پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری طبرستان؛ قطب مهندسي ژنتيك

گروه علمی «خبرگزاری دانشجو»؛ استان مازندران نه تنها قطب توليد برنج کشور بلکه تقريباً تنها استان مناسب براي کشت و توليد انواع محصولات باغي است و از مجموع کل توليدات باغي کشور 9 درصد متعلق به استان مازندران است.

 

در حال حاضر اين استان رتبه اول کشور و چهارمين رتبه جهان را در توليد کيوي داراست. همچنين 40 درصد مرکبات کشور در اين استان توليد مي شود و از اين لحاظ نيز رتبه اول کشور را داراست، لذا شرايط منحصر به فرد اين استان براي توليد بسياري از محصولات باغي و مجاورت اين استان با کشورهاي آسياي ميانه و سهم محصولات باغي در صادرات غير نفتي، نياز مبرم به کار پژوهشي وسيع تر در اين بخش را اجتناب ناپذير مي سازد.

از اين رو دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبيعي ساري به منظور جامعيت بخشيدن به فعاليت هاي تحقيقاتي برنج و مرکبات و ايجاد انسجام در ساز و کارهاي پژوهشي اين محصول استراتژيک، مبادرت به تاسيس پژوهشکده برنج و مرکبات نمود.

اين پژوهشکده ابتدا در سال 1384 از سوي وزارت علوم و تحقيقات و فناوري موفق به دريافت موافقت نامه به منظور ساماندهي و انجام پژوهش هاي علمي بر روي دو محصول عمده زراعي و باغباني استان يعني برنج و مرکبات گرديد، لذا رسالت دانشگاه به عنوان موسس يک بنيان علمي – پژوهشي در بطن واحدهاي آموزشي که نشان از آميزش علم و عمل يا آموزش و پژوهش دارد، بسيار مهم مي باشد.

پژوهشکده مذکور پس از موافقت نهائي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و مجلس شوراي اسلامي در سال 1385 با رسالت و اهداف معين مورد تصويب و ابلاغ قرار گرفت. این پژوهشکده علاوه بر دارا بودن ساختار سازماني کامل و مستقل که شامل ستاد مديريتي است داراي چند گروه پژوهشي مانند گروه پژوهشي بهنژادي، ژنتيک و بيوتکنولوژي و مهندسي زراعي مي باشد.

اهداف پژوهشکده

 

اهداف و ماموريت هاي پژوهشکده که قبل از تاسيس مورد عمل قرار گرفته و يا در حال تعقيب است مي توان به موارد زير اشاره کرد:

-  تهيه کاتالوگ برنج از طريق نشانگرهاي مولکولي
- مکان يابي ژنهاي مهم زراعي بکمک نشانگرهاي مولکول
-  انتقال ژن هاي مهم زراعي مقاومت به بيماري ها و آفات و تنگناهاي محيطي از طريق انتقال ژن (بوسيله اگروباکتريوم، تفنگ ژني و ...)
- استفاده موتاژنها ( فيزيکي و شيميائي) براي ايجاد تنوع جديد و استفاده ازآنها در برنامه هاي اصلاحي
-  انجام پروژه هاي اصلاحي برنج هيبريد
-  جمع آوري ژرم پلاسم، ارزيابي و احيا
-  ارزيابي ارقام محلي و ظرفيت ژنتيکي و ساير چالش هاي فراروي عرصه توليد و تحقيق

ضمناً پژوهشکده با انعقاد قراردادهاي علمي- پژوهشي در کليه زمينه هاي علمي مانند مسئله يابي، اجراي پروژه هاي تحقيقاتي مشترک، کنفرانس هاي علمي، کارگاه هاي علمي کاربردي، پايان نامه هاي دانشجويي، با ساير سازمان ها و موسسات علمي داخلي و خارجي و نهادهاي بين المللي دست همکاري خواهد داد.

