بن تخفیفی که فقط برای یک جلد کتاب کفایت می‌کند! / حذف کتاب از سبد خرید دانشجو؛ سرانه مطالعه به صفر می‌رسد؟ + فیلم

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حوالی بعد ظهر با دوستان رسانه‌ای به سمت نمایشگاه کتاب قدم برداشتیم. هوا کمی گرم بود، اما اشتیاقی که در نگاه افراد موج می‌زد، گرما را بی‌اثر می‌کرد و بعضی‌ها کوله به دوش آمده بودند، بعضی دیگر لیست کتاب در دست و بعضی از افراد مثل ما، فقط با شوق گزارش گرفتن در دنیای واژه‌ها آمده بودند.

هر غرفه، قصه‌ای جدا برای گفتن داشت و بین راهرو‌های شلوغ، به راهروی ناشران دانشگاهی رسیدیم و از لحظه‌ای که وارد راهرو ناشران شدیم، حال‌وهوای دانشجویی به تمام معنا حس می‌شد؛ صدای گپ‌وگفت‌ها، کنجکاوی در چشم‌ها و آن سؤال‌های بی‌پایان که هرکس از غرفه‌داران می‌پرسید.

مسئله‌ای که صدای دانشجویان را در آورده بود «بن کتاب ۵۰۰ هزار تومانی» بود؛ به دانشجویان واجد شرایط، مبلغی به‌صورت بن الکترونیکی برای خرید کتاب اختصاص می‌دهند تا دانشجویان با تخفیف کتاب خود را تهیه کنند و هدف از این طرح، تسهیل دسترسی دانشجویان به منابع علمی و حمایت از فرهنگ کتاب‌خوانی در میان قشر دانشگاهی بوده است. بن کتابی که فقط برای یک جلد کتاب است؛ این موضوع با واکنش‌ها و پرسش‌هایی از سوی دانشجویان همراه بود؛ دانشجویان انتظار داشتند با توجه به رشد قیمت کتاب، مبلغ بن تخصیص‌یافته یا امکان استفاده از آن برای چند کتاب افزایش یابد.

محدثه رمضانعلی، دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد علوم ارتباطات، در خصوص بن کتاب نمایشگاه کتاب اظهار داشت: شخصاً برای من خرید یک جلد کتاب با بن اختصاصی امکان‌پذیر نبود و ناچار شدم مبلغی اضافه بر این اعتبار بپردازم تا بتوانم حتی یک کتاب تهیه کنم و این وضعیت برای دانشجویان امری بسیار دشوار و ناامیدکننده است.

وی افزود: در شرایطی که انتظار می‌رود این نوع تسهیلات در جهت حمایت از دانشجویان و تسهیل دسترسی به منابع علمی و فرهنگی فراهم شود، برگزاری چنین طرح‌هایی با محدودیت‌های موجود نه تنها به حل مشکلات موجود نمی‌انجامد بلکه باعث افزایش فشار‌های مالی بر دوش دانشجویان می‌شود. این کمبودها، که در واقع از نیاز واقعی دانشجویان نشأت می‌گیرد، تنها حس نارضایتی و ناامیدی را در میان آنان ایجاد می‌کند، در حالی که توجه به این مسائل می‌تواند تأثیر مثبتی در ارتقاء فرهنگ کتابخوانی و پژوهش‌های علمی داشته باشد.

محمد حسین احمدی، دانشجوی کارشناسی الکترونیک، در خصوص بن کتاب نمایشگاه کتاب گفت: برای من هم این بن کتاب، عملاً کارایی چندانی نداشت. با مبلغ محدودی که به عنوان بن در اختیار داشتم، نمی‌توانستم حتی یک کتاب جامع و مفید برای تحصیل خود تهیه کنم. در نهایت، مجبور شدم برای خرید کتاب‌های مورد نیاز خود، پول بیشتری پرداخت کنم.

وی افزود: این وضعیت به شدت برای دانشجویانی که در شرایط اقتصادی دشواری به سر می‌برند، سخت است. انتظار می‌رود که برنامه‌های حمایتی از جمله بن کتاب، به گونه‌ای طراحی شوند که به واقعیات نیاز‌های دانشجویان توجه کنند و آنان را در تأمین منابع علمی خود یاری دهند. در غیر این صورت، این نوع طرح‌ها بیشتر به یک نمایش ظاهری تبدیل می‌شود که هیچ تأثیری در تسهیل دسترسی به منابع علمی ندارد.

