آوینی یک متفکر دوران گذار است/در یک جنگ نرم حساس به سر می‌بریم

به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، همایش حکمت هنر انقلاب اسلامی در دومین روز اخود، چهارشنبه سوم اردیبهشت در سالن سوره حوزه هنری برگزار شد.

 

در این همایش دومین مقاله برتر قرائت شد و منتقدان و صاحب‌نظران به بررسی و نقد این مقاله پرداختند.

 

در این مراسم از محمدعلی رجبی نقاش و نظریه‌پرداز، شهریار بحرانی کارگردان سینما و عبدالحمید قدیریان نقاش انقلاب اسلامی تجلیل شد.

 

در ادامه این برنامه شهریار زرشناس پیرامون هنر دینی با توجه به تفکرات شهید آوینی صحبت کرد و متن سخنان بدین شرح است:

 

شهریار زرشناس گفت: نظر بنده این است که راجع به سیدمرتضی آوینی به عنوان دورانه گذار صحبت می‌کنم کسرت شخصیت و ورود ایشان به اکثر حوزه‌ها و مفید بودن شهید آوینی موجب شده که وجه بسیار مهم آوینی که نقطه وحدت همه وجه شخصیت اوست مغفول بماند بنده گمان می‌کنم آن چیزی که آوینی را برجسته می‌کند و وجود آوینی را برجسته می‌کند مقام آوینی به عنوان یک متفکر گذار است؛ آوینی باید به عنوان یک متفکر درک شود. آوینی متفکر دوران گذار است و ما امروز بیش از هر زمان به این وجه آوینی نیاز داریم.

 

وی در ادامه پیرامون دوران گذار گفت: دوران گذار در حوزه فلسفه و حکمت و تاریخ یک مفهوم کلاسیک و روشنی است و وقتی یک عالم تاریخی به انقلاب می رسد و عالم جدیدی بروز می‌کند حد فاصلی ایجاد می‌شود که در آن وضع خاصی بروز می‌کند این وضع وضعیتی است که در دوران برزخ وجود دارد که هم در تاریخ شرق شاهد مقاطع و دوران‌های گذار هستیم هم در تاریخ غرب.

 

وی ادامه داد: حقیقت این است که در تاریخ غرب مدرن به روشنی نشانه‌های انحطاط و ورود به فاز خود ویرانگری دیده می‌شود یکی از نشانه‌های این بحران انحطاطی در غرب مدرن، ظهور انقلاب اسلامی در دهه 1380 میلادی است.جریان خود آگاهی به دعوی تاریخ مدرن ظهور می‌کند.

 

زرشناس افزود: ما دقیقا در پیچ‌های تاریخی هستیم و انقلاب اسلامی دقیقا یک انقلاب طلیعه‌دار است ظهور انقلاب اسلامی دو چیز را نشان می‌دهد یک انقلاب اسلامی که پرچمدار تاریخی است در جمهوری اسلامی دو در خود کشور ما انقلاب اسلامی طلیعه‌دار عبور از سیطره 150، 200 ساله مدرن است.انقلاب اسلامی طلیعه دار یک خودآگاهی است که دارد زمانه گذار را طی می‌کند.

 

این نخبه فرهنگی و سیاسی در ادامه گفت: ما در آغاز پایان تاریخ غرب به سر می‌بریم و به همین دلیل است که انقلاب اسلامی طلیعه دار می‌شود. کم بودند اندیشمندان و چهره‌های فرهنگی تا متوجه شوند پیام انقلاب اسلامی این است که، انقلاب اسلامی دوران گذار را طی می‌کند آنچه آوینی را متمرکز می‌کند این است که در سال‌های دهه شصت در فضای غربت درک می‌کرد که انقلاب اسلامی آمده تا ما را از سیطره غرب مدرن در مقیاس جهان و از سیطره غرب زدگی شبهه مدرن در مقیاس داخل جدا کند.

 

وی گفت: آوینی مفهوم اصل توبیه بشر را آورد و معتقد بود که هیچ کس از این راه به جایی نرسیده و می‌گفت من از تفسیر قرآن و آفرینش به این رسیدم که بشر پس از دوره رزونانس و هبوط تاریخی دارد به توبیه می‌رسد یعنی بشر رنج‌ها و تلخی‌های آن هبوط را طی کرده و حال به توبیه می‌سد.

 

وی بیان داشت: ‌رکن اصلی اندیشه‌های آوینی این است که اگر به رکن انقلاب پایدار است و چالش‌هایی می‌بیند از دوران گذار است او همیشه وقتی احساس می‌کرد در شرایطی که قرار داریم نیاز به کار و کمک است آن کار را انجام می‌داد آوینی یک متفکر دوران گذار است. دورانه‌های گذار پیچیده و دشوار هستند و سیالیت دارند.

 

زرشناس گفت: چون در دوران گذار عصر تاریخی گذشته نرفته و عصر تاریخی جدید نیامده دارای کشمکش است در هر دوره گذار نمایندگان عالمی که فردا می‌آید با میراث و ساختارهای عالم گذشته چگونه باید روبرو شود و چه کند که در اینها هضم نشود و این یک دشواری تئوریک جدی ایجاد می‌کند و آوینی در اولین نوشته‌هایش به این فکر می‌کند و این رمان را در ابتدا واکاوی می‌کند. او کسی است که به ماهیت سینما فکر می‌کند و اینها همه نشان می دهد که او متفکر دوران گذار است. ایران دوره گذار ایرانی است که از اواسط فتحعلی شاه و استعمار غرب به استقبالش آمده و کار را به جایی رسانده که ایران در تسخیر نیروهای شبه غرب و غرب مدرن برآید.

