نگاهی به فن‌بازار‌های دانشگاه آزاد در سالی که گذشت/ دانشگاهی با بیش از ۱۲۰۰ محصول دانش‌بنیان

به گزارش گروه فناوری خبرگزاری دانشجو به نقل از روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه آزاد تنوع خوبی در محصولات مختلف دانش‌بنیان در سطح کشور دارد؛ بنابراین مسئولان این دانشگاه تصمیم گرفته‌اند به‌صورت جدی در مراحل تجاری‌سازی و سرمایه‌گذاری وارد شوند تا طرح‌ها زمان طولانی نبرد و چرخش محصولات اتفاق افتاده و به مرحله تجاری رسیده و وارد بازار شود.

 

برهمین اساس تصمیم گرفته شد مجموعه فن‌بازار‌های دانشگاه آزاد اسلامی هماهنگ شود و اتفاقی که قرار است در این فن‌بازار‌ها بیفتد این است که خرید و فروش دانش فنی و سرمایه‌گذاری محصولات صورت بگیرد. البته مسئولان دانشگاه اعتقاد دارند چرخش محصولات نباید متوقف شود تا بتواند به مرحله سرمایه‌گذاری و تجاری‌سازی رسیده و وارد بازار شود؛ بنابراین فن‌بازار با این ذهنیت شکل گرفت و سرمایه‌گذاران، صندوق‌های خطرپذیر و صندوق‌های سرمایه‌گذاری دعوت و جلساتی با آن‌ها برگزار و قرار شد آن‌ها در دانشگاه حضور پیدا کنند و در فن‌بازار‌های دانشگاه حضور فیزیکی داشته باشند.

در همین راستا تاکنون نیز دو فن‌بازار در دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شده است که اولین فن‌بازار در حوزه پزشکی و دومین آن در حوزه کشاورزی بود؛ چرخه‌ای که البته قرار است متوقف نشود و بعد از این نیز در دانشگاه آزاد اسلامی شاهد برگزاری فن‌بازار‌ها در حوزه‌های دیگر نیز خواهیم بود.

 

دانشگاه آزاد اسلامی در حال حاضر بیش از ۱۲۰۰ محصول دانش‌بنیان دارد و نزدیک ۴۰۰ واحد فناوری نیز در مراکز رشد فعال هستند. از این تعداد ۷۶ شرکت، شرکت‌های دانش‌بنیان هستند؛ عددی که البته رو به توسعه است. این‌ها شرکت‌هایی هستند که در سامانه معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به‌عنوان شرکت دانش‌بنیان شناخته می‌شوند.

مطابق با آمار منتشرشده از مراکز رشد، هسته‌های فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان دانشگاه آزاد اسلامی، این دانشگاه در حال حاضر ۱۲۸ مرکز رشد، ۱۳۶ هزار عضو و ۴۵۱ مترمربع فضای مراکز رشد در واحد‌های دانشگاهی و ۱۲۴۴ محصول تولیدشده توسط شرکت‌های دانش‌بنیان دارد. همچنین یک پارک علم و فناوری از سال ۹۳ در این دانشگاه شروع به فعالیت کرده است و ۶۰۱ هسته فناور نیز در مراکز رشد و پارک علم و فناوری فعالیت دارند. در حال حاضر با توجه به ظرفیت عظیم دانشگاه آزاد اسلامی در گستره کشور و وجود قریب به ۳۰ هزار عضو هیات‌علمی و بیش یک میلیون و ۴۰۰ هزار دانشجو، هزاران طرح و ایده دانش‌بنیان در کشور وجود دارد که غالبا پس از طی مراحل اولیه پیش‌رشد و رشد در مرحله تجاری‌سازی باقی مانده است.

 

از سویی اجرایی شدن این طرح‌ها می‌تواند در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در بسیاری از مناطق کشور راهگشا باشد. دانشگاه آزاد اسلامی به این واسطه ظرفیت بسیار مناسبی برای اجرای ماموریت توسعه کسب‌وکار اقتصاد دانش‌بنیان در اقصی نقاط کشور است. در این راستا دانشگاه آزاد اسلامی در چند محور برای تقویت حوزه تجاری‌سازی فعالیت‌های دانش‌بنیان برنامه ریزی کرده است. یکی از این محور‌ها تقویت اتصال بخش‌های سرمایه‌گذاری به حوزه فناوری است که فن‌بازار‌ها در این راستا طراحی شده‌اند.

اهداف فن‌بازار‌های تخصصی
جمع‌آوری تمام طرح‌های دانش‌بنیانی در یک حوزه تخصصی به‌منظور ارزیابی تخصصی، شناخت عمیق دانشی و هم‌افزایی، شناسایی خلأ‌ها و کمبود به‌منظور تکمیل چرخه فناوری، شناسایی بازار و ارزیابی دقیق‌تر نیاز مخاطبان، جذب سرمایه‌گذاران به‌منظور تجاری‌سازی فناوری‌های عرضه‌شده، جذب سرمایه متمرکز در مرکز به مناطق مختلف کشور به‌منظور توسعه کسب‌وکار مبتنی‌بر دانش، ایجاد روحیه خودباوری، انگیزه و امید برای صاحبان ایده در سراسر کشور و... از اهداف تشکیل این فن‌بازارهاست.

