تلاقی تاریخ و طبیعت در آشوراده/ جزیره ایرانی خزر چشم‌براه گردشگران نوروزی

به گزارش خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، استان گلستان از جمله استان‌های شمالی است که تفرجگاه‌ها و مناطق دیدنی آن بسیار پرشمار است و منطقه‌ای جذاب برای گردشگران و مسافران نوروزی به حساب می‌آید. سرزمین هیرکان یا گلستان سرشار از جاذبه‌های تاریخی، مذهبی، طبیعی، دریایی است که هر یک طرفداران خاص خود را دارد.

اما برخی از این مناطق تلفیقی از همه این جذابیت‌ها را یکجا در خود جای داده اند که از آن جمله می‌توان به جزیره آشوراده اشاره کرد. آشوراده تنها جزیره ایرانی دریای خزر است که در سالیان اخیر نام آن بار‌ها سرتیتر اخبار جراید و خبرگزاری‌ها شده است. جزیره‌ای که بر اساس تعاریف علم جغرافیا دیگر جزیره نیست بلکه به یک شبه جزیره تبدیل شده است، اما با این جود همچنان جزیره خوانده می‌شود.

آشوراده در ۴ کیلومتری غرب شهرستان بندرترکمن در استان گلستان در پهنه آبی دریای خزر واقع است و به سبب ویژگی‌های خاص تاریخی، اقلیمی، جغرافیایی یک کانون جذاب برای گردشگران محسوب می‌شود. وجود آثار تاریخی مانند قلعه روس‌ها، سواحل ماسه ای، اسب‌های وحشی، هزاران هزار پرندگان مهاجر و بومی آبزی و کنار آبزی، موزه ماهیان خاویاری، بافت سنتی روستای آشوراده، چشم انداز‌های رویایی غروب خورشید و فرصت ورزش‌هایی مانند قایق سواری، شنا، اسب‌سواری، والیبال و فوتبال ساحلی فقط بخشی از جذابیت‌های این جزیره به حساب می‌آید که می‌تواند خستگی یکساله مسافران و گردشگران نوروزی را از تن آن‌ها بزداید.

جزیره آشوراده تنها ۵۰ کیلومتر با گرگان فاصله دارد. این جزیره از شمال به دریای خزر، از شرق به تنگه چپاقلی، از غرب به شبه‌جزیره میانکاله و از جنوب به خلیج گرگان منتهی می‌شود. برای رفتن به جزیره آشوراده نیاز به ۱۰ دقیقه مسافرت دریایی است که قایق‌های گردشگری مستقر در اسکله بندرترکمن به مسافران خدمات می‌دهند و بر اساس آخرین نرخ‌گذاری هزینه رفت و برگشت یک خانوار ۵ نفره۴۰۰ هزار تومان است به زبان ساده‌تر رفتن به آشوراده ۴۰ هزار تومان هزینه برای هر نفر دارد.


جاذبه‌های طبیعی آشوراده

این جزیره در سال ۱۳۵۴، به‌عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره در جهان (مناطق حفاظت‌شده زیستی بین‌المللی) معرفی و به ثبت جهانی رسید و یکی از مهم‌ترین تالاب‌های جهان در لیست کنوانسیون جهانی رامسر و یکی از مهم‌ترین پناهگاه‌های حیات وحش ایران شناخته می‌شود. پوشش گیاهی جزیره آشوراده شامل بوته‌های تمشک، سازیل و درختان انار ترش است.

در سال‌های اخیر در بخش‌هایی از جزیره درختانی مانند اکالیپتوس و کاج و سرو هم دیده می‌شود. در این جزیره جانوارانی مانند شغال، روباه، خرگوش قرقاول، کبک و پرندگان دریایی (مهاجر و غیرمهاجر) مانند انواع کاکائی، گیلانشاه، پرستوی دریایی، انواع قو، اردک، فلامینگو، پلیکان و غاز به وفور به چشم می‌خورد.

از دیگر حیوانات جزیره آشوراده می‌توان به گراز و نوعی اسب وحشی اشاره کرد. آشوراده در اوایل قرن گذشته، محل زندگی ببر مازندران نیز بوده است؛ اما متاسفانه این ببر‌ها به‌دلیل شکار بی‌رویه و مشکلات محیط زیستی از بین رفتند.

در نیم قرن گذشته حدود ۴۰ درصد خاویار ایران از خلیج گرگان در جنوب جزیره آشوراده استحصال می‌شد. علاوه بر خاویار، ماهیان دیگری مانند سفید، کپور، کلمه، فیل‌ماهی، تاس‌ماهی و اوزون برون در این منطقه قابل صیدبودند.

