مسئله عدالت بهداشتی و اجتماعی از مهمترین اموری است که نظام سلامت عهدار آن است؛ مسئلهای که در استان سیستان و بلوچستان کمتر شاهد آن هستیم.
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حنانه جانمحمدی؛ * یکی از ویژگیهای مهم نظام سلامت دسترسی به خدمات درمانی و پزشکی است. سیستان و بلوچستان استانی است که با گذشت سالهای متمادی از پیروزی انقلاب اسلامی همچنان محکوم به بهره نداشتن از امکانات استاندارد درمانی برای شهروندانش است؛ محرومیتی که انگار قرار نیست سایه شومش را از فراز آرزوهای مردمان این دیار بردارد. با این حال نبود عدالت در زمینه بهداشت و عدم نظارت به موقع مسئولان دست به دست هم داده تا فضا برای فعالیت سودجویان راحت و بی جنجال بشود.
چندی پیش خبر دستگیری رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر و چند تن از کارمندان و پرسنل این مرکز آموزشی باعث تعجب رسانهها و دانشجویان شد. واقعیت امر این جاست که استانی در وسعت و پهنای سیستان و بلوچستان و با موقعیت استراتژیک مرزی اش لایق بیشتر از چنین وقایعی است و از مسئولین انتظار میرود که در صورت مشاهده نابرابری آموزشی از اساتید و افرادی برای تربیت جوانان و اداره دانشگاه استفاده کنند که زخم دیگری بر پیکره نیمه جانش نزنند.
مجتبی جهانتیغ، پزشک و کنشگر اجتماعی سیستان و بلوچستان در خصوص عدم عدالت بهداشتی به خبرنگار دانشجو میگوید: متاسفانه انتشار خبر دستگیری رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر باعث تعجب بسیاری از سمت مردم و فعالین فضای مجازی شد. استان ما سه دانشگاه علوم پزشکی دارد؛ زاهدان، زابل و ایرانشهر. دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر به دلیل برقراری عدالت بهداشتی درمانی در جنوب استان تاسیس شد که الحق اتفاق خوبی بود.
جهانتیغ ادامه میدهد: دانشجویان قبل از تاسیس این دانشگاه در دسترسی به دانشگاه و بیمارستان دچار مشکل بودند و حالا این دانشگاه جمعیت حدود ۲ میلیون نفری را تحت پوشش خود قرار داده است. همه اینها باعث رشد جریانات عمرانی به جهت ساخت خانههای بهداشت و مراکز درمانی در سرزمین بلوچها و سرازیر منابع مالی سرشار به استان شده است. جای تاسف است که در نبود ساز و کارهای نظارتی، کیفیت اداری و شفافیت کافی، حجم بالای منابع مالی پروژهها باعث لغزش پای مدیران در پول پاشی برای ساخت و سازهای عمرانی شده است.
این کنشگر اجتماعی و عدالتخواه میگوید: در بسیاری از حوزهها و پروژههای عمرانی استان که در بخش آب و سلامت است شاهد ایجاد گلوگاههای فساد هستیم. چندی پیش رئیس آبفای روستایی استان به همراه چندی از همکارانش دستگیر شد. ایجاد ناگهانی این همه پروژه و روانه کردن منابع مالی بدون سازوکار نظارتی کار درستی نیست. به اکثر پروژهها از لحاظ بودجه مبلغ هنگفتی تخصص پیدا کرده که غالبا به صورت برون سپاری و خصوصی سازی در حال انجام است. بسیاری از شواهد حاکی از فاکتور شدن هزینههای چند برابری پروژه هاست. نتیجه خصوصی سازی پروژهها در منطقهای که از نظر مدنی ضعیف است، رشد فساد و دزدی در مسئولین خواهد شد. عدم جرم انگاری شفاف و پاسخگو نبودن مدیران خود بانی اوج گیری این جریانات چه در کشور و چه در استان خواهد شد.
وی با اشاره به آماده نبودن تشکلهای دانشجویی و قشر متوسط در مطالبه گری از مسئولین تاکید میکند: همین اندک تشکلهای دانشجویی در استان بارها خواستار جواب از مدیران و مسئولان شدند، اما جوابی نگرفتند. فساد در حوزه گاز هم به این صورت است؛ مسئولین جوابگو نیستند و این جرمی محسوب نمیشود. تا به حال چندین و چند مسئول در حوزههای مختلف استان دستگیر شدند و این مبین سازکارهای غیر شفاف است. نباید مسئله را به فساد فردی تقلیل بدهیم چراکه این اتفاق بیانگر یک فساد ساختاری است.
به گفته جهانتیغ استان سیستان و بلوچستان جامعه مدنی فعالی ندارد؛ مردم پیگیر و مطالبه گر نیستند، چون طبقه متوسطی وجود ندارد. بخش کوچکی هم که ساکن طبقه متوسط هستند همان کارمندان حقوق بگیر دولتی اند که در سیستم و ساختار کنونی مشغول به خدمت اند. نه تشکل و رسانهای وجود دارد که صدای مردم را فریاد بزند و نه نماینده سازمانی که خواسته هایشان را بشنود و به آنها رسیدگی کند. برای مثال پروژه آبفای روستایی که با ۱۰۰ میلیارد تموم میشد را با ۷۰۰ میلیارد میبستند. باید کمیتههای ضد فساد شکل بگیرد و نهادهای نظارتی توجه خودشان را بیشتر کنند که چرا با وجود تزریق پول هنگفت به استان نتیجهای قابل مشاهده نیست و تنها پول بیت المال است که غارت میشود.