شیوه انتخاب طرح‌ها
پس از مشخص کردن حوزه تخصصی، طرح‌هایی فراخوان می‌شوند که اولا مراحل تحقیق و پژوهش را طی کرده باشند و ثانیا در راستای نیاز‌های کشور طراحی شده باشند و بازار مناسب برای آن قابل‌احصا باشد. همچنین در آستانه تجاری‌سازی باشد و در مواردی که دستگاهی است، لااقل یک نمونه ساخته شده باشد.

 

نکته دیگری که برای فراخوان مدنظر قرار می‌گیرد این است که طرح موردنظر استاندارد‌ها و شرایط لازم را در حداقل ممکن که در سطح نمونه اولیه قابل‌احراز است داشته و همچنین دارای طرح توجیه اقتصادی با دوره بازگشت مناسب باشد.

 

طرح‌ها باید در توسعه کسب‌وکار و توسعه اشتغال مبتنی‌بر دانش نقش داشته و همچنین مدل مشارکت و سرمایه‌گذاری و نحوه ارتباط آن با دانشگاه مشخص باشد. طرح‌هایی که فراخوان می‌شوند، ابتدا توسط واحد دانشگاهی، مرکز رشد، پارک یا شورای اقتصاد دانش‌بنیان باید تایید شود. پس از تایید، از طریق سامانه فن‌بازار به دبیرخانه ارسال می‌شود. طرح‌های ارسال‌شده پس از ارزیابی گروه ارزیابان به‌منظور انطباق با محور‌های فوق‌الذکر، جهت حضور در فن‌بازار دعوت می‌شوند.

اولین فن‌بازار دانشگاه آزاد اسلامی با محوریت تخصصی تجهیزات پزشکی
یکی از نیاز‌های ضروری کشور توسعه تجهیزات پزشکی و حرکت شرکت‌های دانش‌بنیان به‌منظور رفع نیاز‌های کشور در این حوزه است. به همین منظور آذرماه امسال بود که اولین فن‌بازار حوزه تجهیزات پزشکی با هدف تعامل مستقیم صندوق‌های سرمایه‌گذاری با واحد‌های فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان به مدت سه روز برگزار شد. ایجاد سازوکار‌های حمایتی برای تبدیل ایده‌های فناورانه به محصولات دانش‌بنیان از مهم‌ترین دلایل برگزاری اولین فن‌بازار دانشگاه آزاد اسلامی بود. در این ارتباط از حدود یک ماه قبل از برگزاری فن‌بازار، طرح‌ها به همراه مستندات و همچنین طرح‌های توجیهی فراخوانده شد و درنهایت ۱۲۰ طرح و شرکت دانش‌بنیان جهت شرکت در فن‌بازار پذیرفته شدند.

طرح‌های پذیرفته‌شده در اولین فن‌بازار
در اولین فن‌بازار دانشگاه آزاد اسلامی طرح‌های مختلفی پذیرفته شدند. برخی از این طرح‌ها طرح‌هایی بودند که تمام مجوز‌های لازم وزارت بهداشت را اخذ کرده و به صورت محدود به فروش رسیده‌اند، ولی جهت تولید انبوه به سرمایه‌گذاری نیاز دارند. طرح کیت تشخیص سرطان که در صورت سرمایه‌گذاری به ارزش تقریبی ۲۰ میلیارد ریال قابلیت کاهش هزینه‌های تشخیص به ۱۰ درصد هزینه فعلی را دارد، از جمله این طرح‌ها بود. همچنین طرح‌هایی در این فن‌بازار پذیرفته شد که تمام مراحل تحقیق و پژوهش را طی کرده و مطالعات بالینی آن نیز انجام شده، ولی در مرحله اخذ مجوز است.

 

دستگاه لیزر رویش مو یا پرینتر سه‌بعدی یا گچت الکتروکاردیوگرافی تلفن همراه که برای ورود به مرحله تجاری‌سازی نیاز به مشارکت در جهت اخذ مجوز‌های لازم و سرمایه‌گذاری دارد، از جمله این طرح‌ها بود. همچنین محصولاتی که در مرحله تولید است، ولی برای رقابت با محصولات خارجی نیاز به حمایت و بازاریابی دارد، از طرح‌هایی بود که در این فن‌بازار پذیرفته شد؛ مثل دستگاه کششی بدن و الکتروشوک الکتریکی قلب یا تخت بیمارستانی.

