قیمت‌ سوخت در کشور غیرواقعی است/ باید وابستگی به نفت را کم کنیم

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حجت الاسلام مصباحی مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام امروز در نشست «رانت» که با حضور خوش چهره و حسینی از اقتصادانان کشورمان توسط بسیج دانشجویی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد، اظهار کرد: احتمال می‌دهم و این احتمال هم بی جا نیست که روند تنزل جایگاه ایران در بحث شفافیت محصول پیشرفت کشور‌های دیگر در این زمینه و در جا زدن ما و نه لزوما عقب رفتن ما از نظر شفافیت است یعنی بنده فکر نمی‌کنم که اوضاع بدتر شده باشد بلکه ممکن است بهتر شده باشد.

وی با بیان اینکه کشور‌های دیگر، چون با سرعت بیشتری پیش رفته اند جایگاه بهتری در زمینه شفافیت احراز کرده اند، گفت: البته این احتمال هم وجود دارد که، چون ما در شرایط تحریم هستیم مجبوریم راه‌های گریز از تحریم را دنبال کنیم و این هم برای ما مصیبت به وجود می‌آورد و هم باعث می‌شود که با عدم شفافیت عمل کنیم و همین موجب تنزل جایگاه جهانی ما در بحث شفافیت می‌شود.

مصباحی مقدم ادامه داد: اقتضای نرم افزار‌ها این نیست که شرایط ما در بحث شفافیت و رانت زدایی بدتر شده باشد، چون تقریبا داده‌های تمام دستگاه‌ها به صورت الکترونیکی درآمده مثلا ارتباطات الکترونیکی بانک‌ها افزایش یافته و این ارتباطات نیز به شبکه ملی بانکی در بانک مرکزی متصل است در واقع ارتباطات بانک‌ها و موسسات مالی با بانک مرکزی برقرار شده است.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به اینکه در حال حاضر همه چیز اعم از حقوق مالیات سفر‌های داخلی و خارجی خرید و فروش خودرو خرید و فروش مسکن و دیگر موارد ثبت الکترونیک می‌شوند و اطلاعات برای دستگاه‌ها شفاف است، اضافه کرد: با این وجود اطلاعات بین دستگاه‌ها شفاف نیست مثلا اگر وزارت اقتصاد و دارایی بخواهد اطلاعات مالی همه دستگاه‌ها را به دست بیاورد این امکان را ندارد.

وی افزود: اخیرا این مسئله مطرح شده که می‌خواهند به دلیل افزایش نرخ ارز به عده قابل توجهی از مردم که از نظر درآمد و هزینه‌ها در دهک‌های پایین قرار دارند که شامل پنج دهک می‌شوند کمک شود که در این راستا طبق گزارش یکی از کارشناسان سامانه‌های اطلاعاتی برای شناسایی این افراد وجود دارد و می‌توان تشخیص داد که چه کسانی مشمول یارانه‌های کالایی می‌شوند، ولی بحثی که وجود دارد این است که این پایگاه‌های اطلاعاتی به هم متصل نشده اند و باید آن‌ها را به صورت جداگانه بررسی کنند.

مصباحی مقدم با اشاره به اینکه اطلاعات در اختیار دستگاه‌ها قرار دارد، ولی به صورت ملی درنیامده و همین موجب بروز عدم شفافیت می‌شود و دیگران این شفافیت را نمی‌بینند، تاکید کرد: در هر حال باید مجموعه این پایگاه‌ها و داده‌ها به هم متصل شوند.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بیان کرد: ما جزو کشور‌هایی هستیم که می‌خواهیم به  اف‌ای تی اف بپیوندیم با این وجود رتبه پایین ایران در بحث شفافیت شاید متاثر از این موضوع باشد.

وی در بخش دیگری از اظهارات خود گفت: در یک نظام مالی مبتنی بر بودجه متکی بر درآمد‌های نفتی طبیعتا رانت وجود دارد. از زمانی که اقتصاد ایران متکی بر درآمد‌های نفتی بوده رانت هم وجود داشته است، ولی مهم این است که این رانت‌ها چگونه باشد. اگر توزیع رانت به گونه‌ای باشد که همه از آن استفاده کنند نگرانی وجود ندارد.