بزرگترین استان کشور محرومترین آن است
به تازگی بحث تقسیمات استانی سیستان و بلوچستان داغ شده و جهانتیغ در این باره نیز میگوید: باید تقسیمات کشوری را جدی بگیریم. موافق این هستم روی کاغذ باید استان را به تکههایی تقسیم کنیم، اما این در صورتی است که زیرساختهای ضدفساد رعایت بشود. باید مجموعهای از اصلاحات گسترده را به همراه پژوهش گسترده در این حوزه داشته باشیم که باز هم باعث هدر رفت بودجه نشویم. باید بپذیریم که تقسیمات باعث نظارت بهتر میشود.
محمدجواد عمرانی، دبیر قرارگاه احمدی روشن سیستان و بلوچستان در گفتگو با خبرنگار دانشجو در خصوص این اتفاق میگوید: ریاست سابق دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر به همراه جمعی از کارمندان و پرسنل این مجموعه به اتهام فساد مالی و ساخت و سازهایی که هنوز به صورت رسمی اعلام نشده دستگیر شدند. آنطور که از شواهد برآورد میشود رقم، رقم کمی هم نبوده است.
عمرانی ادامه میدهد: این ماجرا سبب خیری است که به مسئله سلامت در سیستان و بلوچستان بپردازیم. علی رغم اینکه حدود ۱۶ سال ریاست کمیسیون بهداشت مجلس به عهده دکتر شهریاری از نمایندگان استان سیستان و بلوچستان بوده، اما اوضاع و شاخص سلامت در این خطه روز به روز بدتر و ضعیفتر میشود. بحث مافیای دارو در حوزه بهداشت اتفاقی است که میتوانست هم از طریق وزارت و هم کمیسیون بهداشت پیگیری بشود. جای تاسف است که زاهدانی که در سالهای پیش قطب چشم پزشکی ایران بوده حالا به چنین وضعی دچار شده باشد. حتی شاخص سلامت در شهرستانهای استانهای محرومی مثل کرمان، هرمزگان و خراسالن جنوبی از استان سیستان و بلوچستان بهتر است و مجلس باید برای چنین وضعی پاسخگو باشد.
این فعال دانشجویی خاطرنشان میکند: بیش از ۱۵ سال از جدا شدن علوم پزشکی زابل و ۶ سال از جدایی علوم پزشکی ایرانشهر از مرکز میگذرد، اما با این حال هنوز شاهد وابستگی بهداشت و درمان به مرکز استان هستیم و مردم بسیاری برای درمان به بیمارستانهای زاهدان میآیند. بودجه هنگفتی که از سمت دولت به استان تزریق میشود باید برای مردم باشد، ولی اینطور نیست.
عمرانی با انتقاد از وضعیت جسمانی رئیس دانشگاه علوم پزشکی زاهدان میگوید: در استان دکتر و اساتید بسیاری که واجد الشرایط ریاست دانشگاه باشند، داریم، اما رئیس فعلی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان فردی است که قوای جسمی زیادی ندارد و به راحتی روی پای خودش نمیایستد. چه اتفاقی میافتد که آقای شهریاری، نماینده مردم زاهدان و رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی به همراه آقای نمکی، وزیر بهداشت کسی را انتخاب میکنند که ضعف شدید جسمی و وابستگی به دارو دارد. امیدواریم زد و بندی صورت نگرفته و حرفهایی که میشنویم دروغ باشد.
وی تاکید میکند: بسیاری از بیمارستانهای مرکز استان دارای استقلال مالی شدند، اما چه دلیلی دارد که مدیریت دانشگاه علوم پزشکی زاهدان به جای معاونت بدون برگزاری مناقصه خودش بودجه را تقسیم و واگذار بکند. این باعث شده که بیمارستانهای مطرح استان با وجود استقلال مالی به راه و ترابری یا دیگر مراکز دولتی بدهکار باشند. پرستاران سیستان وبلوچستان از این وضعیت شاکی هستند. پولهایی که سهم پزشکان و پرستاران کرونایی بوده اصلا به آنها نرسیده و جای دیگر تقسیم و پخش شده است. قرارگاه احمدی روشن بسیج دانشجویی سیستان و بلوچستان شدیدا از ریاست کمیسیون بهداشت مجلس درخواست میکند که به این مسئله ورود و به مشکل مردم رسیدگی کند. ما در موضوعاتی که به جان مردم مربوط میشود با احدی شوخی نداریم ، اصولگرا و اصلاح طلب برایمان فرقی نمیکند. باید بررسیهای دقیقی اتفاق بیفتد؛ در مرحله اول مدیران بی لیاقت را برکنار کنند و بعد به حساب کارهایی که کردند بپردازند.
این فعال دانشجو میگوید: بر اساس آمار میدانی نیمی از بیماران سیستان و بلوچستان در یزد، کرمان و تهران درمان میشوند. چرا بعد از ۴۱ سال هنوز این اوضاع آشفته از استان سیستان و بلوچستان رخته نبسته است؟ شهرستانهای محروم استاهای دیگر، وضع بهداشتی بهتری از این استان دارند. علی رغم بودجههای هنگفتی که از سمت دولت به استان سرریز است، اما سیستان و بلوچستان از تمامی شاخصها از دیگر استانها عقبتر است. دکتر شهریاری به عنوان رئیس کمیسیون بهداشت و مالکی به عنوان نماینده مردم این استان محروم باید نسبت به این اتفاقات پاسخگو باشند. ما حاضریم با مسئولین و نمایندگان به مناظره بپردازیم تا شفافیت برای مردم ایجاد بشود.
ماجرای محرومیت سیستان و بلوچستان بارها از این تریبون و رسانههای دیگر پیگیری شده. امیدواریم که مسئولین جدای از تزریق پول به زیرساختهای ضدفساد توجه بیشتری داشته باشند که تمامی منابع مالی که برای رفع محرومیت به مردم سیستان وبلوچستان تعلق دارد به جیب عدهای محدود نرود.