پرونده ویژه| ارتقاء اساتید- ۱۳
به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، نقش اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری در فرآیند توسعه علمی، پویایی محیط‌های آموزشى و پژوهشی و هدایت دانشجویان در عرصه علم و دانش انکار ناپذیر است. نظام جذب و ارتقای اساتید شاید مهم‌ترین عامل جهت‌دهی فعالیت‌های اعضای هیئت‌های علمی در دانشگاه‌ها باشد. به همین منظور تدوین آیین نامه‌ای جامع در راستای ارتقاء آن‌ها بر اساس عملکرد سالانه، از ضروریات شمره می‌شود.
وزارت علوم نیز چندین سالی می‌شود که به این امر احتمام ورزیده و در راستای رسیدن به آیین نامه‌ای مطلوب همت گماشته است، اینکه به چه میزان موفق بوده است و آیا طبق آخرین اصلاحات، مشکلات آیین نامه قبلی را مرتفع ساخته است جای بحث و بررسی دارد. به همین منظور به گفتگو با عبدالحسین طاهری مشاور رئیس مرکز هیئت ممیزه وزارت علوم و گرداورنده آیین نامه ارتقاء اساتید پرداختیم.
وزارت علوم نیز چندین سالی می‌شود که به این امر احتمام ورزیده و در راستای رسیدن به آیین نامه‌ای مطلوب همت گماشته است، اینکه به چه میزان موفق بوده است و آیا طبق آخرین اصلاحات، مشکلات آیین نامه قبلی را مرتفع ساخته است جای بحث و بررسی دارد. به همین منظور به گفتگو با عبدالحسین طاهری مشاور رئیس مرکز هیئت ممیزه وزارت علوم و گرداورنده آیین نامه ارتقاء اساتید پرداختیم.
آخرین اصلاحات انجام شده در آیین‌نامه ارتقاء اساتید مربوط به چه زمانی است؟
آیین نامه ارتقاء اعضای هیئت علمی، اواخر سال ۹۴ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید؛ و اجرای آن از یکم دی ماه سال ۹۵ برای دانشگاه‌ها الزامی شد. آیین نامه تصویب شده از سال ۹۵ تا کنون در دست اجرا قرار دارد و در سطح کلان هیچ تغییری نکرده است.
در آیین‌نامه چه اختیاراتی به دانشگاه‌ها داده‌اید؟
قانونگذار در آیین‌نامه ارتقاء اساتید، ماده ۵ را به عنوان ماده الحاقی در نظر گرفته است و بر این اساس این امکان را به دانشگاه‌ها داد تا به تناسب ماموریت‌های خاص منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی که در اسناد بالادستی خود دارند بتوانند پیشنهاداتی را ارائه کنند.
دانشگاه‌ها در ماده ۳ آیین‌نامه ارتقاء اساتید که امور پژوهشی را در بر می‌گیرد، نه مواردی که به امور فرهنگی، آموزشی و اجرایی مربوط می‌شود، حق ارائه پیشنهاد دارند. پیشنهادات ارسالی در هیئت مرکزی ممیزه مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در صورت تایید تنها برای همان دانشگاه و برای اعضای هیئت علمی آن به عنوان موارد متمم قابل اجرا خواهد بود. لذا در کلان کشور آیین نامه نه تغییری کرده و نه بناست تغییری کند.
برخی معترض عدم تفکیک رشته‌ها در آیین نامه ارتقاء اساتید هستند، نظر شما در این باره چیست؟
آیین‌نامه ارتقاء تدوین شده، به صورت متوسط در نظر گرفته شده است به طوری که تمام رشته‌ها و گرایش‌ها برای کل اعضای هیئت علمی در آن دیده شد. اما با الحاق ماده ۵ به آن راه را باز گذاشته است تا دانشگاه‌ها برای رشته‌های خاص علوم انسانی یا هر رشته‌ای دیگر، به تناسب فعالیتی که دارند در امور پژوهشی امتیازاتی قائل شوند.
در حقیقت برای رشته‌های گوناگون در آیین نامه ارتقاء اساتید جدولی ارائه نشده است به نحوی که قانون گذار این مسئولیت را به دانشگاه‌ها واگذار کرده است تا با توجه به رشته‌هایی که دارند در حوزه امور پژوهشی پیشنهاداتی ارائه کنند؛ بنابراین از نظر ما گره‌ای در کار وجود ندارد، زیرا اگر اساتید رشته‌های گوناگون احساس می‌کنند که فعالیتی دارند که برای آن فعالیت در آیین‌نامه ارتقاء اساتید امتیازی در نظر گرفته نشده است از طریق هیئت ممیزه دانشگاه خود به تدوین جدول پیشنهادی بپردازند و پس از ارسال به هیئت ممیزه وزارت علوم در دانشگاه خود به اجرا رسانند.
