مجازات سقط جنین چیست؟

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، سقط جنین در کشور به دلایل بسیاری از جمله شرایط اقتصادی، افزایش روابط نامشروع و خارج از ازدواج، عدم تمایل در بین خانواده‌های متمول، گاهی هم به علت بیماری و نجات مادر و یا مشکلات ژنتیکی و جسمی سیر صعودی پیدا کرده است.

عمل سقط جنین فقط در کشور ما مجرمانه نیست این اتفاق در جهان بسیار صورت می‌گیرد؛ در سال ۲۰۲۴ روزانه بیش از ۲۰۰ هزار سقط یا همان قتل جنین در دنیا اتفاق افتاد البته در ۵۸ کشور مثل ترکیه، روسیه، گرجستان و... عمل سقط جنین قانونی است، اما در اکثر کشور‌های مسلمان مانند مصر، ایران، عراق و... این عمل غیر قانونی است.

همچنین سقط جنین آثار نامطلوب روحی و جسمانی بر روی زوج به خصوص مادر می‌گذارد و باعث افسردگی و افزایش استرس و گاه مرگ مادر می‌شود و علاوه بر این رابطه بین زن و شوهر دچار آسیب می‌شود.

طبق گفته سازمان بهداشت جهانی انجام عمل سقط جنین توسط افراد غیرمتخصص سالانه حدود ۷۰ هزار مرگ مادر و ۵ میلیون معلول در سطح جهان به جا میگذارد؛ سقط جنین در کشور‌های توسعه یافته مطابق قوانین انجام می‌شود و خطر مرگ مادران از سقط جنین ۵۶/۰ درصد در هر صد هزار سقط جنین است و حدود ۱۲ برابر امن‌تر از زایمان است هر چند طبق این آمار برای مادر شاید تهدید جانی وجود نداشته باشد، اما اثرات روحی و روانی حاصل از سقط جنین فرد را افسرده و دل سرد می‌‎کنند.

معمولا سقط جنین در زمانی که جنین کمتر از چهار ماه دارد صورت می‌گیرد، زیرا در این زمان از لحاظ فقهی و پزشکی روح در بدن جنین هنوز دمیده نشده است و در صورت قانونی بودن و تایید پزشک قانونی سقط صورت می‌گیرد و با خوردن قرص‌های مثل میفپریستون در دو مرحله این عمل را انجام می‌گیرد البته که فروش این قرص اگه قانونی صورت گیرد در داروخانه بیمارستان وجود دارد البته به صورت غیر قانونی از بازار سیاه این قرص تهیه می‌شود؛ طبق گفته مدیر دارویی معاونت غذا و دارو، توزیع و فروش هرگونه داروی سقط جنین در داروخانه‌های غیر بیمارستانی غیر قانونی تلقی و با متخلفین برخورد می‌شود.

سقط جنین غیر قانونی است

جرم سقط جنین غیرقانونی هنگامی است که فرد بدون دریافت مجوز پزشکی قانونی به طور پنهانی با روش‌های غیرقانونی اقدام به سقط جنین عمدی نماید؛ این مجازات نه تنها برای مادر بلکه برای افراد دخیل در این اتفاق مثل پزشک، پرستار، شخص عادی و... در نظر گرفته می‌شود.

سقط جنین در قانون کشور تنها در زمانی مجاز است که ادامه بارداری تهدیدی برای جان مادر بوده یا اینکه جنین طی آزمایشاتی که در زمان بارداری گرفته می‌شود از نظر سلامتی دچار مشکلاتی مانند عقب ماندگی باشد؛ در این مورد با تایید پزشک و نهایتا تایید پزشکی قانونی قبل از چهار ماهگی عمل سقط جنین به صورت قانونی انجام خواهد شد البته باید توجه داشت که چنانچه مدت زمان بارداری از چهار ماهگی بگذرد دیگر امکان سقط جنین به شکل قانونی وجود ندارد و این عمل جرم است.

سقط جنین چه مجازاتی دارد؟

طبق ماده ۳۰۶ قانون مجازات اسلامی جنایت عمدی به جنین هر چند پس از حلول روح باشد موجب قصاص نیست و به پرداخت دیه و مجازات تعزیری مقرر در کتاب پنجم تعزیرات محکوم می‌شود و در صورتی که جنین زنده متولد شود و داری نقصی باشد و جنایت قبل از تولد منجر به نقص یا مرگ او پس از تولد شود قصاص ثابت است.

پزشک، پرستار و ماما و همچنین اشخاصی که وسایل سقط را فراهم می‌کنند یا در جرم مباشرت دارند (مانند فروشندگان قرض سقط جنین به صورت غیرقانونی، افرادی که با ضربه زدن باعث سقط جنین می‌شوند و...) به ۲ تا ۵ سال حبس و پرداخت دیه محکوم می‌شوند همچنین پروانه کسب پزشکان، پرستاران و مامایی که این جرم را انجام می‌دهند، باطل می‌شود.

