با توجه به نزدیکی ایام انتخابات اتحادیه انجمن اسلامی دانشجویان اروپا برای بررسی روند عملکرد این تشکل راهبر دانشجویی، با عبدالحسین بیات، دبیر انجمن اسلامی دانشجویان مسکو و مهدی سلمانزاده، دبیر انجمن اسلامی دانشجویان اوکراین به گفتگو نشستیم.
بهگزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، اتحادیه انجمن اسلامی دانشجویان در اروپا، پیش از انقلاب و با همت شهید بهشتی و یاران او فعال شد. این تشکل دانشجویی نقش مهمی در ظهور و بروز انقلاب اسلامی داشت تا جایی که حتی برخی اعضای آن نیز شهید شدند.
اهمیت این تشکل دانشجویی تا حدی است که رهبری هر سال موسم انتخابات برای آنها پیامی می فرستند و با ایراد نکات ظریف به راهنمایی آنها میپردازند؛ اما متاسفانه چندسالی است که این اتحادیه جریانساز دانشجویی دچار خطا در ریلگذاری شده و عمدا یا سهوا در حال فاصله گرفتن از خط مشی اصلی و اهداف خود است. به همین سبب در آستانه انتخابات اتحادیه انجمن اسلامی دانشجویان اروپا بر آن شدیم تا به سراغ دوتن از دبیران منطقه اروپا «عبدالحسین بیات دبیر انجمن اسلامی دانشجویان مسکو و مهدی سلمانزاده دبیر انجمن اسلامی دانشجویان اوکراین» رفته و درباره آسیبشناسی روند عملکرد این اتحادیه به گفتگو نشستیم.
خبرگزاری دانشجو: از نظر شما اتحادیه انجمن اسلامی دانشجویان اروپا چقدر توانسته نقش خود را به عنوان هدایتگر دانشجویان بخصوص چندسال اخیر، در اروپا ایفا کند؟ آیا به عنوان لیدر انجمنهای اروپا مثمر ثمر بوده است، یا نه؟
بیات: پیش از انقلاب بحث براندازی رژیم طاغوت، جایگزین کردن ادبیات امام و انقلاب اسلامی و انتقال آن به دانشجویان مقیم اروپا مسئولیت ویژه و خطیری بود که برعهده انجمن اسلامی دانشجویان در اروپا گذاشته شده بود که از زیر بار این مسئولیت سربلند بیرون بیایند. سالها بعد رویکردهای انتقادی و نگاه تشکیلات تغییر کرد و بیشتر در بحث فرهنگ سازی و رویکردهای فرهنگی فعالیت خود را ادامه داد.
طی سالهای بعد از انقلاب دفاتر انجمن اسلامی دانشجویان در اروپا در معرض فراز و فرودهای بسیاری قرارگرفت؛ اما روند اتحادیه تا حدود زیادی قابل قبول و بر یک مدار بود؛ اما در سالهای اخیر رویکرد اتحادیه تغییر کرده و دیگر به وظیفه اصلی خود که تاثیرگذاری و راهبری دانشجویان در مسیر ارزشها و آرمانهای انقلاب اسلامی است، عمل نمیکند.
سال قبل شاهد این بودیم که انتخابات با تخلف انجام شد و بعد از آن دبیری که تشریفاتی نصب شده بود، استعفا داد. شاکله اتحادیه تا حدود زیادی از هم گسست و ریلگذاری خود را تغییر داد. پیش از این جناحیگری در اتحادیه مرسوم نبود؛ اما متاسفانه در یکی دو سال اخیر رویه انتخابات جبههای و جناحی شد تا جایی که رسالت اصلی شورای مرکزی که هدایت دانشجویان و تاثیرگذاری بر دانشجویان سراسر اروپا بود، فراموش شد.
از دیگر مسائلی که ما در این چندسال اخیر با آن به مشکل برخوردیم، عمل نکردن به اساسنامه اتحادیه است. همچنین برخی مواد آن باتوجه به نیاز روز باید آپدیت و دچار تغییر شود که هنوز چنین اتفاقی رخ نداده. اتفاقا از مشکلات اساسی ما همین عدم پایبندی به اساسنامه و بهروز نشدن آن است.
از مشکلات اساسی ما همین عدم پایبندی به اساسنامه و بهروز نشدن آن است.
سلمانزاده: از نظر من اتحادیه در این چند سال اخیر هیچ ثمره عینی و علمی نداشته و فعالیتهای آن به برنامههای خاصی محدود شده بود. درصورتی که میتوانستند از افراد متخصصِ متدینی که در کشورهای مختلف فعالیتهای علمی انجام میدهند استفاده کنند و قابلیتهای آنها را بکار بگیرند. ظرفیتی به این گستردگی در تک تک دانشجویان اروپا وجود دارد و حداقل یک نفر در هر دانشگاهی به عنوان پتانسیل متخصص وجود دارد؛ اما اتحادیه یکبار آمده از اینها استفاده کند؟ خیر این کار را نکردهاست.