از نظر ما آیین‌نامه ارتقاء اساتید فعلی ایرادی ندارد و اگر موارد جزئی هم وجود داشته باشد از طریق ماده ۵ قابل حل خواهد بود. اما اگر منتقدین نظری دارند بهتر است، موارد پیشنهادی خود را به صورت شفاف ارائه کنند.
از نظر ما آیین‌نامه ارتقاء اساتید فعلی ایرادی ندارد و اگر موارد جزئی هم وجود داشته باشد از طریق ماده ۵ قابل حل خواهد بود. اما اگر منتقدین نظری دارند بهتر است، موارد پیشنهادی خود را به صورت شفاف ارائه کنند.
به نظر شما بهتر نیست آیین نامه ارتقاء اساتید به صورت جامع‌تر تدوین شود؟
از نظر ما این آیین نامه جامع است و تمام رشته‌ها را در برخواهد گرفت. اما دانشگاه‌ها لازم است پیشنهادات خود را به ما ارائه کنند تا بعد از بررسی در شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز به تصویب برسد. البته این را هم در نظر داشته باشید که نمی‌توان هر روز در این حوزه التهاب ایجاد کرد و آیین نامه ارتقاء اساتید را تغییر داد. زیرا بیش از صد هزار عضو هیئت علمی بعد از تصویب آیین نامه، برنامه چند ساله‌ای را برای ارتقاء خود در نظر می‌گیرند و به تطبیق خود با آن می‌پردازند، حال اگر پس از چند ماه در آن تغییراتی ایجاد کنیم، تمام برنامه ریزی‌های آن‌ها به هدر خواهد رفت.
طبیعتا هر ۵ یا ۶ سال یک بار آیین نامه ارتقاء اساتید را بازنگری می‌کنیم، دانشگاه‌ها طی این مدت می‌توانند پیشنهادات خود را برای اصلاح ارائه کنند، هیئت ممیزه اگر بتواند از طریق کانال ماده ۵ مورد را بررسی می‌کند، اما اگر از امکان عملیاتی شدن آن از طریق ماه ۵ وجود نداشته باشد، در اولین فرصت پس از دوره ۵ ساله بازنگری خواهد شد؛ بنابراین لازم است آیین نامه ثابتی در این زمینه وجود داشته باشد. به همین دلیل قانونگذار به درستی ماده ۵ را پیش بینی کرده است تا اگر در بخش تحقیقات و پژوهشی مشکلی وجود داشت بتوان در حل آن کوشید.
طبق موارد پیش‌بینی شده اگر دانشگاه‌ها موارد پیشنهادی خود را ارائه دهند، تغیرات را به آخر دوره نمی‌گذاریم و بلافاصله به بررسی آن‌ها می‌پردازیم وپس از تصویب به عنوان متمم به دانشگاه ابلاغ می‌کنیم.
با توجه به اعتراضات صورت گرفته مبنی بر اختصاص فعالیت فرهنگی اساتید به مستندات ارائه شده از دوره‌های آموزشی و عملیاتی نشدن این حوزه» نظرتان چیست؟
موارد مربوط به مباحث فرهنگی در آیین نامه ارتقاء اساتید توسط شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها پیشنهاد شده است و ما در آن هیچ گونه دخل و تصرفی نداشته‌ایم.
برخی اعتراض دارند که با توجه به کلی بودن آیین‌نامه ارتقاء اساتید، میان رشته‌های گوناگون آن تمایزی ایجاد نشده است و یکسان انگاری وجود دارد، نظرتان در این باره چیست؟
چنین چیزی وجود ندارد به عنوان نمونه ما هرگز انتظاراتی را که از یک استاد رشته شیمی داریم از استاد فلسفه نخواهیم داشت. شاید از یک استاد علوم پایه خواسته شود تا برای ارتقاء یک مقاله بین المللی درجه یک را ارائه کند، اما از یک استاد فلسفه اسلامی و کلامی چاپ مقالات در نشریات بین‌المللی آمریکا و اروپا خواسته نمی‌شود، زیرا آن‌ها به این موضوعات نمی‌پردازند؛ لذا هیئت‌های ممیزه چنین انتظاری ندارند، اما از آن‌ها خواسته می‌شود تا مقالات خود را در مجلات داخلی و کشور‌های اسلامی به چاپ برسانند. بنابر این یکسان انگاری رخ نداده است.
افزایش امتیاز به مقالات علمی پژوهشی آیا موجب کمیت گرایی نمی‌شود؟
در گذشته کسب ۱۵ امتیاز در حوزه مقالات کافی بوده است که دو سوم آن را می‌توانستند به صورت طرح و کتاب ارائه کنند. اما اکنون با تدوین آیین نامه جدید میزان آن به ۲۵ امتیاز افزایش داشته است. درست است که میزان امتیاز به مقالات علمی و پژوهشی افزایش پیدا کرده است، اما این امتیاز با توجه به این که ده سال از اصلاح اخرین آیین نامه ارتقاء اساتید میگذرد خیلی قابل توجه نیست، به هر حال طی این مدت ما با افزایش مجلات، توسعه علم و فناوری و دوره‌های تحصیلات تکمیلی روبه رو بوده‌ایم که باعث شده است انتظارات هیئت ممیزه از اساتید نیز افزایش یابد.