افزایش قیمت کتاب‌ها در نتیجه افزایش هزینه‌های تولید، به ویژه قیمت بالای کاغذ، موجب کاهش شدید قدرت خرید دانشجویان و عموم مردم شده است. در این شرایط، بن خرید کتاب دانشجویی که به عنوان یکی از تسهیلات حمایتی ارائه می‌شود، به دلیل مبلغ محدود خود دیگر پاسخگوی نیاز واقعی دانشجویان نیست و نمی‌تواند کفاف خرید کتاب‌های ضروری را بدهد.

از طرفی، یارانه‌ای که برای کاغذ در نظر گرفته شده است، به دست خریدار نمی‌رسد و در واقع، این حمایت‌ها بیشتر به تولیدکنندگان و واردکنندگان کاغذ تعلق می‌گیرد، نه به خود مصرف‌کننده نهایی. بنابراین، برای حمایت مؤثر از کتابخوانی و دانشجویان، باید یارانه‌ها مستقیماً به خود کتاب‌ها و فرآیند خرید کتاب تخصیص یابد. این اقدام می‌تواند به کاهش هزینه‌های مستقیم دانشجویان در خرید کتاب کمک کرده و در نهایت، دسترسی به منابع علمی و فرهنگی را برای آنان تسهیل کند.

یونس فرزین‌فر، دبیر فرهنگی اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان در خصوص افزایش شدید قیمت کتاب‌ها اشاره کرد و گفت: قیمت محصولات فرهنگی، از جمله کتاب‌ها، به شدت افزایش یافته است و همین مسئله باعث کاهش رغبت به تولید و خرید کتاب‌ها شده است. یارانه‌هایی که به طلاب، اساتید و دانشجویان اختصاص داده می‌شود، پاسخگوی نیاز کتاب و کتابخوانی آنها نیست.

دبیر فرهنگی اتحادیه جامعه اسلامی در خصوص حمایت از تولید کاغذ ملی گفت: مقام معظم رهبری در سال ۱۳۷۶ برای اولین بار به تولید کاغذ ایرانی اشاره کردند، زمانی که بحث واردات کاغذ و تولیدات خارجی داغ بود.

وی افزود: پس از نزدیک به ۲۵ سال، دولت شهید رئیسی زمینه را برای تولید کاغذ ایرانی فراهم کرد و برخی ناشران با حمایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی به چاپ کتاب با کاغذ ایرانی روی آوردند که به کنترل قیمت کتاب در دوران تورم کمک کرد.

فرزین فر در ادامه گفت: تولید کاغذ ایرانی در کارخانه‌های شمال کشور افزایش یافته بود و ناشران با چاپ کتاب‌ها بر روی کاغذ ایرانی کمک کردند تا قیمت کتاب‌ها کنترل شود، کاغذ ایرانی در آن زمان کیفیت خوبی داشت و برای خوانش مناسب بود.

وی همچنین یادآور شد: در دوران پسا شهید رئیسی، کاغذ ایرانی با چالش‌های جدی مواجه شده و تولیدکنندگان به دلیل مشکلات اقتصادی و رقابت با واردات، تولید کاغذ ایرانی را کاهش داده‌اند.

افزایش قیمت کتاب‌ها در سال‌های اخیر به شدت تحت تأثیر افزایش قیمت کاغذ قرار گرفته است. این تغییرات قیمت، علاوه بر فشار بر تولیدکنندگان، موجب افزایش هزینه‌های آموزشی برای دانشجویان و علاقه‌مندان به کتاب می‌شود. در این شرایط، حمایت از تولید کاغذ ملی می‌تواند راهکاری اساسی برای کاهش وابستگی به واردات و جلوگیری از نوسانات قیمت در بازار کاغذ باشد. توسعه و تقویت صنعت کاغذ داخلی نه تنها به حفظ منابع ارزی کشور کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به ثبات قیمت کتاب‌ها و در نتیجه، دسترسی آسان‌تر به منابع علمی و فرهنگی برای عموم مردم و به ویژه دانشجویان منجر شود. سرمایه‌گذاری در این صنعت، می‌تواند به رشد اقتصادی و اشتغال‌زایی در کشور نیز کمک شایانی کند.

