نشست تحلیل آیات قرآن بر اساس معنا شناسی در علوم اسلامی رضوی برگزار شد

اخبار دانشگاهی را از «کانال اخبار دانشگاهی SNN.ir» دنبال کنید

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجو از مشهد، حجت الاسلام علیرضا قائمی نیا، دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دیروز در نشست تحلیل آیات بر اساس معنا شناسی شناختی که در دانشگاه علوم اسلامی رضوی برگزار شد، گفت: اصل حاکم بر معناشناسی قرآن، اصالت تعابیر قرانی است واصل اولیه این است که تعابیر قرآنی همان گونه که هستند، تحلیل شوند.

حجت الاسلام قائمی نیا بیان کرد: هر مفهومی که در قرآن با آن مواجه می شوید، پردازش های مختلفی از آن مفهوم در آیات مختلف می بینید، یکی از آن ها، مفهوم رحمت است. مفهموم رحمت در آیات مختلف، به صورت های گوناگونی مفهوم سازی شده است.

دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: در ماجرای اصحاب کهف، خداوند متعال می فرماید:«ینشرلکم ربّکم من رحمته »، رحمت به مثابه یک منبعی مفهوم سازی شده است که پرتو افشانی می کند. اما در ماجرای حضرت لوط. در قرآن آمده است؛ «وَأَدْخَلْنَاهُ فِي رَحْمَتِنَا إِنَّهُ مِنَ الصَّالِحِينَ» و رحمت به صورت ظرف سه بعدی مفهوم سازی شده است.

حجت الاسلام قائمی نیا افزود: کلمه سماء، در قرآن مفهوم سازی های مختلفی از آن به چشم می خورد. در آیه«يَوْمَ نَطْوِي السَّمَاءَ كَطَيِّ السِّجِلِّ لِلْكُتُبِ»، این آسمان به عنوان صفحه ای دو بعدی پردازش می شود که مانند توماری جمع می شود.

وی بیان کرد: خداوند صحنه های مختلفی را برای ما توصیف می کند، ولی این صحنه ها را همینطور که نمی‌شود توصیف کرد، امکان ندارد هیچ گوینده ای صحنه را بدون پردازش توصیف کند. بعضی موارد را برجسته و بعضی را کمرنگ می کند. بعضی چیزها را به صورت سه بعدی می سازد و برخی را به صورت دو بعدی مفهوم سازی می‌کند.

هدف از معناشناسی الهی، پی بردن به مفهموم سازی الهی است

این استاد حوزه علمیه قم گفت: هدف از معناشناسی الهی، پی بردن به مفهوم سازی الهی است. در معنا شناسی می‌خواهیم بدانیم چه عنصری را برجسته و چرا موردی را کمرنگ کرده است؟ چه چیزی را در کانون توجه چه چیزی را در حاشیه توجه قرار داده است؟

حجت الاسلام قائمی نیا افزود: چرا رحمت در آیه 16 کهف، به مثابه منبعی که پرتو افشانی می‌کند و در آیه 75 انبیا، به عنوان ظرف سه بعدی مفهوم سازی شد. اصل مهمی که در مفهوم سازی های قرآنی حاکم است، این است که مفهوم سازی‌ها متاثر از سیاق درونی آیه و متناسب با صحنه است.

دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: وقتی تمام آیات را بررسی می کنیم، در بررسی مفهوم سازی های قرآن متوجه می شویم که دقت فراوانی در این مفهوم سازی ها صورت گرفته. تا حدی که نمی تواند کار بشر عادی باشد.

وی بیان کرد: خداوند مفهوم سازی خود را در مقیاس بشری ارائه می دهد تا برای بشر قابل فهم باشد.

پی بردن به اسرار مفهوم سازی

حجت الاسلام قائمی نیا با خاطرنشان کردن این که یکی از اصولی که در معنا شناسی شناختی توجه شده است، بحث کانون توجه است، افزود: راجع به فنا ناپذیری قران سه آیه داریم؛ در آیه «انا نحنُ نَزلنا الذکر» خداوند در کانون توجه قرار گرفته است. در آیه«قرآناً عَرَبیاً غیر ذی عوج»، خداوند در بیرون از قلمرو توجه است و در آیه «لَا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ»،خدا در حاشیه توجه مفهوم سازی شده است و عدم اتیان بطلان در کانون توجه است و هر کدام دلالت هایی دارند.

دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: می بینید قران در یک مساله به شکل های گوناگونی پردازش می کند. بحث اصلی در معناشناسی شناختی پی بردن به اسرار این مفهوم سازی هاست.

این استاد حوزه علمیه قم با اشاره به این که کانون توجه در آیات مختلف تغییر پیدا می کند، گفت: موضوع با کانون توجه فرق می کند.

وی بیان کرد: اعجاز قران در همین مفهوم سازی و در همین کلمات است. دقت کنید که هر حرفی که در قران آمده است، به همان معنایی که هست، بگیرید.

حجت الاسلام قائمی نیا خاطرنشان کرد: اصل حاکم بر معناشناسی قرآن، اصالت تعابیر قرآنی است. هر عبارتی را همان گونه که هست معنا کنید. توجه به مفهوم سازی، بسیاری از برداشت های فلسفی، کلامی و حتی فقهی ما را تغییر می دهد.