حضور صندوق‌ها و شتاب‌دهنده‌ها
در اولین فن‌بازار دانشگاه آزاد اسلامی علاوه‌ بر طرح‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان از تمام صندوق‌های خطرپذیر رسمی کشور و برخی بانک‌ها و موسسات مالی جهت حضور در قالب غرفه دعوت شد. حضور با غرفه این موسسات باعث تعامل جدی‌تر صاحبان ایده و بخش سرمایه‌گذاری شد و به نوعی این فن‌بازار را از موارد مشابه متمایز کرد.

ارزیابی طرح‌های فن‌بازار پزشکی
از تمام صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر دعوت به عمل آمد که از بین ایشان ۱۵ صندوق و شرکت شتاب‌دهنده در این فن‌بازار شرکت کردند. در طول مدت برگزاری، کارشناسان صندوق‌ها، شتاب‌دهنده‌ها و شرکت‌ها طرح‌ها را مورد ارزیابی قرار داده و از بین ۱۲۰ طرح ۵۴ طرح جهت ادامه بررسی تا مرحله سرمایه‌گذاری انتخاب شدند. همچنین از سوی ارزیابان دانشگاه آزاد اسلامی ۲۰ طرح انتخاب و جهت طرح‌های اولویت‌دار برای مشارکت برگزیده شدند.

دومین فن‌بازار دانشگاه آزاد اسلامی با محوریت کشاورزی و منابع طبیعی
پس از برگزاری موفق اولین فن‌بازار دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه تجهیزات پزشکی و با توجه به تاکید دکتر طهرانچی، رئیس دانشگاه مبنی‌بر حمایت از طرح‌های پژوهشی و دانش‌بنیان و تقویت بخش کشاورزی، برنامه‌ریزی‌ها برای برگزاری دومین فن‌بازار دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه تولیدات کشاورزی و منابع طبیعی هم انجام شد.

علت اینکه دومین فن‌بازار دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه کشاورزی انتخاب شد این بود که این دانشگاه از ظرفیت نیرو‌های کارآمد و زیرساخت‌های گسترده در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی برخوردار است، بنابراین مسئولان دانشگاه تصمیم گرفتند فناوری‌ها، محصولات و تجهیزات تولیدشده در این حوزه به بازار نزدیک شده و به سمت درآمدزایی توسعه حرکت کنند؛ بنابراین دومین فن‌بازار همزمان با دهه فجر انقلاب اسلامی با محوریت کشاورزی و منابع طبیعی برگزار شد. فراخوان این فن‌بازار نیز از حدود یک ماه قبل از برگزاری آغاز شد و از بین ۲۲۰ طرح ارسال‌شده به فن‌بازار حدود ۱۶۲ طرح جهت شرکت در فن‌بازار پذیرفته شد.

محور طرح‌های پذیرفته‌شده عبارت بودند از: سموم ارگانیک، کنترل بیولوژیک با آفات و بیماری‌ها، مکانیزاسیون، کود‌های بیولوژیک، خوراک دام، سیستم‌ها و اتوماسیون آبیاری، قارچ، نرم‌افزار‌های مرتبط با تولید و بازار کشاورزی، تولید بذر، آفت‌کش‌ها، کمپوست، بازیافت، تصفیه آب و فاضلاب، بازاریابی محصولات کشاورزی، تولید آب، کشت‌های گلخانه‌ای، تولید و پرورش گیاهان دارویی، بیوتکنولوژی کشاورزی و اصلاح نباتات، شیلات و آبزیان، محیط کشت، هیدروپونیک، پرورش حشرات و فرآوری محصولات جانبی آن.

علاوه بر واحد‌های شرکت‌کننده فوق، ۹ مورد از شرکت‌های مادر تخصصی، صندوق‌ها و شرکت‌های کشاورزی دارای ظرفیت حمایت از طرح‌های دانش‌بنیان در این فن‌بازار شرکت کردند. به علاوه کارشناسان سایر هلدینگ‌ها و شتاب‌دهنده‌ها محصولات فن‌بازار را مورد ارزیابی قرار دادند و همچنین مدیران ارشد وزارت جهاد کشاورزی از فن‌بازار بازدید و در مورد گرفتن مجوز‌های لازم و حمایت‌های دولتی با صاحبان ایده به بحث و تبادل نظر پرداختند.

ارزیابی طرح‌های فن‌بازار کشاورزی
درنهایت تیم ارزیابی دانشگاه آزاد اسلامی براساس شاخص‌های تجاری‌سازی موضوعات را ارزیابی کرده و درنهایت محصولات برتر در سه سطح اولویت‌بندی شده و به منظور مشارکت و معرفی جهت سرمایه‌گذاری اقدام می‌شود؛ چرخه‌ای که البته قرار است متوقف نشود و بعد از این نیز در دانشگاه آزاد اسلامی شاهد برگزاری فن‌بازار‌ها در حوزه‌های دیگر نیز خواهیم بود.