FATF؛ ابزار کنترل مالی یا دام امنیتی؟

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- امیر محمد محمدی، دانشجوی رشته علوم سیاسی: سازمان بین‌المللی FATF سازمانی است که در دهه هشتاد میلادی توسط آمریکا برای مبارزه با پولشویی بین‌المللی تأسیس شد که در سال 2001 مقوله مبارزه با جرایم سازمان یافته همانند سلاح های شیمیایی، گردش مالی تروریسم و... نیز به اهداف این سازمان اضافه گشت.

اما هدف آمریکا از تأسیس و گسترش این سازمان در سطح بین‌الملل کنترل و نظارت بیشتر بر تجارت جهانی بود و ثمرات جداگانه ای را برای طرف غربی در پی داشت.

اگر نیم نگاهی به اواخر دهه هشتاد و اوایل دهه نود شمسی داشته باشیم خواهیم دید که ایران در لیست سیاه این سازمان قرار دارد ولی همچنان معادلات بین المللی بانکی ایران پابرجاست، و بهانه نبود تعاملات بانکی در وضع کنونی مربوط به جای گیری فعلی ایران در لیست سیاه این سازمان نیست، و ریشه در تحریم های کنگره آمریکا(تحریم های سال های 2011 تا 2013) دارد که دولت روحانی به دلایل مختلف از مذاکره بر سر تحریم های کنگره سر باز زد و پس از اجرای برجام همچنان مبحث تحریم معادلات بانکی پابرجا بود، حتی ایران در بازه اجرای برجام از لیست سیاه FATF تعلیق شد ولی به دلیل تحریم های بانکی کنگره آمریکا همچنان از لحاظ معادلات بانکی فلج بود.

بعد از ناکامی برجام در لغو تحریم ها در اوایل سال 95 دولت روحانی بر اساس مشی سیاسی تمامی دولت ها در هنگام شکست، مقوله دیگری را مطرح کرد که در این هنگام FATF مطرح شد و لغو تحریم هارا از کلید واژه «مذاکره» معطوف به «FATF» کرد.

و در حال حاضر ایران فقط دو بند از تمامی بندهای FATF را به دلیل قوانین داخلی اجرا نمی‌کند که در صورت اجرا فقط از لیست سیاه تعلیق شده و ممکن است شروط دیگری برای عضویت در این سازمان مقابل ایران قرار گیرد.

ایران در عرصه بین‌الملل با تحریم های بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند که در سال های اخیر هزینه ها و شبکه سازی های بسیاری را برای دور زدن و مقابله با این تحریم ها انجام داده است و پذیرش کامل FATF ایران را موظف به ارائه اطلاعات درخواستی این سازمان می‌کند که این عمل باعث آسیب دیدن شبکه مقابله با تحریم شده و همچنین اعضای خارجی این شبکه که ممکن است در دیگر کشور های عضو این سازمان باشند را با خطرات جدی مواجه کند که هزینه بسیاری را برای ادامه این رویه بر ایران تحمیل می‌کند.

از جمله تحریم های پویا علیه ایران، تحریم قطعات پیش نیاز برای ساخت ادوات نظامی است که در صورت افشای شبکه تامین کننده، ممکن است تأثیرات بسزایی از لحاظ چرخه تأمین امنیت استراتژیک برای کشور داشته باشد.

در صورت اجرای کامل تعهدات، ایران با مشکل بزرگی در داخل این سازمان مواجه است، رژیم صهیونسیتی از اعضای اصلی این سازمان بوده و در صورت درخواست این رژیم، سازمان هریک از متعهدان را موظف به ارائه اطلاعاتی می‌کند که از لحاظ امنیتی رژیم صهیونسیتی میتواند طبق گزارشات ارائه شده، اطلاعاتی از شرکت های تأمین کننده قطعات الکترونیکی، خدمات بهداشتی و درمانی، تغذیه و... به دست آورده و اقدام به نفوذ و خرابکاری در بخش های حساس و نظامی کشور کند.

از نمونه های دیگر ضربات FATF به کشور های مختلف میتوان به تحریم روسیه بر اساس اطلاعات همین سازمان پس از شروع درگیری با اوکراین اشاره کرد که  مسیر تجاری روسیه از سوی طرف آمریکایی و اروپایی تقریباً به طور کامل بسته شد و طبق اطلاعات همین سازمان معاملات طرف روسی با دیگر بازیگران بین المللی مانند چین و هند نیز آسیب های بسیاری را متحمل شد.

لبنان نیز در اثنای درگیری حزب‌الله و اسرائیل در جنوب این کشور در لیست سیاه این سازمان قرار گرفت که موظف به تحقیق و ارائه اطلاعات در مورد گردش مالی حزب‌الله شد.

دولت چهاردهم نیز براساس خط فکری و مشی سیاسی در حزب خود توانایی هماهنگی و قبول جامع برنامه هفتم را نداشته و با درگیر کردن مجمع تشخیص مصلحت نظام برای بار سوم در مورد این مسئله به دنبال استفاده از این مقوله برای دست‌آورد سازی و کنترل روانی اقتصاد کشور است که نتیجه ای کوتاه مدت داشته و در بلند مدت همانند مقوله NPT در بخش هسته‌ای، ضربات جبران ناپذیری را به اقتصاد مقاومتی و مسیر های مقابله با تحریم وارد خواهد کرد.

*مسئول سیاست ورزی بسیج دانشحویی دانشگاه پیام نور اردبیل