مقالات بر چه اساسی موجب ارتقاء اساتید خواهند شد؟
در حوزه ارتقاء اساتید، هیئت ممیزه وظیفه دارد احراز شرایط از جمیع جهات را انجام دهد، در حقیقت اساتید تنها با ارائه مقالات ارتقاء پیدا نمی‌کنند. در ضمن ارائه مقالات با هرکیفیتی نیز پذیرفته نمی‌شود، این جا است که می‌گویم یک استاد تنها آموزش و پژوهش و فرهنگ نیست بلکه لازم است شخص شرایط کلی را داشته باشد؛ بنابراین صاحبان تجربه در هر دانشگاهی ۲۰ یا ۳۰ نفر را انتخاب کرده و پس از طی مراحل قبای دانش یاری یا استادی را بر تن آن‌ها می‌کنند.
هر ساله صد‌ها نفر در کشور ارتقا می‌یابند با توجه به این موضوع می‌توان گفت که کار به صورت جدی انجام می‌شود و ضعفی وجود ندارد. در واقع آیین نامه ارتقاء اساتید دست را باز گذاشته تا اساتیدی که دانشجو پرور یا محقق خوبی هستند و یا به تولید فناوری می‌پردازند، ارتقاء یابند.
مقاله تنها یک جای کار است ما هیچ شخصی را یک جانبه ارتقا نخواهیم داد بر اساس ماده ۳ آیین نامه نیز افراد لازم است تولیدات علمی متنوع تری را داشته باشند. در برخی از رشته‌ها ارائه کتاب و نظریه پردازی جزء مواردی محسوب می‌شود که به آن امتیاز تعلق می‌گیرد و در برخی دیگر همچون علوم مهندسی اساتید نمی‌توانند کتاب را جایگزین مقاله کنند.
مقاله تنها یک جای کار است ما هیچ شخصی را یک جانبه ارتقا نخواهیم داد بر اساس ماده ۳ آیین نامه نیز افراد لازم است تولیدات علمی متنوع تری را داشته باشند. در برخی از رشته‌ها ارائه کتاب و نظریه پردازی جزء مواردی محسوب می‌شود که به آن امتیاز تعلق می‌گیرد و در برخی دیگر همچون علوم مهندسی اساتید نمی‌توانند کتاب را جایگزین مقاله کنند.
آیا عملکرد ضعیف اعضای هیئت علمی موجب کاهش رتبه آن‌ها می‌شود؟
این موضوع با نام رکود علمی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در حقیقت نمی‌توان آن‌ها را تنزل درجه داد، اما اگر پایه هر ساله را دریافت نکند که شامل امتیازات پژوهشی و آموزشی می‌شود یا اخراج خواهند شد یا اگر در حد بازنشستگی باشد زود‌تر از موعد بازنشسته خواهد شد؛ بنابراین اساتید نمی‌توانند به صورت ساکن عمل کنند.
نظر شما در رابطه با اعتراض برخی افراد به «تساوی میان امتیاز ارائه دو مقاله و یک نظریه جدید جهانی» چیست؟
ارائه هر مقاله با کیفیت بسیار عالی هفت امتیاز خواهد بود این در حالی است که برخی از مقالات به دلیل این که کیفیت چندانی ندارند کمتر از نیم امتیاز خواهند گرفت؛ بنابراین اگر یک عضو هیئت علمی هفت امتیاز از یک مقاله را دریافت کند نشانگر آن خواهد بود که مقاله بسیار اهمیت بالایی داشته است به همین منظور هیچ اشکالی ندارد که دو مقاله با این کیفیت به اندازه یک نظریه امتیاز کسب کنند.
آیا لزوم چاپ مقالات در مجلاتی مانند isi موجب نمی‌شود تا اساتید به سمت حل مشکلات جامعه غربی حرکت کنند؟
به هر صورت یکی از رسالت‌های دانشگاه، اثرگذاری در سطح ملی و بین‌المللی است، بنابراین دیده شده است تا مقالات داری نمای معتبر امتیاز کسب کنند. اگر قرار باشد تمام مقالات در نشریات داخلی به چاپ برسند به جایی نخواهیم رسید. موضوع اصلی این است، زمانی یک مقاله چه داخلی و چه خارجی اهمیت پیدا خواهد کرد که نتیجه یک تحقیق باشد و در جهت تولید ثروت گام بردارد.
بنده اعتقاد ندارم مقالات ما مشکلات و نیاز‌های کشور‌های دیگر را حل می‌کند، زیرا ما شرکت‌های دانش بنیان زیادی داریم که در جهت رفع مشکلات کشور فعالیت می‌کنند. به طوری که در برابر تحریم‌ها همچنان به رفع نیاز‌ها می‌پردازند.
ارسال نظرات