در حال حاضر هم در بلوک غربی و هم در بلوک شرقی ظرفیتهای دانشجویی بسیار خوبی وجود دارد؛ اما بهکار گرفته نمیشود. اکثر کارمندان انرژی هستهای برای اوکراین و روسیه هستند. امروز هم دانشجویانی را داریم که میتوانیم بهکار بگیریم؛ اما هیچ اقدامی در استفاده از این نیروهای کارآمد، نمیشود؛ برای مثال سال گذشته، من کاروان کوچکی برای دانشجویان سراسر دنیا به سمت پیاده روی اربعین تدارک دیدم که وقتی کنسول هند در کربلا به ما برخورد از این حرکت بسیار استقبال کرد و گفت من کمک میکنم، با چندجا جلسه میگذارم و مسیر انجام اینکار را برای سال بعد هموار میکنم تا تعداد بیشتری از دانشجویان در این کاروان شرکت کنند؛ اما متاسفانه هیچ خبری از حمایت و پیگیری اتحادیه نبود.
وقتی ساختار اتحادیه براساس شایسته سالاری نیست چگونه میتواند هدایت دانشجویان را در مدل صحیحی برعهده بگیرد؟
وقتی ساختار اتحادیه براساس شایسته سالاری نیست چگونه میتواند هدایت دانشجویان را در مدل صحیحی برعهده بگیرد؟ متاسفانه ساختار شورای مرکزی براساس رای و فیلتری مشخص چیده نشده و عوامل دیگری در شکلگیری آن موثر است.یکی دیگر از مسائلی که ما در انجمنهای تابعه اتحادیه انجمن اسلامی دانشجویان اروپا با آن روبرو هستیم عدم رسیدگی و ارزیابی نظارت برآنهاست. برای مثال انجمن اسلامی اوکراین پیش از اینکه من دبیر باشم؛ حدود ۸سال در دست یک فردی بود که نه دانشجو بود و نه فعالیت تشکلی انجام میداد. ساختمان انجمن را مصادره به مطلوب کرده بود و معلوم نبود آنجا چکار میکند؟ هیچکسی هم به آن رسیدگی نمیکرد.
خبرگزاری دانشجو: عملکردها و رویههایی که در اتحادیه انجمن اسلامی دانشجویان اروپا باید تغییر کند و آسیب زننده هستند، شامل چه چیزهایی میشود؟ آیا شورای مرکزی در تمام ابعاد خود اعم از مباحث علمی، فرهنگی و مالی توانسته روند ثابت و تعیین کنندهای داشته باشد؟
بیات: متاسفانه روند تخصیص بودجه در انجمنهای تابعه نظاممند نیست و مشخص نشده که بودجه سالانه هر انجمن بر چه مبنایی به آنها تعلق میگیرد؛ برای مثال یک انجمنی ۶۰ درصد فعالیتهای اتحادیه را در سال پوشش میدهد؛ اما بودجه دریافتی آن ممکن است حتی کمتر از برخی واحدهای کم فعالیت باشد. از نظر من باید ساز و کاری تعریف کنند تا طی آن، انجمنی که فعالیت بیشتر و گستردهتری دارد، شامل بودجه بیشتری باشد و بالعکس. مسئله اینجاست که ما هنوز ساز و کار مشخصی در این مورد نداریم و روند تخصیص بودجه مدتهاست که در هالهای از ابهام صورت میگیرد.
سلمانزاده: لیست عملکرد و فعالیت ما را اگر ببینید مثل یک جزوه قطور شده، اما شورای مرکز و نمایندگان مربوطه انجمن اروپا توجه خود را از این فعالیتها و عملکردهایی که برای آن وقت و پتانسیل زیادی گذشته شده، دریغ میکنند. یکی از مسائل مهم عدم وجود ارزیابی و نظارت به واحدهای تابعه توسط شورای مرکزی به عنوان یک تشکل دانشجویی بین الملل است. شاکله و وظایف این تشکیلات هنوز مشخص نیست. عملکرد و نظارت شورای مرکزی بر واحدها طی سالهای اخیر مبهم و نامعین بوده و ما هنوز نمیدانیم ارزیابیها را برچه مبنا و شاخصی انجام میدهند که نمیتوانند به وضعیت انجمنها سرو سامان دهند.
بیات: متاسفانه یکی از مشکلاتی که ما درباره عضویت اعضای اتحادیه داریم، سامانه است. هنوز سامانه مشخص و مدونی برای عضوگیری صحیح در اتحادیه وجود ندارد. یکسری شاخصهایی برای دانشگاهها باید مشخص کرد که هرکالج و موسسه آموزشی غیردولتی که فاقد ارزش مدرک توسط وزارت علوم است، شامل اعضا نشود و برای ورود و عضویت افراد سازوکاری مشخص شود.