 

وی در ادامه اظهار داشت: با انقلاب اسلامی اراده ترماسیون غرب زدگی کامل می‌شکند و سیستم‌هایش ضربه می‌خورد و از آن پس دوران گذار می‌شود آوینی در زمره اولین‌ها و در دوره شصت از معدودترین چهره‌هایی بود که مسئله دوران گذار را مطرح کرد و هم راجع به آن فکر کرد کانون قلب تپنده نظام سرمایه‌داری جهان است اگر کشوری بخواهد در مقابل سرمایه‌داری جهان بایستد باید خلاف جهت آن حرکت کند باید سیستم فرهنگی‌ای طراحی می‌شد تا جایگزین سیستم های غرب باشد آوینی در زمره اشخاصی بود که به این مسائل فکر می کرد. متفکر دورانه گذار یقینا باید یک متفکر ولایت مدار باشد و نقش مجاهده بسیج را داشته باشد.

 

زرشناس بیان کرد:‌ ما ب باید حد فاصل بین متفکران و مردم را با مجاهد بسیج پر کنیم آوینی حقیقت دوران گذار را فهمید و سعی کرد راجع به آن فکر کند وقتی بحث دورانه گذار می‌آید یعنی انقلاب آمده تا عبور اسلامی را به پیش برد و نظام استکباری به جا مانده از غرب زدگی شبه مدرن را از بین برد در دهه شصت تهاجم فرهنگی شروع شد و از 67 علنی و یک جریان روشنفکری در ایران بروز کرد آوینی آنها را شناخت و به مقابله با آنها پرداخت و از 80 به بعد تکنوکرات‌ها سیستم شبه غرب را پیاده کردند و برای گرفتن سیستم سیاسی آماده شدند که نمونه اش را در سال 88 دیدیم.

 

وی در ادامه گفت: چرا کانون حرکت دشمنان تهاجم فرهنگی است چون محتاج به یک کودتای نرم است مجبورند که بستر اصلی فعالیت‌شان روی فرهنگ و اقتصاد قرار دهند نیروهای انقلابی دینی و غرب زده در تقابل هم هستند و اگر دشمنان در فرهنگ برنده شوند به دلیل آنکه در اقتصاد قوی هستند تمام کارشان را انجام دادند.

 

زرشناس پیرامون جای خالی سیدمرتضی بیان کرد:‌ اگر چه آوینی امروز نیست اما او این حساسیت‌ها را در دهه شصت حس کرده بود و در سال‌های دهه شصت در علوم اجتماعی و اقتصادی حرف می‌زد اگر جنگ نرم را ببازیم مسئله فقط یک شکست سیاسی نیست که اگر ببازیم آن ضربه آن قدر وحشتناک است که تمام شکست های گذشته پیش از آن هیچ است.اگر آوینی امروز بود قلب فعالیتش را مقابله با جنگ نرم قرار می‌داد آوینی در سال‌های 62 و 63 خطر غرب زدگی را می‌دید و اگر امروز بود عمق ظهور و بروز اینها را احساس می کرد آوینی اگر امروز را می‌دید قطعا مقابله با جنگ نرم را محور اصلی کار خودش قرار می‌داد و در تکامل به تئوری پردازی اقتصادی که ما را از سلطه لیبرال دور می‌کند می ‌پرداخت.

 

وی ادامه داد: ولایت مداری آوینی او را متعهد به انقلاب و متفکر بودنش او را مجاب به فکر کردن می‌کرد اگر می‌خواهیم برای اقتصاد مقاومتی تئوری دهیم باید اقتصادی نئولیبرال را بشناسیم دو مسئله اصلی در حوزه اندیشه پردازی برای ما وجود دارد یکی اندیشیدن به نوعی اقتصاد جایگزین که منزله عبور از این مرحله است و دوم اندیشیدن به مقوله جنگ نرم روشنفکران و دیگران علوم انسانی و کاربران و مبلغات آن هستند.

 

زرشناس افزود: جهان بینی در تقابل استقلال ما است باید به یک الگو برسیم که در عین تعامل با مسائل اجتماعی با هنر هم تعامل داشته باشیم و با حمله گسترده روشنفکران مقابله کنیم.حقیقت دردناکی وجود دارد که مسئولان وزارت ارشاد خودی ها را تضعیف می‌کنند این چالش‌ها ماست و عمدتا جنبه تئوریک دارد و وقتی اجرا شد وجه عملی پیدا می‌کند آوینی اگر بود به اینها فکر می کرد.

 

زرشناس در پایان اظهار داشت: کنترل بازار نشر کتاب دردست معاند روشنفکری است و قوی هستند وفضای حاکم بر دانشگاه ها جهان بینی سکولاریسم است بحث روشنفکری نوشتن وحرف زدن نیست بلکه جریان نیرومندی است که اغراض سیاسی را دنبال می‌کند.

 

وی خاطر نشان کرد: مسائل ما مسائل جدی و مهم در عرصه فرهنگ و اقتصاد است که اگر ناموفق شویم خدای ناکرده دستاوردهای سیاسی هم از بین می‌رود و در پی آن استقلال وحدت و توانیت ارزی و هویت دینی و میراث تشیع در معرض خطر قرار می‌گیرد روزی که آوینی مقالاتش را در غربت می‌نوشت این موضوعات را می‌دید اما گمان می‌کنم اگر بود ما آوینی حکیم و متفکر و مبارز با جنگ نرم را داشتیم پس آن آوینی را بشناسیم و این تفکر است که گمشده است.