 دستاوردهای مهم تحقیقاتی در پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری طبرستان

- کشف گونه جدید باکتری از تالاب گوری گول
- اصلاح و معرفی رقم پر محصول برنج ندا با همکاری موسسه تحقیقات برنج کشور.
- اصلاح و معرفی رقم پر محصول برنج نعمت با همکاری موسسه تحقیقات برنج کشور.
- اصلاح و معرفی رقم جدید نزدیک به ایزوژن به نام برنج قائم در  پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان.
- طراحی و ساخت دروگر جلوسوار تراکتوری برنج

کتاب های منتشر شده در پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان

- اصلاح نباتات(روشهای کلاسیک) – جلد 1 و 2 - 1389 

- آبیاری بارانی(سیستم متریک) - 1389
- مدیریت منابع آب اراضی ساحلی- 1388
- کتاب اصول ماشینهای کشاورزی – جلد 1 و 2 - 1390

امکانات و تجهیزات پژوهشکده 

آزمایشگاه ژنومیکس

ژنوميكس Genomics  یکی از شاخه های بیوتکنولوژی بوده كه درباره ژنوم و این که ژنها چگونه بر یکدیگر اثر می‌گذارند بحـث مـي نمايد. در بخش تحقیقات ژنومیکس با استفاده از روش های نوین بیوتکنولوژی، ژنوم گیاهان، ریز سازواره ها و آفات مهم مرتبط با کشاورزی در سطح ساختاری و عملکردی مورد بررسی قرار می گیرد.

عمده ترین فعالیت های این بخش بررسی تنوع ژنتیکی گیاهان، انگشت نگاري و تهيه كاتالوگ مولكولي ارقام، شناسايي ژنهاي دخيل در تنش هاي زنده و غيرزنده، مکان یابی و نشانمند کردن ژن های مهم زراعي، جداسازی، دست ورزی و همسانه سازی ژن های مفید در گیاهان می باشد.

آزمایشگاه میکروبیولوژی

میکروبیولوژی علم مطالعه میکروارگانیسم ها در آزمایشگاه است. میکروارگانیسم ها شامل باکتری ها، قارچ ها و اکتینومیست هایند که بعنوان بخشی از دنیای زنده نقش های مهمی در اکوسیستم های مختلف دارند. تنوع موجود در دنیای میکروارگانیسم ها زمینه مطالعه آنها در سطوح مختلف و بهره گیری علمی و عملی را فراهم کرده است.

آزمایشگاه میکروبیولوژی با جداسازی، شناسائی و مطالعه میکروارگانیسم ها در سطح ژنومیکس، پروتئومیکس و متابولومیکس می تواند زمینه تولید محصولات متعددی را که ارزش اقتصادی دارند، فراهم نماید.

آزمایشگاه پروتئوميکس

پروتئوميکس از ترکيب دو کلمه پروتئين و اميکس تشکيل شده و عبارتند است از تهيه نقشه، تجزيه و تحليل همه پروتئين هايي که در يک زمان در يک سلول بيان مي شوند. در واقع يک روش تفکيکي است که براي مقايسه تمام پروتئين هاي بيان شده يک موجود در شرايط متفاوت و يا بافت هاي مختلف است. در آناليز داده هاي پروتئوم سه مرحله اصلي عبارتند از:

- تفکيک و جداسازي پروتئين ها با روش الکتروفورز دوبعدي پروتئين
- دستيابي به اطلاعات توالي پروتئين ها با توالي يابي، طيف نگاري جرم پپتيدي و .......
- جستجو در پايگاه هاي توالي پروتئيني و بررسي بيوانفورماتيک

کشت بافت

کشت بافت و سلول گیاهی به همراه روش‌های مهندسی ژنتیک از ارکان مهم فناوری زیستی به عنوان یکی از علوم پیشرفته دنیا به شمار می‌آیند. با علم به این موضوع که هر یک از سلول‌های گیاهی تمایز نیافته توانایی تبدیل شدن به گیاه کامل را دارند، دریچه‌ای تازه پیش روی دانشمندان و محققان علوم زیستی گشوده شد، به نحوی که در مقایسه با روش‌های اصلاح سنتی گیاهان، تسریع قابل ملاحظه‌ای در مدت زمان اجرای برنامه‌های اصلاحی به وجود آمد و امکان انجام تلاقی‌های بین جنسی را نیز فراهم نمود.علاوه بر این نگهداری ذخایر توارثی، تولید گیاهان عاری از ویروس و تولید گیاهان هاپلوئید از جمله کاربردهای مهم دیگر کشت بافت و سلول گیاهی می‌باشند.

