آزمون بزرگ مجلس یازدهم در قبال مکانیسم ماشه / ایران چه اقدام متقابلی می‌تواند انجام دهد؟

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو- محمدمهدی احمدی؛ رژیم آمریکا بامداد یکشنبه به وقت ایران در اقدامی یکجانبه و قلدرمآبانه با وجود مخالفت‌های بین‌المللی و متحدان قدیمی خود، مکانیسم بازگشت خودکارتحریم‌ها علیه ایران را فعال کرد.

مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در بیانیه‌ای مدعی شد که تقریبا تمام تحریم‌های سازمان ملل از جمله تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران از سر گرفته شده است و این مکانیزم علاوه بر محدودیت تسلیحاتی، شامل محدودیت‌هایی مانند تعامل با ایران در فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی و بازفرآوری، ممنوعیت ساخت و آزمایش موشک بالستیک و انتقال فناوری‌های مرتبط با هسته‌ای و موشکی به ایران می‌شود.

پمپئو همچنین افزود: بازگشت همه تحریم‌های سازمان ملل شامل تمدید دائمی تحریم تسلیحاتی علیه ایران است و از همه کشور‌های عضو سازمان ملل می‌خواهیم که به تعهدات خود در اجرای تحریم‌ها پایبند باشند.

این درحالی بود که آلمان، فرانسه و انگلستان ۳ عضو اروپایی برجام قبل از اعلام رسمی آمریکا، مخالفت خود را با درخواست واشنگتن برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه اعلام و نامه‌ای در این باره به سازمان ملل متحد ارسال کرده بودند.

پس از قرائت بیانیه آمریکا بلافاصله ایران نسبت به این اقدام غیر قانونی آمریکا واکنش نشان داد. مجید تخت روانچی نماینده دائم کشورمان در سازمان ملل با اشاره به ادعای اخیر آمریکا مبنی بر بازگشت تحریم‌های گذشته شورای امنیت علیه ایران از ۳۰ شهریور، ضمن رد این موضوع گفت: این ادعا هیچگونه مبنای حقوقی ندارد، باطل و بی‌اثر و کاملاً غیرقابل قبول است.

تخت روانچی همچنین به نظرات مشابهی که توسط اکثریت قاطع اعضای شورای امنیت در نشست ۴ شهریور آن ابراز شده، اشاره و اضافه کرد: طی آن جلسه، رئیس شورای امنیت نیز در پاسخ به سوالات اعضا در این زمینه، اعلام کرد طبق مشورت‌هایی که با اعضای شورا داشته و نامه‌هایی که از تعداد زیادی از آن‌ها دریافت کرده است، برای ایشان کاملاً روشن است که یک عضو موضع خاصی در این زمینه دارد و بقیه اعضا مخالف آن هستند و بنابراین، از نظر رئیس دوره‌ای شورای امنیت، هیچ اجماعی در شورا وجود ندارد و رئیس شورا نیز نمی‌تواند اقدام دیگری به عمل آورد.

سگ زرد برادر شغال
سوالی که اینجا به وجود می‌آید این است که علیرغم مخالفت جدی چین و روسیه در اقدام اخیر آمریکا، سه دولت اروپایی مشارکت کننده در برجام، با اقدامی نمایشی نسبت به تحرکات آمریکا درباره اجرای مکانیسم مخالفت کردند. موضوع جالب ماجرا آنجاست که اروپا اعلام کرده است: ما نمی‌توانیم از این اقدام که با تلاش‌های ما برای حمایت از برجام سازگاری ندارد، حمایت کنیم.

 

این درحالی است که اروپا پیش از این بار‌ها تاکید کرده بود که در موضوع ایران با آمریکا دارای هدف مشترک است و فقط در روش رسیدن به این هدف با واشنگتن اختلاف نظر دارد. حال سؤال اینجاست که اروپا در موضوع مکانیسم ماشه چه هدفی دارد.

اعضای اروپایی برجام از روز امضای توافق تاکنون به هیچ عنوان به تعهدات خود عمل نکرده‌اند. چه آنکه پیش از این وزیر امور خارجه ایران صراحتا اعلام کرده بود که طرف اروپایی ۱۱ تعهد در برجام داشت ولی به هیچکدام از تعهدات عمل نکرده است.

در حقیقت از روز امضای برجام تاکنون اروپا با آمریکا کاملا همراه بوده و به هیچ عنوان به تعهد لغو تحریم‌ها پایبند نبوده است. بنابراین وقتی آمریکا می‌گوید مکانیسم ماشه را برای بازگرداندن تحریم‌ها فعال می‌کند غیر از اینکه قانونا مجاز به این کار نیست در واقع ماشه اسلحه خالی از فشنگ را می‌چکاند؛ چرا که هر تیری در خشاب داشته پیش از آن با خروج از برجام و بازگرداندن همه تحریم‌ها شلیک کرده و اروپا نیز با این اقدام ضدایرانی کاملا همراه و همصدا بوده است. حتی برای نگه داشتن ایران در برجام وعده‌هایی از جمله اینستکس و وام را داده بودند که هیچ کدام از این موارد تاکنون عملیاتی نشدند. 

در برجام ایران با پدیده‌ای به نام پلیس خوب و بد رو به رو است یعنی اینکه می‌توان به صراحت گفت که آمریکا در تقسیم کار با اروپا، از توافق خارج شد و فشار حداکثری را علیه ایران به اجرا درآورد در مقابل نیز اروپا وظیفه معطل نگه داشتن ایران در برجام را بر عهده داشت. حتی اروپا در مسئله تحریم تسلیحاتی ایران نیز در پی آن است تا از یکسو ایران همچنان در برجام باقی بماند، ثانیا تحریم تسلیحاتی نیز در جای خود باقی مانده و لغو نشود؛ ولو اینکه تحریم‌ها هرچندوقت یکبار تمدید شود و حتی اروپا بار‌ها تاکید کرده که در پی حفظ برجام است. منظور طرف اروپایی از حفظ برجام، نظارت بر اجرای یکطرفه تعهدات از سوی ایران است. در حقیقت اروپا در رویکردی سلطه گرانه خود را در جایگاه ناظر برجام می‌بیند و این ایران است که باید تعهدات را انجام دهد.

