دانشکده‌‏ها، فضای باز و آزادی است که محدودیتی برروی آن‏ها وجود ندارد. برخی آزادانه در همکف و فضای بیرون ساختمان‏‌ها سیگار می‏‌کشند و کسی با آن‏ها کاری ندارد. یک حوض به نام جکوز در صحن وجود دارد که افرادی که قصد کشیدن سیگار دارند، معمولا به صورت گروهی به آن‏جا می‏‌روند و این کار را انجام می‌‏دهند. البته مصرف دخانیات منحصر به سیگار نمی‏‌شود و مصرف ماده مخدر گُل و برخی قرص‏‌های روان‌گردان نیز مشاهده شده‏ که این موضوع جای نگرانی دارد و در حال فراگیر‏شدن است.»

دیگر دانشگاه مهم تهران، یعنی امیرکبیر نیز، در زمینه آمار مصرف سیگار و مواد مخدر اوضاع مطلوبی ندارد. به گفته‏ برخی دانشجویان، در ملأ عام و فضای عمومی، موضوع مصرف سیگار و دیگر مواد مخدر کم‏تر دیده می‌‏شود، اما در فضای پشت ساختمان‌‏ها که پنهان از نظر است، این مسئله وجود دارد.

محمد زمانی، دانشجوی رشته صنایع امیرکبیر به خبرنگار خبرگزاری دانشجو می‏‌گوید: «مصرف دخانیات و مواد مخدر در امیرکبیر موضوع تازه‏‌ای نیست. به‌شخصه شاهد کشیدن مواد مخدر گوناگون در برخی نقاط هستم و وقتی این موضوع را به مسئولین مربوطه انتقال دادیم، آن‏ها فقط قول پیگیری دادند و در عمل کاری انجام ندادند. نکته‌‏ای که وجود دارد این است که دو دانشکده‏‏‏ فیزیک و صنایع، بیرون از محوطه‏ اصلی و نزدیک به خیابان انقلاب در کوچه‏‌ای به نام سعید قرار دارند که برای برخی دانشجویان و حراست جزء محدودۀ دانشگاه نیست. در صورتی که طبق قانون، فضای دانشکده‌‏ها و اطراف آن‏ها جزء محدودۀ اصلی محسوب می‌‏شود. البته در کنار این دو دانشکده، دو خوابگاه دخترانه و یک خوابگاه متأهلی، دانشکده دخترانه دانشگاه تقریب مذاهب اسلامی و یک مدرسه دخترانه هم وجود دارد و بنابراین عبور و مرور در این منطقه زیاد است، ولی شاهد مصرف سیگار و گل و حتی خرید و فروش مواد مخدر دیگر از جمله شیشه نیز در این منطقه هستیم.»

این گفته‌ها در حالی است که انجمن اسلامی دانشجویان امیرکبیر نیز برای مقابله با این موضوع، اقدام به جمع‌‏آوری امضا برای طومار نمود که حراست به برخورد با این اقدام پرداخت. به گفته شاهدان، مسئولین با افرادی که اقدام به کشیدن سیگار و دیگر مواد مخدر می‌‏کنند، برخورد نمی‌‏کنند، ولی با اقدام این تشکل دانشگاه به شدت برخورد کرده و مانع انجام آن شدند.

 

ممنوعیت مصرف سیگار و دیگر دخانیات در محیط‌‏های دانشگاهی در حالی مطرح است که به ندرت دیده شده که مقامات در مواجهه با مصرف این‌گونه مواد از برخورد‌های ایجابی یا سلبی استفاده کرده باشند. این موضوع تا جایی در حال پیشروی است که دیگر این‌گونه آسیب‌‏های اجتماعی فقط در بین دانشجویان پسر دیده نمی‌‏شود و دانشجویان دختر نیز گرفتار آن شده‌‏اند و تعداد آن‏ها هرروز رو به افزایش است. باید دید که تا چه زمانی طرح دانشگاه عاری از دخانیات از سوی مسئولین در حد یک شعار باقی می‌‏‏ماند.