علی خضریان نماینده مجلس در رابطه کم شدن قدرت خرید در اثر افزایش قیمت کتاب گفت: دیدن شور و شوق مردم با وجود بالا رفتن قیمت کتاب لذت بخش است. کتاب جایی است که اگر بودجه فرهنگی به آن اختصاص داده شود مستقیما اثر اجتماعی آن دیده می‌شود و اگر بتوانیم کتاب‌ها را به تصویر بکشیم خواهیم دید که اقبال عمومی به کتاب وجود دارد.

فضای علمی ناشران کتاب دانشگاهی در شرایط کنونی با مشکلات زیادی روبرو است. افزایش بی‌سابقه قیمت کاغذ و نبود یارانه‌های خرید مناسب برای دانشجویان، تأثیرات منفی زیادی بر این صنعت گذاشته است. قیمت‌های بالای کتاب‌ها، به ویژه در حوزه‌های علمی و دانشگاهی، باعث شده تا دانشجویان قادر به خرید منابع ضروری خود نباشند. این وضعیت نه تنها به کاهش قدرت خرید دانشجویان انجامیده، بلکه میزان مراجعه آنان به کتاب‌فروشی‌ها و ناشران دانشگاهی نیز به طور چشمگیری کاهش یافته است. در حالی که دسترسی به منابع علمی و آموزشی برای رشد فردی و تحصیلی دانشجویان امری ضروری است، نبود حمایت‌های کافی از جمله یارانه‌های خرید کتاب، زمینه را برای کاهش دسترسی به منابع علمی و ضعف در فرآیند یادگیری فراهم کرده است.

یکی از دلایل اصلی کاهش شدید سرانه مطالعه در میان دانشجویان، معضل ارتباط با کتاب است. در دنیای امروز که تکنولوژی و رسانه‌های دیجیتال به سرعت در حال گسترش هستند، کتاب‌ها به عنوان یک منبع اصلی برای یادگیری و مطالعه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند. این مسئله به ویژه در میان دانشجویان، که درگیر پروژه‌های تحقیقاتی و مطالب درسی گسترده هستند، به وضوح مشاهده می‌شود. همچنین، افزایش قیمت کتاب‌ها و محدودیت‌های مالی مانند کمبود یارانه‌های خرید کتاب، باعث شده تا دانشجویان قادر به خرید منابع مورد نیاز خود نباشند، که در نتیجه از ارتباط مستمر با کتاب و منابع چاپی فاصله می‌گیرند. برای مقابله با این معضل، باید تلاش شود تا دسترسی به کتاب‌ها تسهیل شود و کتاب به عنوان یک ابزار اصلی در فرآیند یادگیری و رشد فردی به دانشجویان معرفی شود.

در نهایت؛ معضل ارتباط با کتاب و مشکلات ناشی از آن، از جمله افزایش قیمت کتاب‌ها و محدودیت‌های مالی مانند کمبود یارانه‌های خرید کتاب، یکی از دلایل اصلی کاهش شدید سرانه مطالعه در میان دانشجویان است. این کاهش ارتباط باعث شده که دانشجویان کمتر به کتاب‌های چاپی و منابع علمی دسترسی پیدا کنند و به تبع آن، کیفیت مطالعه و یادگیری آنان کاهش یابد. علاوه بر این، گسترش روزافزون رسانه‌های دیجیتال و تکنولوژی، دانشجویان را بیشتر به سمت محتوای آنلاین و منابع دیجیتال سوق داده است. برای مقابله با این چالش‌ها، ضروری است که دسترسی به کتاب‌ها تسهیل شود و یارانه‌های خرید کتاب به صورت مستقیم و مؤثر به دانشجویان تخصیص یابد. این اقدامات می‌توانند ارتباط دانشجویان را با کتاب‌ها تقویت کرده و سرانه مطالعه را افزایش دهند، که در نهایت به ارتقاء کیفیت تحصیل و رشد علمی آنان منجر خواهد شد.