حجت‌الاسلام نصرالله پژمانفر، نماینده مشهد و کلات در صحن علنی مجلس و در تذکری اظهار داشت: اروپایی‌ها در ماجرای فعال کردن مکانیسم ماشه بازی منافقانه‌ای را انجام می‌دهند که سیاست‌های اعلامی و اعمالی‌شان با هم متفاوت است.

وی خطاب به هیئت رئیسه و نمایندگان مجلس بیان داشت: مجلس باید به این شرایط و بازی پلیس خوب و بد اروپا و آمریکا دقت کند، نه اینکه بایستد و کشور دچار تحریم‌های جدیدی شود.

در همین راستا مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نظر کارشناسی خود درباره پیش‌نویس طرح تکالیف دولت ایران در پاسخ به تلاش غیرقانونی برای اعاده مفاد قطعنامه‌های سابق شورای امنیت در راستای مقابله با اقدامات خصمانه آمریکا ارائه کرد.

 

براساس این گزارش دفتر مطالعات حقوقی این مرکز در اظهارنظر کارشناسی خود آورده است: ایالات متحده آمریکا از ابتدای پیروزی انقلاب برای مقابله با جمهوری اسلامی و مهار آن و در راستای افزایش فشار بر ملت ایران اقدامات خصمانه متعددی را مرتکب شده است. حمایت از گروهک‌ها و سازمان‌های جدایی‌طلب، حمایت از رژیم بعث عراق در طول دوران جنگ تحمیلی، انهدام سکو‌های نفتی ایران و حمله به ناوچه‌ها و قایق‌های ایرانی در جنگ نفت‌کش‌ها، حمله به هواپیمای مسافربری ایران ایر، ترویج ایران‌هراسی، اعمال تحریم گسترده و ضدانسانی علیه ملت ایران، مخالفت با حقوق مشروع ایران برای غنی‌سازی بومی و نیز حمایت از فتنه‌گری‌ها و آشوب‌طلبان ازجمله مهمترین اقدامات خصمانه آمریکا علیه ملت ایران محسوب می‌شود.

این گزارش می‌افزاید: دولت مستکبر کنونی آمریکا نیز در قالب کارزار فشار حداکثری اقداماتی همچون عدم پایبندی به تعهدات برجامی و خروج یک جانبه از توافق هسته‌ای، اعمال محاصره اقتصادی علیه ایران و ممانعت از تأمین غذا و دارو، لغو معافیت‌های هسته‌ای و ترور جنایتکارانه شهید سپهبد سلیمانی را به انجام رسانده و در جدیدترین اقدام خود برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران و در نهایت بازگشت قطعنامه‌های ۱۶۹۶ (مصوب سال ۲۰۰۶)، ۱۷۳۷ (مصوب ۲۰۰۶)، ۱۷۴۷ (مصوب ۲۰۰۷)، ۱۸۰۳ (مصوب ۲۰۰۸)، ۱۸۴۵ (مصوب ۲۰۰۸) و ۱۹۲۹ (مصوب ۲۰۱۰) آغاز کرده است. با توجه به این امر، اتخاذ اقدامات قاطع و متقابل در برابر اقدامات استکباری و تلاش‌های سلطه‌جویانه ایالات متحده آمریکا بیش از گذشته ضرورت پیدا کرده است.

بر اساس این گزارش تدابیر قانونی جهت مقابله با موارد فوق به‌صورت اقدام عملی و نیز برنامه‌ریزی برای جلوگیری از تشدید اقدامات، در ۷ ماده ارائه شده است.

همچنین در این گزارش درباره اقدامات فنی پیشنهاد شده تا در چارچوب تقویت گام‌های کاهش محدودیت‌های هسته‌ای، وضعیت کلیه برنامه‌های هسته‌ای ایران از جمله درخصوص اقدامات زیر را به قبل از توافق هسته‌ای سال ۱۳۹۴ بازگردد. ضمن آنکه دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از طریق فناوری‌های مدرن نظارتی و برخط و حضور طولانی‌مدت نمایندگان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در کشور طی حداکثر دو هفته متوقف شود.

در این گزارش همچنین عنوان شده در صورتی‌که به هر نحو تمام یا بخشی از مفاد قطعنامه‌های سابق شورای امنیت علیه ایران در موضوع هسته‌ای اجرا شود، برجام از لحاظ قانونی بی‌اعتبار بوده و دولت مکلف است اجرای آن را در عمل نیز متوقف کند.

 

در نهایت باید گفت طرح فوق جزء طرح‌های موجود مجلس شورای اسلامی است که در دستورکار نمایندگان قرار دارد. پس این انتظار می رود که مجلس یازدهم با تدابیر خوب و عاقلانه خود پاسخی در خور اقدامات خصمانه آمریکا و همچنین سه کشور اروپایی برجامی که به نوعی "یکی به میخ می‌زنند و یکی به نعل" دهند و در قبال سیاستی که اروپایی‌ها مطرح می‌کنند با سیاستی که اعمال می‌کنند باید کاملا هشیار باشند. لذا مجلس باید در ارتباط با بازی پلیس خوب و بد آمریکایی و اروپایی دست برتر را داشته باشد.