در ۳۰ سال آینده شاهد تغییرات اساسی در علوم زمین خواهیم بود. با بروز فناوریهای نوظهور، تعاملات پیچیده بین سامانههای طبیعی زمین آشکارتر میشود. با کمک این فناوریها پیش بینی آب و هوا و مخاطرات طبیعی کارآمدتر میشود و مدلها بهبود مییابد.
به گزارش گروه فناوری خبرگزاری دانشجو به نقل از مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، دان فضایی به ما در درک و پیش بینی گردبادها، زلزله و تغییرات آب و هوایی کمک میکنند و عوارض این نوع بلایا را به حداقل میرسانند. به نوعی میتوان گفت: ماهوارهها کیفیت زندگی آینده انسان را بالا میبرند.
کاربرد ماهوارهها و اطلاعاتی که توسط آنها مخابره میشود، بسیار گسترده و وسیع است. کاربردهایی که این روزها خیلی به کار انسان، ارتقای زندگی و حفظ محیط زیست اطراف آنها میآید. در واقع ماهوارهها در اختیار زندگی انسان قرار میگیرند و آینده آنها را با کیفیتتر میکنند.
از جمله این کاربردها میتوان به پایش آب و هوایی اشاره کرد. این کار به کمک پهپادها انجام میشود و اطلاعات مهم و حیاتی از تغییرات آب و هوایی به محققان و مسوولان دولتها ارائه میشود.
بر اساس اطلاعات ارائه شده در سطح جهان، حدود ۱۲ درصد از دادهها و محصولات با ارزش افزوده سنجش از دور در بخش هواشناسی مورد استفاده قرار میگیرد. حجم عظیم دادههای ماهوارهای مورد استفاده در این بخش خود موجب توسعه مراکز داده، توسعه ابررایانهها و رایانش ابری شده است.
پایش کیفیت هوا در کلان شهرها، بروز طوفانهای گرد و غبار و مطالعات تغییر اقلیم از جمله اموری است که بیشتر کشورها از جمله ایران با آن سر و کار دارند و شاید تنها راه رسیدن به این اطلاعات مهم و حیاتی، استفاده از اطلاعات ماهوارهای و رصد و پایش به کمک ماهوارهها باشد.
امکان مدیریت بحران به کمک ماهوارهها در واقع ماهوارههای هواشناسی نوع خاصی از ماهوارههای سنجش از دور است که با هدف دیدهبانی شرایط جوی و هواشناسی زمین و اقلیم آن مورد استفاده قرار میگیرند. این ماهوارهها برای پوششدهی کامل سرتاسر زمین، معمولا در مدارهای قطبی به گرد زمین میچرخند و البته برخی از ماهوارههای هواشناسی را به مدار زمینآهنگ نیز پرتاب میکنند.
گستره کاربردهای ماهوارههای هواشناسی بسیار وسیع است. این ماهوارهها با استفاده از ابزارها و سنجندههایی که روی آنها نصب شدهاند، قادر به دیدهبانی و پایش حرکت ابرها و جریانهای جوی، آتشسوزیها، شکلگیری طوفانها، وضعیت یخچالها و آتشفشانها و هرگونه اطلاعات دیگری که بر وضعیت آب و هوای زمین تاثیر دارند، هستند.
در دنیای امروز کشورهای مختلف با کمک استفاده از اطلاعات ماهواره ای، توانسته اند برخی پدیدههای طبیعی را کنترل و رصد کنند تا با این کار عوارض احتمالی بروز این بلایا را به حداقل برسانند. مدیریت بحران یکی دیگر از کاربرد فناوری فضایی در هواشناسی است. از این طریق پیش بینی و هشدار طوفانها و مدیریت امداد امکان پذیر میشود. این پیش بینی شامل اطلاعاتی از منشاء طوفان، نوع طوفان، زمان شروع، دوام و زمان اتمام طوفان، شدت طوفان، مسیر طوفان و مناطق تحت تأثیر طوفان، مناطق امن در حوزه تأثیر طوفان و تهیه دادههای کمی و کیفی مورد نیاز بحران در تمامی فازها از قبیل: پیشگیری، آمادگی، حین بحران و امداد و بازسازی پس از بحران است.
خصوصیهای بیایند حضور بخش خصوصی و کسب و کارهای نوپا در این حوزه و ورود آنها به زمینههای کاربردی هواشناسی ماهوارهای از جمله در حوزههای کشاورزی، مدیریت بحرانهای مرتبط با هوا، پایش آلایندههای جوی، پیش بینیهای جوی، برف سنجی و منابع آب، هم به توسعه پایدار در کشور کمک خواهد کرد و هم موجب ارتقا سطح دانش و اقتصاد این حوزه تخصصی در کشور خواهد شد.
با توجه به اینکه ایران یک کشور حادثه خیز و بحرانی است. استفاده از اطلاعات ماهوارهای بسیار حیاتی و ضروری است و نهادهای مختلفی در این زمینه فعال شده اند. اما شاید بهترین و کارآمدترین راه برای توسعه کاربردهای فضایی، بهره گیری از جوانان متخصص، شرکتهای دانش بنیان و توانمندی اساتید و دانشجویان این حوزه است. راهی روشن و امیدوارانه که میتواند کشور را از هزارتوی مشکلات بلایای طبیعی نجات دهد. نجات ایران به کمک جوانان ایرانی و به مدد یک علم جهانی.