مدیر کل بازرسی گلستان از آخرین وضعیت کارخانجات ید می‌گوید/ شرایط امیدبخش توأم با تردید

عبدالله آقا علیخانی، مدیر کل بازرسی گلستان در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو اظهار کرد: ۲ واحد تولید کننده ید در شمال شهرستان آق قلا فعال هستند که در هفته گذشته، بازدیدی به اتفاق رئیس کل دادگستری استان و جمعی از مدیران نظارتی و مسئول انجام شد.

وی ادامه داد: یکی از واحد‌های تولید کننده ید اکثر چالش‌های زیست محیطی خود را برطرف کرده است و در آخرین اقدام، بخشی از پساب خود را که به تالاب اینچه هدایت می‌شد را متوقف کرده است.

آقا علیخانی گفت این شرکت پسآبی به حجم ۱۱۰ تا ۱۲۰ لیتر بر ثانیه را که قبلاً به تالاب هدایت می‌شد را با حفر چاه‌های جدید به اعماق زمین هدایت می‌کند.

مدیرکل بازرسی استان گلستان افزود: خوشبختانه مقوله آلایندگی زیست محیطی این واحد تولید ید کاملاً برطرف شده و از لیست کارخانجات آلاینده گلستان خارج شده و هیچ نگرانی در این خصوص نداریم.

وی گفت: دومین واحد تولید کننده ید هم بخشی از پساب خود را به اعماق زمین تزریق می‌کند و بخش دیگری را همچنان روانه تالاب اینچه می‌کند و ملاحظاتی دارد که باید برطرف شود.

آقا علیخانی ادامه داد: هنوز کارشناسان در خصوص نحوه مدیریت پساب هدایت شده به اینچه اجماع دقیقی ندارند.

وی گفت: برخی‌ها بر این باورند که اگر پساب خروجی این واحد تولیدی به سوی تالاب مسدود شود تالاب خشک خواهد شد.

آقا علیخانی ادامه داد: یکی از پیشنهاداتی که مطرح می‌شود آن است که ورودی پساب به تالاب مسدود نشود، زیرا منبع آب دیگری برای این تالاب چند صد هکتاری وجود ندارد.

وی گفت: برخی از کارشناسان بر این باورند که باید همچنان بخشی از پساب تصفیه شده ید به این تالاب وارد شود در غیر این صورت این منطقه به کانون ریزگرد‌های خطرناک تبدیل خواهد شد.

مدیر کل بازرسی استان گلستان گفت: بخشی از کارشناسان بر این باورند که باید پهنه ظاهری تالاب اینچه حفظ شود اگر همین امروز دستور قطع ورود پساب به این تالاب صادر شود و شرکت تولیدی تمکین کند؛ مشخص نیست چه مدت زمانی این تالاب زنده خواهد ماند.

وی گفت: برخی نظرشان آن است که این ورود پساب تصفیه شده باید به صورت کنترل شده ادامه داشته باشد.

مدیرکل بازرسی استان گلستان گفت نسبت به چند سال گذشته پیشرفت خوبی را مشاهده می‌کنیم؛ یکی از شرکت‌ها از لیست آلایندگی خارج شده و شرکت دوم هم اقدامات بسیاری برای کم کردن دغدغه‌های زیست محیطی و پیشگیری از آن انجام داده است.

آقا علیخانی گفت: شرایط تحت رصد مستمر قرار دارد؛ هرچند هنوز به نقطه مطلوب نرسیده‌ایم که بخشی از این مباحث به مشکلات موجود در دانش محیط زیستی و فناوری محیط زیستی ما مربوط است.

مدیر کل بازرسی گلستان گفت: بطور کلی باید گفت؛ شرایط تحت کنترل است.

وی به مقوله تزریق پساب به اعماق زمین اشاره کرد و گفت: این رویه امری مرسوم در کشور‌های تولید کننده ید در جهان است و به رغم هزینه بر بودن از سوی کارخانجات تولید کننده ید در گلستان در حال اجراست.

وی گفت:، اما هنوز پاسخ روشنی برای تبعات احتمالی این رویه در دست نیست اینکه تزریق پساب به لایه‌های زیرین زمین چه اشکالاتی را در دهه‌های آینده به دنبال دارد مشخص نیست و این دانش را آنطور که باید و شاید نداریم.

وی گفت: هرچند اساتید مطرحی و دانشگاه‌های معتبری در حوزه زمین شناسی داریم، اما همچنان تردید‌هایی برای تبعات تزریق آب پساب به زمین وجود دارد.

آقا علیخانی به مباحث منتشره در خصوص پرتوزایی پساب این واحد‌های تولید کننده ید اشاره کرد و گفت: کلاً نمی‌توان گفت که هیچ نگرانی نباید داشته باشیم؛ اما شرایط کاملاً در کنترل است و ما مسئولان در دادگستری و سازمان بازرسی هیچ کوتاهی نخواهیم کرد.

وی ادامه داد: در حوزه‌ای که مرتبط با سلامت مردم است عقب نشینی نمی‌کنیم.

وی گفت: به هیچ وجه مصلحت اندیشی نکرده و یا تحت فشار قرار نخواهیم گرفت؛ اما سازمان انرژی اتمی به عنوان نهاد متولی و دارای علم تخصصی اعلام کرده است که پرتوزایی در کارخانجات ید در حد مجاز است و خارج از کنترل نیست ما به گزارش‌های سازمان انرژی اتمی اعتماد می‌کنیم

وی به موضوع تبخیر مکانیکی پساب در این واحد‌ها اشاره کرد و گفت: تجهیزات لازم برای تبخیر مکانیکی پساب خریداری شده است و به صورت آزمایشی در پهنه تالاب اجرا شده است، اما برای اجرای نهایی نیاز به چند هکتار زمین است.

وی گفت: برای بهره‌برداری از روش تبخیر مکانیکی پساب ید، یک پهنه چند هکتاری نیاز است که در اختیار این شرکت‌ها قرار بگیرد و تشریفات برای رفع این نیاز در حال انجام است.

وی گفت: یکی از مصوبات بازدید اخیر پیگیری برای تحصیل مجوز‌های نهایی در واگذاری زمین برای استقرار دستگاه‌های تبخیرساز مکانیکی در کارخانجات ید است.

گفتنی است. ۲ کارخانه‌های ید در ۲۷ کیلومتری شمال شهرستان آق قلا استان گلستان و در نزدیکی مرز اینچه برون قرار دارند.

در جهان فقط ۱۰ کشور از جمله ترکمنستان، آذربایجان، آمریکا، چین، روسیه، شیلی، ژاپن و ایران تولیدکننده ید هستند.

حداقل ۲۴ نوع ماده یددار وجود دارد و مصارف این ماده معدنی در صنایع داروسازی (مانند قرص‌های تیروئید)، صنایع پتروشیمی (به عنوان کاتالیزور)، ساخت دارو‌های ضدعفونی کننده دامی و مواد شیمیایی (کلیه ترکیبات یددار) است.

این ماده معدنی در ساخت اسید استیک، کائوچو، رنگدانه، موادآلی، تولید فلزات با خلوص بالا، مکمل غذایی، تایر اتومبیل، صنایع هوا فضا و الکترونیک به کار می‌رود.