دیه جنین سقط شده طبق ماده ۷۱۶ قانون مجازات اسلامی به شرح زیر است:
۱-اگر نطفه‌ای در رحم مستقر باشد دو صدم دیه کامل
۲-علقه که در آن جنین به صورت خون بسته در می‌آید چهار صدم دیه کامل
۳-جنین به صورت توده گوشت در می‌آید شش صدم دیه کامل
۴- جنینی که گوشت و استخوان بندی آن تمام شده ولی روحی در آن دمیده نشده است یک دهم دیه کامل
۵- دیه جنینی که روح در آن دمیده شده است اگر جنین سقط شده پسر باشد دیه کامل و اگر دختر باشد نصف آن دیه و اگر مشتبه باشد ۳ چهارم دیه کامل تعلق میگیرد

سقط جنین گاه توسط مادر صورت نمی‌گیرد و شخصی دیگر باعث سقط جنین می‌شود که طبق ماده ۶۲۲ مجازات اسلامی اگر شخصی آگاهانه و عمدی از طریق ضرب و جرح به زن حامله آسیب زده و موجب سقط جنین وی شود، علاوه بر دیه به حبس ۱ تا ۳ سال نیز محکوم خواهد شد.

نکته دیگر در سقط جنین که حائز اهمیت است قانون در سقط جنین تفاوتی میان رابطه مشروع و غیر مشروع قائل نشده و سقط جنین در هر مورد را غیر قانونی و جرم اعلام کرده است و طبق ماده ۶۲۳ قانون مجازات اسلامی هر کس با دادن ادویه یا وسایل دیگر موجب سقط جنین زن شود به حبس از ۳ تا ۶ ماه محکوم می‌شود و اگر این عمل آگاهانه و عمدی انجام داده باشد به حبس ۶ ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد و در همه موارد پرداخت دیه الزامی است.

سقط جنین اگر توسط مادر صورت گرفته باشد شوهر می‌تواند از زوجه به دلیل سقط جنین عمدی شکایت کرده و در صورت استنباط از طریق پزشکی قانونی به پرداخت دیه مجازات می‌شود؛ هرچند که دیه تعزیری برای او در نظر گرفته نمی‌شود.

سقط جنین بیشتر در روابط نامشروع صورت می‌گیرد، اما سوالی که پیش می‌آید این است که جنین وقتی به دنیا می‌آید، آیا میتواند مثل دیگران زندگی بی‌دردسری داشته باشد؟ همانطور که گفتیم فقه اسلامی و قانون سقط جنین نامشروع را هم غیرقانونی دانسته‌اند، اما باید گفت این افراد از چه حقوقی برخوردار هستند؟

سید حسین موسوی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل حقوقی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو گفت: وقتی جنین به دنیا می‌آید تقریبا از تمام حقوق برخوردار است و پدر و مادر ملزم به انجام تکالیف قانونی در مقابل او هستند.

وی افزود: فرزندی که حاصل روابط نامشروع است، از پدر و مادر ارثی نمی‌برد و پدر و مادر نیز همین طور؛ این فرزند تا سن ۷ سالگی در نزد مادر است و از ۷ سالگی به بعد با رای دادگاه به پدر ملحق می‌شود البته رابطه نسبی بین فرزند با پدر وجود ندارد.

موسوی بیان کرد: این افراد از بعضی از مشاغل یا حقوق مثل امامت جماعت، قضاوت، شهادت در امور مهم و مرجع تقلید محروم هستند.

سقط جنین حاصل از فقر و روابط نامشروع

سقط جنین به دلیل اینکه عملی غیر قانونی است آمار دقیقی برای آن وجود ندارد و امروزه جامعه ما تغییرات اجتماعی و اقتصادی زیادی را در زندگی خود می‌بیند و باعث می‌شود که این روابط نادرست روز به روز افزایش پیدا کند؛ سن ازدواج جوانان سیر صعودی دارد زیر ازدواج برای جوانان بسیار سخت شده است و معمولا در سن جوانی هورمون‌های جنسی بیشتر ترشح و جوانان را به روابط نامشروع و خارج از چارچوب وادار می‌کند. 

سقط جنین رابطه نزدیکی با پیری جمعیت دارد؛ با افزایش سقط جنین و کاهش جمعیت جوانان با مرور زمان با یک جمعیت پیر روبه رو هستیم و نیروی کار جوان و تازه نفس نداریم و به مشکلات زیاد روبه رو خواهیم شد.

خانواده‌هایی که در شرایط اقتصادی نامطلوبی هستند و در محیط‌های ناسالم زندگی می‌کنند با توجه به این که توانایی تامین نیاز‌های کودک را ندارند ممکن است دست به سقط جنین بزنند با توجه به نسبت تقریبا مستقیم اقتصاد و معیشت با مسائل جمعیتی، با حل کردن مشکلات اقتصادی و کاهش سن ازدواج جوانان، میزان سقط جنین را می‌توان تا حدودی کاهش داد البته که مسائلی از قبیل مسائل اجتماعی و فرهنگی نیز بر پدیده شوم سقط جنین بی‌‎اثر نیست.

ساسان سوری