گزارش |
گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو – فاطمه جهانی؛ برنامه درسی ابزاری برای تحقق ماهیت تربیت است. اینکه چه تعریفی را از تربیت ارائه دهیم، می‌بایست به بنیان‌های فکری خود رجوع کنیم. اگر قرار است تحولی داشته باشیم یا تمدنی شکل بگیرد، باید کار را از ریشه‌ها آغاز کرد. برنامه درسی نمود عینی آن است که در این رابطه چگونه فکر می‌کنیم. کتاب‌های در دست دانش‌آموزان نشان از مطالب و محتوا‌هایی دارد که متناسب برنامه درسی قصدشده در مدرسه تدریس می‌کنیم تا اهداف آموزشی و تربیتی محقق شود. با توجه به نقش کلیدی برنامه درسی در مسیر تعلیم و تربیت دانش‌آموزان از یک سو، و جامعه و نیازهای آن از سوی دیگر، مهم‌ترین سوالی که ذهن را مشغول می‌کند این است که برنامه درسی ما در مدارس تا چه اندازه توانسته افراد را مهارت‌محور بار بیاورد یا به عبارت دیگر آیا دانش آموزان پس از پایان دوره تحصیلی در زمینه کاربست دانش خود در عملکرد روزانه‌شان موفق بوده‌اند؟ این سوالی است که باید از برنامه‌ریزان درسی پرسید. انتظار می‌رود دانش‌آموزی که به مدت ۱۲ سال تحت آموزش مستقیم مدرسه است، پس از خروج از مدرسه باید به عنوان عضو موثری در جامعه توانمندی‌هایی را پیدا کرده باشد.
از همین رو با منیر تجلی، دکتری مدیریت آموزشی و مدرس دانشگاه، به گفتگو نشستیم. تجلی پیرامون نیازهای یک دانش‌آموز در هنگام حضور در اجتماع، تصریح کرد: «ما به دنبال پرورش افرادی هستیم که اولاً نسبت به بوم خود تعلق خاطر داشته باشند، ثانیاً با عمل به ارزش‌ها هم در رفع نیازهای خود و هم نیازهای جامعه کوشا و توانا باشند؛ لذا در این راستا توجه به سه مولفه‌ی آموزش، جامعه و دین در بستر برنامه درسی به صورت یکپارچه بسیار حائز اهمیت است. به عبارت دیگر برنامه درسی‌ها باید برای رفع نیازهای جامعه در سطوح مختلف تدوین شده باشند، پس لازم است از یک سو بین نوع آموزش سیستم مدرسه و خروجی مورد انتظار آن هماهنگی وجود داشته باشد؛ از سوی دیگر نقش دین و تعالیم دینی در این میدان بسیار پررنگ است که چطور پایه‌های فکری و بنیان‌های اندیشه‌ای فرد را می‌سازد تا بتواند در مسیر رشد و پیشرفت خود، به شخصیتی یکپارچه، متعهد و توانا تبدیل گردد. تمام این اهداف در بستر برنامه درسی قابل دستیابی است؛ بنابراین برنامه درسی از مهم‌ترین ابزار‌هایی است که باید با توجه به ظرفیت‌هایش، یکپارچگی بین آموزش، دین و جامعه را رهنمون شود تا فرد بتواند به عنوان عضوی موثر در جامعه نقش‌آفرینی کند.»
آسیب‌های عدم مهارت‌محوری برنامه درسی
تجلی در گفتگو با خبرگزاری دانشجو پیرامون وضعیت فعلی خروجی نظام مدرسه با برنامه درسی موجود افزود: «در حال حاضر تعداد قابل توجهی از افراد را می‌بینیم که حتی برای موفق شدن در حیطه‌های مورد علاقه کاری‌شان، پس از مدرسه مسیر دشواری را طی می‌کنند و این به جهت آن است که دانش‌آموخته این نظام تحصیلی حافظه محور و مدرک‌گرا که اکثراً از سال اول ابتدایی برای رقابت در کنکور آماده می‌شوند، بسیاری از مهارت‌ها اعم از مهارت تصمیم‌گیری، انتخاب‌گری، حل مسئله و... آن طور که نیاز صحنه عمل است، فرانمی‌گیرد و این خود عاملی است مهم که در رشد و چگونگی حضور او در جامعه اثر بسزایی خواهد داشت. در حال حاضر در برنامه درسی اجرا شده در مدارس دیده می‌شود که کتاب تفکر و سبک زندگی علی‌رغم جایگاهی که در برنامه درسی قصد شده دارد، مورد توجه قرار نمی‌گیرد. حتی در بعضی مدارس شاهد این هستیم زمان اختصاص یافته به این درس کاهش یافته و به درس‌های ریاضی و علوم اختصاص می‌یابد؛ این در حالی است که با توجه به خروجی‌های نظام آموزشی مدرسه، بیشتر نیازمند تحقق اهدافی هستیم که این کتاب در پی آن است. به عنوان مثال افرادی که وارد بازار کار می‌شوند دوره بسیارزمان‌بر را طی می‌کنند تا در کار خود به صورت توانمند ایفای نقش کنند. یکی از دلایل آن عدم آماده شدن برای زندگی واقعی در دوران مدرسه است هدف نظام مدرسه‌ای حاضر، موفقیت در رقابت کنکور است؛ لذا صحنه عمل برای فرد بسیار ناآشناست به‌گونه‌ای که نمی‌تواند دانش خود را با بستری که در آن قرار گرفته تطبیق دهد و از آن استفاده کند. دستیابی به مهارت‌ها و توانمندی‌ها نیازمند استمرار و مداومت است که لازم است برنامه درسی بستری را نمایان کند که در آن دانش‌آموز با تکرار و تمرین، از ابتدا در قالب تجربیات کوچک به آن‌ها دست یابد.»
بررسی اوضاع فعلی، یکی از گام‌های مهم در جهت اصلاح و بهبود کیفیت برنامه درسی
با درنظر گرفتن تمامی نکات مطرح شده، لازم است برای بهبود کیفیت برنامه درسی در جهت مهارت محور کردن آن، وضع موجود را بررسی کرده، نیاز‌ها را اولویت‌بندی کنیم و با توجه به نظر متخصصان اصلاح و بازنگری در محتوا‌های تولیدی و تغییر کتب درسی را آغاز کنیم. بدیهی است اصلاح و بازنگری به جهت بهبود برنامه درسی پیش از بررسی دقیق شرایط فعلی و اهداف مورد نظر، نه تنها حرکتی به سمت اصلاح و بهبود نخواهد بود بلکه آسیب‌های بسیاری را به دنبال خواهد داشت.
ارسال نظرات