بافت قدیمی روستای آشوراده

عمر روستای فعلی آشوراده به ۱۰۰ سال هم نمی‌رسد. آشوراده پس از خروج روس‌ها تا حوالی دهه ۱۳۳۰ خالی از سکنه بود در ادامه و با شکل گیری فعالیت‌های سازمان شیلات شمال ایران، اندک اندک مردم در این منطقه ساکن شدند. روستای آشوراده از امکاناتی مانند ژاندارمری، شرکت تعاونی روستایی، مدرسه راهنمایی، مغازه‌های مختلف و دکان بقالی و قهوه‌خانه، مسجد و حسینیه برخوردار بود و جمعیت آن در برخی منابع تا هزار نفر عنوان شده است. اما بالا آمدن سطح آب خزر در دهه هفتاد شمسی، مردم را مجبور به ترک این منطقه کرد.

اهالی آشوراده به مشاغلی، چون دامداری، کارگری، پیشه‌وری و ماهی‌گیری مشغول بوده‌اند. در حال حاضر تنها صیادان و ساکنان شیلات در آشوراده ساکن هستند و سایر مردم این جزیره در شهر‌های اطراف زندگی می‌کنند. بقایای خانه‌های روستای آشوراده به سبب سبک سازه‌ها و فرمت معماری مورد علاقه بسیاری از گردشگران است و تعدادی از این خانه‌ها به عنوان مراکز بومگردی در حال فعالیت هستند.

قلعه تاریخی آشوراده
تاریخ جزیره آشوراده مبهم و راز آلود است؛ هرچند به صورت جسته و گریخته مطالبی در خصوص قرون گذشته این جزیره در آثار تاریخی به چشم می‌خورد، اما تحولات حادث شده در سده‌های اخیر آشوراده به ویژه در دوران قاجار به طور جامع و کامل در منابع تاریخی گنجانده شده است.

در اواخر قرن ۱۹ میلادی، اشغال روس‌ها بر این جزیره پایان یافت و بخشی از مستحدثات و ابنیه احداثی روس‌ها همچنان در جزیره موجود است که سمبلی از تسخیر خارجی‌ها بر ایران و نماد بی‌کفایتی شاهان عصر قاجار شده اند. کلیسای چوبی ساخته شده توسط روس‌ها به‌طور کامل از بین رفته است و فقط بخش‌هایی از قلعه روس‌ها باقی مانده است.

این قلعه در دوره حکومت رضاخان بازسازی شد و در تاریخ ۱۰ بهمن ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۱۱۳۰۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. تنها بخش تزیینی قلعه مثلثی، قاب تزیینی بدون کتیبه و نقش و نگاره بر بالای درگاه ورودی آن بوده است. بنای قلعه به‌شکل مثلث متساوی‌الساقین است و در سه راس آن، سه برج دیده‌بانی دایره‌ای شکل قرار دارد.

قلعه روس‌ها دارای ۱۱ اتاق بوده است: سه اتاق در قاعده این بنای مثلثی شکل و چهار اتاق در هر دو ضلع دیگر. یک آب‌انبار در محوطه قلعه روس‌ها وجود دارد. ورودی قلعه یک سردر هلالی شکل دارد که شکوه گذشته آن را به مخاطبان نشان می‌دهد. مساحت این قلعه تاریخی ۴۲۲ متر است. آجر، ملاط، ساروج و آهن از جمله مصالحی هستند که روس‌ها برای ساخت این قلعه به کار گرفتند.

طی چند ماه اخیر اقداماتی حداقلی برای مرمت و البته واگذاری به بخش خصوصی برای سرمایه گذاری انجام شده است؛ و همه ساله تعداد زیادی گردشگر به‌ویژه علاقه‌مندان به تاریخ از آن بازدید می‌کنند.

در پایان اینکه، آشوراده جزیره‌ای بکر و منحصر بفرد است که می‌تواند در ایام نوروز میزبان خیل علاقه‌مندان به تاریخ و طبیعت باشد. قدم زدن در سواحل بکر و ماسه ای، گوش سپردن به صدای امواج دریا، تماشای تپه‌های ماسه‌ای جزیره و صحنه صید ماهیان خاویاری، عکاسی از مناظر طبیعی و غروب خورشید و اسب سواری با اسب‌های چابک ترکمن از تفریحات جزیره آشوراده هستند.

جزیره آشوراده، امکانات چندانی ندارد؛ پس هنگام سفر آب، غذا، لوازم شخصی به‌همراه داشته باشید. در این جزیره، به غیر از سرویس بهداشتی و یک رستوران، تنها یک سوپرمارکت وجود دارد که به گردشگران چای و تنقلات می‌فروشد. شما در رستوران شیلات می‌توانید انواع ماهی‌های تازه را سفارش دهید.