مصباحی مقدم تصریح کرد: در حال حاضر قیمت‌های حامل انرژی غیرواقعی است و هر کسی انرژی بیشتری مصرف کند از رانت بیشتری استفاده کرده و معلوم است که چه کسانی نیز دارند آب، برق گاز بنزین و دیگر حامل‌های انرژی را مصرف می‌کنند.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام به قاچاق بنزین اشاره کرد و گفت: در ایران قیمت بنزین هر لیتر هزار تومان عرضه می‌شود، اما در ترکیه هر لیتر ۱۴ تا ۱۹ هزار تومان، در پاکستان ۸ هزار تومان و در عراق و افغانستان ۷ هزار تومان عرضه می‌شود از این رو شاهدیم که چه تعداد مشاغل از قبال قاچاق بنزین در مرز‌های کشورمان ایجاد شده است و این همان رانت‌هایی است در این حوزه به وجود آمده و هر کسی می‌تواند با جابه جا کردن دو گالن بنزین هزینه یک ماه خود را تامین کند.

وی با تاکید بر اینکه باید راهکار‌هایی را اعمال کنیم که جلوی رانت گرفته شود و توزیع رانت‌ها ملی و عادلانه باشد، تصریح کرد: اگر سایر دستگاه‌ها به هم لینک شود امکان نظارت و مشخص شدن رانت‌ها نیز به وجود می‌آید با این وجود وقتی که امکان نظارت فراهم نشود بهره گیری از رانت‌ها نیز به شدت افزایش می‌یابد.

مصباحی مقدم با تاکید بر اینکه باید تغییرات جدی و اساسی در بودجه عمومی کشور داده شود، افزود: این تغییرات ما را از یکسری رانت‌ها خارج می‌کند با این وجود پیشنهاد بنده این است که اول بودجه نفت را در تامین بودجه عمومی کشور کنار بگذاریم اگرچه ممکن است این حرف برای برخی‌ها شوک آور باشد، ولی بنده، چون زمانی رئیس کمیسیون اقتصادی بودم به صراحت می‌گویم این کار ممکن است.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به اینکه در حال حاضر اتکای بودجه عمومی کشور به درآمد‌های نفتی ۴۰ درصد است، خاطرنشان کرد: آن زمان که بنده رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس بودم این میزان اتکا ۲۵ درصد بود با این وجود بنده پیشنهاد حذف درآمد‌های نفتی در تامین بودجه عمومی کشور را به همراه ۱۰ پیشنهاد ارائه کردم که حدود یکصد نماینده با بنده همراه شدند، اما کافی نبود که در نهایت این طرح عملیاتی نشد. معتقدم اگر این اتفاق می‌افتاد الان تحت فشار نظام سلطه نبودیم.

وی با اشاره به اینکه حذف درآمد‌های نفتی از بودجه عمومی، بودجه را واقعی و جلوی هزینه‌های غیرواقعی را می‌گیرد، تصریح کرد: اگر بودجه متکی به نفت نباشد درآمد‌های نفتی در توسعه اقتصادی به کار گرفته می‌شوند و عنوان یک پیشنهاد اقتصادی عمل می‌کند و اقتصاد از حالت درجا زدن بیرون می‌آید.

مصباحی مقدم بیان کرد: در حال حاضر درآمد ملی و رشد متوسط سالانه ما سه درصد و چهار درصد است که با کنار گذاشتن درآمد‌های نفتی از بودجه یک جهش در رشد به وجود می‌آید و این اتفاق جلوی رشد نقدینگی را می‌گیرد.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه توزیع نابرابری در کشور شدیدتر و بدتر شده اظهار کرد: ۹۹ درصد از سپرده‌های بانکی متعلق به ۲۶ درصد از سپرده گذاران و ۷۴ درصد آن متعلق به یک درصد از سپرده گذاران است و این نشان می‌دهد در این چند سال چه اتفاقی افتاده است. این‌ها همه رانت است.

وی با بیان اینکه رانت‌ها به اساس اقتصاد تبدیل شده افزود: یک نکته کلیدی برای جلوگیری از رانت حذف نفت از بودجه عمومی کشور است. پیشنهاد بنده این است که طی یک برنامه پنج ساله سالانه ۱۰ درصد از وابستگی به نفت حذف شود و در مقابل اتکای به درآمد‌های مالیاتی افزایش پیدا کند و از طرفی دولت جلوی هزینه‌های اضافی را بگیرد معتقدم دولتی که مالیات می‌گیرد پاسخگوست، ولی دولتی که مالیات دریافت نمی‌کند غیرپاسخگوست.