روش‌های کشت بافت مبتنی بر دو مرحله تمایززدایی و تمایزیابی است که انجام هر یک از این مراحل به شرایط خاصی نیاز دارد و باید در محیطی عاری از هرگونه آلودگی صورت پذیرد که گاه باعث افزایش هزینه تولید می‌شود. با این وجود مراکز تولیدی سالیانه میلیون‌ها نهال و گیاه مختلف را از طریق روش‌های ریزازدیادی به بازار عرضه می‌کنند و فرآورده‌های زیستی متعددی نیز با استفاده از روش‌های کشت بافت تولید می‌شوند.

آزمایشگاه بیوانفورماتیک

آزمایشگاه بیوانفورماتیک یک فضای فیزیکی با ابعاد مناسب است، که با سیستم های کامپیوتری پیشرفته و اینترنت پر سرعت مجهز شده است. بطور کلی، در این آزمایشگاه آنالیز داده های مولکولی، تفسیر نتایج و کلیه موارد انفورماتیکی انجام می شود. وظایف وحوزه های مطالعاتی این آزمایشگاه و تسهیلاتی که برای کاربران آن فراهم می کند، به شرح زیر می باشد:

حوزه های تحقیقاتی

- ایجاد و توسعه مدلهای بیولوژیک برای سیستم تظاهر ژنها ونقش آنها و تکامل در سیستم های مختلف گیاهی و ریزسازواره ها
- آنالیز رایانه ای و برنامه ای داده های ژنوم های گیاهی و ریزسازواره ها
- آنالیز رایانه ای و برنامه ای داده های پروتئوم های گیاهی و ریزسازواره ها
- ایجاد بانک های اطلاعاتی مولکولی کشوری و منطقه ای
- استفاده و توسعه الگوریتم ها در بیوانفورماتیک کشاورزی وآنالیز توالیها
- تحقیقات درباره ژنتیک جمعیت و ژنتیک تکامل و آنالیز داده های بدست آمده
- ایجاد برنامه های کامپیوتری مولکولی در جهت اهداف پژوهشی
- آموزش بیوانفورماتیک به محققین گروه های دیگر

 تسهیلات

- امکان برگزاری دوره های آموزشی و کارگاههای تخصصی در زمینه بیوانفورماتیک
- امکان انجام پایان نامه های کارشناسی ارشد و رساله های دکترا که کامپیوتر محوراند(Computer based researchs) و در زمینه بیولوژی مولکولی می باشند.
- جمع آوری، ذخیره سازی و نگهداری اطلاعات مولکولی که توسط افراد مشغول تحقیق در پژوهشکده برنج و مرکبات و سایر محققین علاقه مند به همکاری ایجاد می شود.
- امکان دسترسی کاربران به نرم افزارهای گران قیمت و کارآمد و نایابی که در حوزه تحقیق خود به آن نیازمند هستند.
- امکان آنالیز آنلاین و استفاده بهینه از بانک های داده مولکولی داخل و خارج کشور، که بعلت سرعت اینترنت بسیار بالا این آزمایشگاه در زمان بسیار کمتر و بطرز موثرتری تحقق می یابد.
- امکان انجام خدمات و سرویس دهی انفورماتیکی برای کلیه پژوهشگران و دانشجویان کشور  در کمترین زمان ممکن با قیمت مناسب...

خدمات بیوانفورماتیکی

- طراحی و سنتز پرایمر و پروب
- طراحی و ایجاد نرم افزار ها بیوانفورماتیکی و پرتال های تحقیقاتی تحت وب
- تولید بانک های اطلاعات بیولوژیکی
- آنالیز ژل های یک بعدی و دو بعدی
- آنالیز توالی های نوکلئوتیدی و پروتئینی
- امکان برگزاری دوره های آموزشی و کارگاههای تخصصی در زمینه بیوانفورماتیک
- طراحی کاست ژن...

علاقه مندان می توانند با مراجعه به دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در کیلومتر 9 جادۀ دریا در شهرستان ساری از نزدیک با فعالیت های این پژوهشکده آشنا شوند.

همچنین می توانند با  صندوق پستی 578 و پست الکترونیک: Email: gabit @sanru.ac.ir  و یا شماره تماس : 3822744- 0151 با این پژوهشکده ارتباط برقرار کنند.