ما با مشکل عضویت در مسکو به شدت دست به گریبان بوده و هستیم. برخی افراد با نیتهای مختلف به انجمن وارد میشوند و از آنجایی که سازوکاری وجود ندارد، جلوی عضویت آنها را نمیتوان گرفت. تنها کاری که توانستیم انجام بدهیم، این بود که چند بند به اساسنامه مسکو اضافه کردیم تا طی آن، افراد شاغلِ غیر دانشجو عضو نشوند. قید دانشجو بودن را تاکید کردیم در عضویت. اما متاسفانه اتحادیه تلاشهای ما را نادیده میگیرد و اصلا انگار نه انگار که بزرگترین انجمن اسلامی دانشجویان در اروپا در چه وضعیتی قرار دارد.
سلمانزاده: در این دوره از اتحادیه، آنقدر اتفاقات مختلفی افتاد و از متن به حاشیه رفت که فرصت پیگیری مطالبات انجمنها و رسیدگی مدون و منظم به انها را از دست داد. در واقع ما این مدت متوجه نشدیم که کدام فعالیت اتحادیه دال بر وزنه بودن آن است؟ متاسفانه اتحادیه روند خوبی در انجام فعالیتهای موثر و هدایت کننده برای دانشجویان تا کنون نداشته است.
بیات: ما اصلا نمیدانیم اتحادیه در این میان چه نقشی دارد؟ نه از ماپیگیری میکند و نه ما موظف به پاسخگویی هستیم و نه از حال ما خبر دارد. حتی برنامههایی که برگزار میکند از نظر وزن، با یک انجمن اسلامی تابعه تفاوتی ندارد. اینها همه آسیبهایی است که به مرور زمان اتحادیه به آن دچار شد و تا دیر نشده باید برایش فکری کرد.
خبرگزاری دانشجو: میزان تاثیرگذاری این اتحادیه را برروی دانشجویان کشورهای مختلف در انجمنهای مختلف طی چندسال اخیر چگونه برآورد میکنید؟ آیا توانسته تمام انجمنهای تابعه در اروپا را پوشش دهد؟
بیات: در سالهای اخیر اتحادیه انجمنهای اسلامی اروپا رسالت و وظیفه اصلی خود، که همان ایجاد هماهنگی و سیاست گذاری کلان در بین انجمنهای اسلامی مناطق است را به شکلی ضعیف ایفا کرده و گاهی کلا انجام نداده. این روزها نشاط، امید و انرژی جدیدی باید در رگهای اتحادیه جاری شود که مجددا بتواند با روی کار امدن نیروهای کارآمد، جهادی، انقلابی و همچنین ایجاد وحدت بین اعضا همچون سالهای گذشته به اقتدار قبلی خود بازگردد و نقش خود را همانطور که مقام معظم رهبری هر ساله در پیام مهم خود به اتحادیه خواستار هستند، به خوبی و درستی بتواند ایفا کند.
سلمانزاده: با توجه به اهمیت و تأکید مقام معظم رهبری در پیامی که هرسال به اتحادیه انجمن اسلامی دانشجویان ابلاغ میکنند و در پیام سال گذشته معظم له از عبارت کلیدی (چشم امید و انتظار می رود از این پویش حیاتی) به کار بردند. آنطور که شایسته است اتحادیه ایفای نقش نداشته در چند سال اخیر و حتی تلاش چندانی برای تحقق پیامهای رهبری انجام نشده است؛ چه در زمینه علمی و چه فرهنگی. با توجه به این حجم زیاد دانشجویان ایرانی در حال تحصیل خارج از کشور که هرکدام از سرمایه های ملی محسوب میشوند، با برنامه ریزی صحیح میتوان از پتانسیل آنها در زمینه های علمی، فرهنگی و حتی در سطوح کلان بهره برد. همچنین از استعداد و تخصص آنها در راستای تامین نیازهای کشور میشود استفاده بهینهای داشت.
متاسفانه این پویش حیاتی در سال های اخیر تبدیل به بازی های سیاسی، سلیقه ای و جناحیگری شد. به جای اینکه منبع و محفلی باشد برای برنامه ریزی از سرمایه ها و پتانسیل های فرامرزی و منفعلانه عمل کرد و مرجعیت خود را از دست داد؛ گرچه مرحوم اژهای همیشه به دنبال رشد علم و حمایت از ان بودند؛ اما متاسفانه افرادی که مسئولیت میگرفتند در عمل طور دیگری رفتار میکردند که در نهایت نتیجه عملکرد آنها مثبت و در خور یک پویش حیاتی نبود.