گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، ریحانه فلاح منش؛ حدود ۱۳ماه از یکی از پر سروصداترین حکم های قضایی میگذرد. نوید افکاری جوان ۲۷ساله ای که بعلت شرکت در اعتراضات ۹۷، محاربه و قتل یک مامور امنیتی به اعدام محکوم شد. جنجال ها و مخالفت های این حکم خود بستری است تا کمی به این کیفر بپردازیم و از خود بپرسیم ایا این لغت پنج حرفی واکنش مناسبی جهت بازدارندگی از جرم است؟! باید معترف بود که اجرای علنی کیفر مرگ همانند گذشته اثر بازدارندگی زیاد ندارد چرا که رشد فناوری تا حدودی مردم را از آن بی نیاز کرده علاوه بر این احساس همدلی مردم نسبت به محکومان و ظالمانه پنداشتن مجازات آنان یکی دیگر از عواملی است که موجب جنبش هایی جهت الغای مجازات اعدام در سطح بین الملل شده است اما این سکه روی دیگری هم دارد، توضیح اینکه اصولا مجازات باید متناسب با جرم ارتکابی مجرم باشد و تنها مجازاتی که با قتل نفس تناسب دارد، همان اعدام است.
به‌طور کلی هر بزهکاری باید به اندازه ای که استحقاق آن را دارد، مجازات شود. در مکتب اسلام حق حیات ارزشمند است و به زندگی اجتماعی و حفظ آن اهمیت ویژه ای داده میشود . قران کریم به صراحت قتل یک نفر را به منزله کشته شدن همگان میداند. اصل مشروعیت قصاص بالجمله در آثار فقهیان ثابت و مسلم فرض شده است. بطوری که عدّه ای حیات اجتماعی را مترتب بر مجازات قصاص میدانند تا آنجا که حکم قصاص را به علت تصریح آن درکتاب مبین و اخبار متواتره از نبی اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) ضروری معرفی میکنند.
با این وجود رد پای حذف اعدام را در بسیاری از معاهده ها به بهانه کرامت انسان وحفظ حق حیات او میتوان دید اما مساله این است که در خود اروپا که ادعای بهترین سازوکار حمایتی از حقوق بشر و حق حیات او را دارد و با توسل به اسناد حقوقی توانسته موثر در منع اجرای مجازات اعدام در بیش از ۴۶ کشور بشود ، هنوز در قلب خویش ،فرانسه مجازات اعدام بعنوان استثنایی بر حفظ حق حیات به رسمیت شناخته میشود و بالواقع تا کنون اصلاح در این زمینه نتیجه نداده است. در واقع یکی از دلایلی که با اعدام مخالفت میشود این است که با جان آدمی بازی میشود اما سوال این است که جایگزین های اعدام همچون حبس ابد سلامتی جسمی و روحی فرد را به‌خطر نمی اندازد؟
نکته بعد این است که دلایل کسانی که بر بیهودگی مجازات های سالب حیات نظر داده اند بی آمار قابل اعتماد مبتنی نیست. درست است که در میان محکومان به اعدام کسانی دیده شده اند که خود در صحنه اجرای مجازات دیگران حاضر بوده اند. لیکن شمار کسانی که از اجرای مجازات مرعوب شده و عبرت آموخته اند در این آمارها نیامده است. همچنین، افزایش نیافتن شمار بزهکاران در کشورهایی که مجازات سالب حیات منسوخ اعلام شده به این دلیل است که در این گونه جوامع، پیش از الغای رسمی این مجازات، جرایم مستحق مجازات اعدام عملا رو به کاهش بوده است. بطور کلی شرف و مقام انسانی هر فرد وقتی محترم است که از جایگاه انسانی خود تنزل نکند. کسی که به جان و آزادی دیگری وقعی نمی نهد خود نیز شایسته دوست داشتن نیست.
در روزگار ما، جنبش الغای مجازات های بدنی خصوصا مجازات اعدام که در سه دهه اخیر رو به گسترش نهاده است و نیز بازنگری بعضی از کشورها در قوانین خود و اجرای سیاست جنایی جدیدی که با لغو مجازات اعدام در قبال تبهکاران برگزیده اند، نشان می دهد که مباحثات مخالفان و موافقان مجازات های سالب حیات هنوز به سرانجام خود نرسیده است . بنظر میرسد لغو اعدام نتیجه قطعی نیست که بتواند هم بزهکار هم بزه دیده را راضی نگه دارد و این دعوی حقوقی همچنان پابرجاست.
ریحانه فلاح منش - فعال دانشجویی
انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.