کشتی انگلیسی در سال ۲۰۱۹ قربانی عملیات فریب ایران شد؟!

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو - احمد رضاپور؛  نشریه اکونومیست انگلستان (The Economist) در مطلبی تحت عنوان «چرا کشتی‌های عبوری از مجاورت آب‌های مرزی ایران برای ماندن در مسیر اصلی مشکل دارند؟» نوشت: دریانوردی در تنگه هرمز در بهترین شرایط هم دشوار است. این تنگه باریک، خمیده، پر از جزیره و به عنوان تنها راه ورود و خروج به خلیج فارس، بسیار شلوغ است.

اخیراً خطر جدیدی به این لیست اضافه شده است: سیستم پیمایش ماهواره‌ای کشتی ممکن است مورد حمله جعل (spoofed) قرار بگیرد تا از مسیر اصلی خارج شود ـــ مترجم: Spoofing نوعی حمله سایبری با هدف جایگزین نمودن داده‌ صحیح ماهواره‌ای با سیگنال‌ اشتباه است.

چهار سیستم پیمایش ماهواره‌ای (GNSS) در جهان وجود دارد که مطرح‌ترین آن GPS است. کشتیرانی جهانی کاملاً وابسته به آن‌هاست. تاد همفریس از شخصیت‌های دانشگاهی آمریکا در سال ۲۰۰۸ اعلام کرد «این امکان وجود دارد که سیستم پیمایش ماهواره‌ای با ارسال سیگنال‌های تقلبی فریب بخورند.» او پنج سال بعد این موضوع را با هدایت یک قایق بادبانی به خارج از مسیر درمیان بهت و حیرت F.B.I ثابت کرد.

اکونومیست در ادامه نوشت: سال‌ها قبل، یک ژنرال ایرانی (احتمالاً منظور نویسنده سردار حاجی زاده است) قدرت نیرو‌های خود در استفاده از این تکنیک را ستود. هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی که در سال ۲۰۱۱ از آسمان افغانستان وارد حریم ایران شد، با این روش به دام [سپاه پاسداران] افتاد و تصاویر آن به نمایش گذاشته شد.

خدمه کشتی‌های عبوری از تنگه هرمز به این موضوع ظنین شده‌اند که گویی ایران درحال استفاده از همین ترفند علیه آنان است تا کشتی را به سمت آب‌های سرزمینی ایران منحرف و کشتی را توسط نیروی دریایی خود توقیف کنند. این احتمالاً همان اتفاقی است که در سال ۲۰۱۶ رخ داد: دو شناور گشت‌زنی نیروی دریایی آمریکا به همراه ۱۰ تن از ملوانان آن نزدیک یک جزیره ایرانی در خلیج فارس توقیف و دستگیر شدند.

اگر ایران چنین کرده باشد، این یک شاهکار است؛ چرا که معمولاً در شناورهای نیروی دریایی برای جلوگیری از حمله جعل (spoofed) تجهیزات و رویه‌هایی تعبیه شده است. این کشتی‌های تجاری هستند که بیشتر در معرض خطر قرار دارند. در این میان امّا بحثی مطرح است: آیا نفتکش استنا ایمپرو (STENA IMPERO) انگلیس که سال ۲۰۱۹ توسط ایران در تنگه هرمز توقیف شد، قربانی عملیات جعل (spoofed) شده یا خیر؟

شرکت استنا بالک (Stena Bulk) مالک کشتی گفت: «نفتکش خارج از آب‌های سرزمینی ایران توقیف شده است(!) در صورتیکه عملیات جعل (spoofing) مخفیانه صورت بگیرد، اثبات آن دشوار است. سازمان‌های جاسوسی درباره خطرِ جعل (spoofing) هشدار داده بودند.» در نهایت امّا شواهدی از وقوع عملیات جعل یافت نشد.

عملیات توقیف نفتکش استنا ایمپرو (STENA IMPERO) انگلیس توسط سپاه

نشریه اکونومیست در ادامه با استناد به گزارش مرکز مطالعات پیشرفته دفاعی آمریکا (c4ADS) مدعی شد: ده‌ها کشتی در روزهای قبل از توقیف نفتکش انگلیسی، ناهنجاری‌‌هایی در سیستم پیمایش ماهواره‌ای خود در تنگه هرمز  شناسایی کرده بودند.

همانطور که اتفاق افتاد، به نظر می‌رسد مالکان کشتی‌ها نگران عملیات جعل هستند. برخی از این شرکت‌ها به خدمه خود دستورالعمل داده‌اند که با روش‌های قدیمی ناوبری ماقبل GPS، سیستم پیمایش ماهواره‌ای کشتی بازرسی کنند. سایرین نیز درحال سرمایه‌گذاری روی سیستمی هستند که عملیات جعل را خنثی کند. 

عملیات جعل روشی ارزان برای ایران جهت تغییر زمین بازی با قدرت‌های غربی است و به آنان اهرم فشاری در امور بین‌الملل می‌دهد. امّا خرابکاری در تکنولوژی حمل و نقل تجاری کاربردهای فراوان دیگر هم دارد. شرکت Windward اسرائیل حرکت کشتی‌ها را از فضا رهگیری می‌کند (رئیس سابق سازمان C.I.A آمریکا از سرمایه‌گذاران آن است). این شرکت اخیراً یک عملیات فریب با استفاده از *تراسپوندر کشتی را شناسایی کرده که به مالکان کشتی اجازه می‌دهد نقطه حضور و مسیر کشتی خود را محفوظ نگه دارند.

نشریه اکونومیست در پایان ضمن تشریح کارکرد این روش نوشت: یک نفتکش از ایران با ترانسپوندر خاموش به سمت خلیج عمان حرکت می‌کند. در مسیر، یک کشتی را می‌بیند که از مقصد دیگری می‌آید و ترانسپوندر آن روشن است. وقتی کشتی اوّل اقدام به ارسال سیگنالی می‌کند که شباهت‌هایی به ترانسپوندر کشتی دوم دارد، در آن هنگام کشتی دوّم ترانسپوندر خود را خاموش می‌کند. شرکت Windward این حرکت را اصلاحاً دست تکان دادن نامیده است. پس از آنکه محموله نفت کشتی اوّل تخلیه شد، این نفتکش برمی‌گردد.

برای کشوری که مصمم به صادرات نفت خود تحت تحریم آمریکا می‌باشد، چنین خدعه‌ای بسیار ارزشمند است.