آرمانخواهی، گنج گم‌شده امروز دانشجو

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، علیرضا کاظمی؛ کارکرد جنبش دانشجویی در تبیین جایگاه آرمانخواهی و مطالبه گری کجاست؟ نمی‌شود نام دانشجو را بر زبان آورد اما از شاخصه اصلی و اولین فرضیه‌اش چشم پوشاند. آری آرمانخواهی گنج گم‌شده امروز دانشجو، دانشگاه، جامعه و... واژه‌ای آشنا که بی‌شک جنبه شعاری‌اش را بسیار شنیده‌ایم. ولی چرا بیش از هر چیز با نام دانشجو و دانشگاه گره می‌خورد؟ واژه‌هایی آشنا در ادبیات جنبش‌های دانشجویی که گویی این روزها در مقام عمل با یکدیگر بیگانه‌اند؟! نام دانشجو را که بر زبان می‌آوری توقعی خاص را در همگان برمی‌انگیزد. نگاهی خاص، متفاوت و ویژه‌تر نسبت به آنچه عوام در ذهن می‌پرورند. دوران دانشجویی و خصلت‌های جوانی، شور، نشاط و شجاعتی که جوان را در بر می‌گیرد خواسته یا ناخواسته نگاه‌ها و مطالبات آرمانی را به سمت‌وسوی خود معطوف می‌کند.

دانشجو در تعبیر نویسنده قطره‌ای ایست در دریایی چون دانشگاه که اختلاف سلایق و تضارب آراء در آن موج می‌زند آنچه می‌تواند این دریای مواج را علیرغم موانع پیش روی به سر منزل مقصود برساند و به جریان اقیانوسی جامعه و نظام پیوند دهد ذهن پویای دانشجو و جوشش و تبلوریست از جنس میل به کمال و جاودانگی در وجود تک‌تک این قطرات که همراهی‌شان می‌کند در مسیری واحد و همبستگی‌ای عمیق برای حرکت و شتابی همسو در مسیر تکامل و دست‌یابی به چشم‌اندازی که ترسیم می‌کند.

آری این همان نگاه آرمانیست که می‌تواند افق‌هایی را در ذهن دانشجو و قشر فرهیخته دانشگاهی ترسیم کند تا صرف‌نظر از تفاوت در دیدگاه‌ها شوق حرکت در این مسیر را در وجودش برانگیزد. آرمان‌های دانشجویی برای ما مشخص‌اند: مسئله‌ی علم، عدالت‌خواهی، آزاد اندیشی و آزادیخواهی اما چه کرده‌ایم؟! و به‌راستی دانشجو و رویکرد جامعه‌ی دانشگاهی چقدر این‌ها را در اذهان متبادر می‌کنند؟! و تا کجا همچون جوانانی که برای آرمان و آرمان‌گرایی انقلاب کردند و سال ها با دفاع مقدس پای آن ایستادگی کردند در این راه ثابت‌قدم هستیم؟! در بازخوانی این آرمان‌ها و دیدی آسیب شناسانه باید گفت امروز که مصداق بارز آرمان‌خواهی در جوامع جهانی و در حوزه چالش‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مسئله عدالت است آن‌هم در فضایی آکنده از شعارهایی که به واقعیت نمی‌گرایند! این مسئله برای ماندگاری و عمق‌یابی تنها مطالبه و خواست دانشجو و جوان را به‌عنوان پیش‌قدم و مسئول نسبت به این آرمان‌ها می‌طلبد!

امروز که گرایش به غرب در دانشگاه‌ها جبهه‌گیری می‌کند و تفکرات تزریق‌شده از سوی برخی به‌اصطلاح روشنفکران ذهن جوان را سیطره می‌کند و به جهت‌گیری‌هایی وا می‌دارد که متناقض با واقعیت‌هاست کارکرد ما در تبیین جایگاه آزادفکری و آزادیخواهی کجاست؟! و آنچه فضای علمی امروز کشور را دربر می‌گیرد همین " دانشگاه با شکل کنونی که یک پدیده‌ی غربی است"، حالت تقلیدی و ترجمه‌ای و غرب‌زدگی علوم انسانی و جای خالی نظریه‌پردازی و کار تئوریکی که هنوز هم در اولویت فعالیت جامعه دانشگاهی ما نیست؟! جنبش دانشجویی که باید در پیشبرد اهداف انقلاب جریان ساز باشد اکنون منفعل است آنچه دشمن در طول سال‌ها با هدف‌گیری عمق افکار جوان و قشر دانشجو سعی کرد او را نسبت به آن سست کند! آفت جریان دانشجویی و آنچه دشمن امروز در پی آن است بی‌تفاوتی و یا صرفاً فرو رفتن دانشجو در نگاه سطحی به مسائلی است که در نتیجه ی آن به‌سادگی جهت‌گیری دانشگاه را متزلزل کرده به این‌سو و آن‌سو می‌کشاند. اما از آن روزی باید ترسید که دانشجوی ما در دانشگاه انگیزه طرح مسئله، طرح سؤال، طرح درخواست نداشته باشد.

حرکت‌ها برای سوق به آرمان‌ها و نیل به آرمان‌خواهی پشتوانه می‌خواهد که این پشتوانه همان مطالبه، پیگیری و گفتمان سازیست. جوان باید مطالبه کند، باید احساس کند که این مطالبه سودمند و ثمربخش است. نگاه به مطالبه گری و توجه به نقش آن در گفتمان سازی که راه اثرگذاری جنبش‌های دانشجویی است باید واقع‌بینانه باشد. لذا به دنبال این نباشیم که محیط دانشجویی محیط تصمیم‌گیری باشد این نه به نفع دانشجوست و نه اقدامی که صورت می‌گیرد. دنبال این باشیم که محیط دانشجویی تصمیم سازی کند. لیکن وظیفه دانشجو و انتظار از جامعه دانشگاهی در راه حفظ، تعالی و نیل به آرمان‌هایش بصیرت افزایی، بحث و تفکر در خصوص مسائل مختلف و سپس رصد، نقد و ارائه راهکارهایی جهت پیشرفت خواهد بود؛ اما اگر نکاه آرمان‌گرایانه دانشجو و جنبش دانشجویی ضعیف شود بی‌شک این جریان نیروی محرک خود را در پیش برد اهداف و مقاصدش از دست داده است. پس بد نیست گهگاهی به بازخوانی آن‌ها بپردازیم.

علیرضا کاظمی - فعال دانشجویی و روزنامه‌نگار

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.