حادثه عاشورا را از زبان آقا مجتبی تهرانی بشناسیم

گروه فرهنگی«خبرگزاری دانشجو»؛ آیا تا به حال عاشورا را به مثابۀ راهی برای سلوک در نظر گرفته اید؟ راهی که می تواند ما را به خدا برساند. راهی که هر جزئش منطقه ای از نقاط تاریک زندگی مان را روشن می کند.

اصلاً آیا تا به حال عاشورا را با مفاهیم گوناگونش دیده اید؟ شده جزئیات گوناگون و مفاهیم عمیق این حادثۀ بزرگ را تفکیک کنید؟
انگار باید منازل مفاهیم عاشورایی طی شود تا منازل سلوک را یکی یکی بپیماییم. این را از سخنرانی های استاد جلیل القدر آیت الله مجتبی تهرانی و کتاب هایش متوجه شدم.

حضرت آیت‌‌الله‌‌العظمی حاج‌‌آقا مجتبی تهرانی، از مراجع تقلید و از شاگردان مکتب فقهی، اصولی، فلسفی، اخلاقی و عرفانی امام خمینی(رضوان‌‌الله‌‌تعالی‌‌علیه) است وبیش از 30 سال است در حوزه های علیمۀ تهران تدریس می کند. بنابراین راه را باید از این منسک و مسلک این گونه اساتید عرفانی آموخت.

بنابراین برای معرفی کتابی خواندنی که در ایام محرم بتواند جوابگوی سؤالات متعددی باشد که به ذهن عزاداران هجوم می آورد، کتاب های سلوک عاشورایی گزینۀ مناسبی به نظر می رسد.

آیت الله تهرانی از سال 80 در بیانات ایّام دهه‌‌ی اوّل محرّم‌‌الحرام و دهه‌‌ی آخر ماه صفر خود، به تشریح ابعاد گوناگونی از قیام و انقلاب حضرت سیّدالشّهداء (ع) پرداخته است که نگاهی چنین عمیق به مقوله‌‌ی عاشوراء، آن هم توسط چنین شخصیّتی، در نوع خود کم‌‌نظیر است.

آن‌‌چه مجموعه‌‌ی مباحث استاد را از بسیاری جهات ممتاز گردانده، نگاه ریشه‌‌ای او به حرکت تاریخی و تاریخ‌‌ساز امام حسین(علیه‌‌السلام) است؛ نگاهی که این حرکت را به ریشه‌‌های اسلام ناب محمّدی پیوند می‌‌زند و آن را در امتداد بعثت رسول مکرّم اسلام و به‌‌عنوان عامل حفظ و استمرار آن توجیه و تبیین می‌‌کند.

بر همین اساس است که حضرت استاد می‌‌فرماید: «إنّ الإسلام محمّدیّة الحدوث و حسینیّة البقاء». عظمت قیام انسان‌‌ساز حضرت سیّدالشّهداء سبب شده است که نتوان تنها یک هدف برای آن در نظر گرفت یا تنها از یک بُعد و زاویه به آن نگاه کرد.

به فرموده‌‌ی استاد: «اگر بخواهیم فقط یک هدف را مطرح کنیم و بگوییم هدف از حرکت حسینی فقط همان بوده، به آن حضرت جفا کرده­ایم. نمی­شود گفت که این ولیّ بزرگ خدا، با عملی که انجام داد ـ‌که در طول تاریخ بشریّت بی‌نظیر است‌ـ فقط یک هدف داشته است. کوتاهی درک من موجب نمی‌‌شود که هدف‌گیری او محدود شود!

لذا از کلمات حضرت در موقعیّت­های مختلف در این حرکت، اهداف گوناگونی به دست می‌آید».

بر این مبنا، استاد تلاش کرده‌‌ با مروری بر کلمات و جملات امام حسین(علیه‌‌السلام) در طول این حرکت، از مدینه تا کربلا، چارچوبی از اهداف و ابعاد این قیام ارائه کرده و ساختار بحث را با تکیه بر منابع و معارف غنیّ اسلامی، نظیر قرآن کریم و روایات اهل‌‌بیت(علیهم‌‌السلام) تکمیل نماید تا مُراد از هر بُعد و هدفی که حضرت سیّد‌‌الشّهداء مطرح کرده‌‌اند، به درستی روشن شود.

در حقیقت، شیوه‌‌ی علمی مباحث استاد، نوعی «تفسیر روایت به آیات و روایات» است. در این شیوه، جملات کلیدی امام حسین(علیه‌‌السلام) مبنای «تئوری‌‌پردازی علمی» قرار گرفته و سپس به کمک آیاتی از قرآن کریم و سایر روایات اهل‌‌بیت(علیهم‌‌السلام) تبیین می‌‌شود.

جاذبه و زیبایی این تفسیر در این است که مخاطب، در خلال این مباحث ضمن دست‌‌یابی به فهمی عمیق‌‌تر و دقیق‌‌تر از کلمات و جملات حضرت، متوجه می‌‌شود که هر یک از اهداف قیام عاشوراء را می‌‌توان از ابعاد گوناگونِ فقهی، سیاسی، اجتماعی، اخلاقی و عرفانی مورد بررسی قرار داد.

مؤسسه پژوهشی فرهنگی «مصابیح‌‌الهدی» تا به حال شش منزل از منازل «سلوک عاشورایی» را منتشر کرده است. هر یک از این منازل، اقامتگاهی است که انسان را به تفکر وا می دارد. منزل اول آن تعاون و همیاری است. منازل بعدی آن به ترتیب امر به «معروف و نهی از منکر»، «هجرت و مجاهد»، «تدین و دینداری»، «استقامت و پایداری»، «حقّ و باطل» است. دو جلد آخر این مجموعه، حدود یک ماه قبل منتشر شده اند.

اما از میان این مجموعه «دفتر دوم: امر به معروف و نهی از منکر» جلوۀ دیگری دارد. زیرا مبانی این مفهوم کمتر مورد مداقّه قرار گرفته است. اما در این کتاب، آنقدر مبانی، مفاهیم و مصادق، ریز و جزئی مطرح شده اند که بسیاری از سؤالات مردم را پاسخ می دهد.

همچنین آیت الله تهرانی در این کتاب شبهاتی که نسبت به حرکت امام حسین (ع) بیان شده را مطرح و نقد می کند. زبان این کتاب نیز آنقدر ساده است که بعید به نظر می رسد از مطالعۀ آن خسته شوید.

کتاب سلوک عاشورایی «دفتر دوم: امر به معروف و نهی از منکر» را می توانید از مؤسسه پژوهشی فرهنگی مصابیح‌‌الهدی با قیمت 3700 تومان خریداری کنید. حجم آن نیز 184 صفحه است.