دانشجویان درباره ویژگی‌های «استاد خوب» چه می‌گویند؟/ نمره بده و منصف باش!

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- محسن عبداللهی‌خلج؛ هر ساله چند نفر  از اساتید در سطح کشوری به عنوان استاد نمونه تقدیر می‌شوند. اما ویژگی یک استاد خوب و نمونه چیست؟ جدای از ‌شاخص‌هایی که وزارت علوم برای انتخاب استاد نمونه دارد، دانشجویان نیز درباره‌ي استاد خوب نظراتی دارند. در سال‌های گذشته، فعالیت‌های علمی‌پژوهشی بسیاری انجام شده است که ویژگی استاد خوب را از دیدگاه دانشجویان بررسی می‌کنند. بسیاری از پژوهشگران حوزه تعلیم و تربیت معتقدند ارزشیابی‌های دانشجویی، تنها منبع ملموس و بهترین نوع ارزشیابی هستند، چون دانشجویان تنها افرادی هستند که با اساتید برخورد دارند و توسط اساتید آموزش داده می‌شوند.

به بهانه هفته گرامیداشت مقام معلم به ميان دانشجويان از دانشگاه‌هاي مختلف رفتيم و از آن‌ها پرسيديم كه «ويژگي يك استاد خوب چيست؟»

دانشجویان به ابعاد آموزشی بیشتر توجه می‌کنند

نتایج تحقیقات علمی نشان می‌دهد فن بیان و رعایت مهارت‌های تدریس از مهم‌ترین اولویت‌های دانشجویان برای توجه به استاد است. بیشتر پاسخ‌هایی که دانشجویان  درباره ملاک‌های استاد خوب به خبرنگار ما می‌دهند، مربوط به روش تدریس و موارد آموزشی اساتید می‌شود. شايد بتوان گفت كه ملموس‌ترين بُعد اساتيد كه در طول ترم با آن روبه‌رو هستند در نگاه دانشجويان بروز بيشتري دارد. دانشجوی رشته‌ي برق از دانشگاه شهید بهشتی مي‌گويد: «يك استاد، بايد فن بیان خوبی در کنار اطلاعات و اشراف خوبی كه بر درس دارد، داشته باشد. بتواند کلاس را خوب مدیریت کند.» اين دانشجو ادامه مي‌دهد: «يك استاد، بايد شیوه کاری خود را در طول ترم حفظ کند تا باعث یاس و دلسردی دانشجویان نشود.»

دانشجوی اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی با خنده و شوخي ولي كاملاً جدي بيان مي‌كند: «استادي خوب است كه ابتداي كلاس حضورغیاب کند که تكليف ما مشخص شود. برخي از اساتيد هستند كه از اول تا آخر کلاس را حضور داریم اما كلاس به پايان مي‌رسد درحالي‌كه حضورغیاب نكرده است.» در ادامه اين دانشجو مي‌گويد: «اساتيد بايد سرفصل‌های میان‌ترم را در امتحان پایان‌ترم حذف كنند.»

دانشجوی دیگری، به معیارهای درسی برای استاد خوب اشاره می‌كند: «يك استادي خوب است که در امتحانش، بیشتر از جزوه‌اش امتحان بدهد. جزوه‌ای که تدریس می‌کند کامل باشد و بخشی‌اش را برعهده‌ي دانشجو قرار ندهد. همچنين کتابی که معرفی می‌كند، در كنار زبان اصلي بودن، ترجمه نيز داشته باشد. برای درس، حل تمرین هم بگذارد.» او ادامه مي‌دهد: «در كنار خوش اخلاق بودن، بحث آزاد داشته باشد و تمام كلاس درس نباشد.» دوست او دانشجويي است كه در دانشگاه الزهرا درس مي‌خواند، نسبت به بحث آزادِ استاد واكنش نشان مي‌دهد: «استاد نبايد در كلاس، داستان تعريف كند و تمام كلاس را بايستي متعهد به درس دادن باشد.» او مي‌گويد: «خاطرات لندن و داستان سفرهاي خارجي استاد براي من دانشجو مفيد نيست و بهتر است بيشتر به درس بپردازد.»

امیرمجتبی دانشجوی دانشگاه شاهد هم در يك جمله‎‌ي خلاصه مي‌گويد: «استاد بايد نمره بدهد، غیبت کنیم و حذف نکند»

وقتي هنوز دانشجويان به معیار اخلاق توجه می‌کنند

ویژگی های فردی و اخلاقی هنوز جای خود را در بین معیارهای یک استاد خوب در میان دانشجویان حفظ کرده است.  مونا، دانشجوی بیرجندی معتقد به این ویژگی‌هاست و تصریح می‌کند: «از لحاظ شخصیت فردی بهتر است که درک و منطق بالایی داشته باشد و منصفانه حرف بزند و عمل کند.» علیرضا هم دانشجوی فنی دانشگاه شاهد، «تواضع داشتن و خاکی بودن استاد» را مهم می‌داند.

دانشجوي رشته صنايع از دانشگاه الزهرا در پاسخ به سوال ما مي‌گويد: «ويژگي اخلاقي در استاد بسيار مهم است. برخي اساتيد، دانشجوها را كم ارزش مي‌كنند. و در مقابل توقع دارند كه به آن‌ها احترام نيز گذاشته شود.» دانشجوي ديگري از دانشگاه الزهرا خاطرنشان مي‌كند: «استاد بايستي دلسوز باشد. دانشجو هم مشكلاتي دارد و از همين رو بايد استاد، دانشجو را درك كند.»

رضا دانشجوی علوم پزشکی شهید بهشتی تیتروار مواردی را بیان می‌کند که نشان از اهمیت وی به شخصیت اخلاقی و معنوی استاد دارد: «درک دانشجو توسط استاد، الگوی اخلاقی مناسب، مهارت های بالای مکالمه، جوان شناس، توانایی در ایجاد روحیه‌ی کار، مطالعه و معنویت.»

علم و پژوهش از نگاه دانشجویان مغفول نمانده است

علم و دانش یک استاد و توجه او به کارهای پژوهشی در نگاه تعدادی از دانشجویان اهمیت دارد. لطفی، دانشجوی ارشد در يك جمله اشاره مي‌كند: «بدون هیچ محدودیت و مانعی علم خود را به ما منتقل کند.»

يكي از دانشجويان دانشگاه هاي دولتي در تهران بيان مي‌کند: «یک استاد خوب باید در علمش بی‌طرف باشد.» او منظور خود را اینگونه توضیح می‌دهد: «استاد نباید آن چیزی را كه می‌گويد، صددرصد درست بداند و هيچ‌گونه محل بحثي باقي نگذارد.»

يكي از دانشجويان بيرجند می‌گوید: «از لحاظ دانش، در درجه بالایی از علم قرار داشته باشد.» هم‌چنين دانشجوي مقطع کارشناسی ارشد پیام‌نور نیز خاطرنشان می‌کند: «برخلاف دانشجویان کارشناسی، دانشجویان مقطع ارشد به ویژگی علم و دانش یک استاد، بیشتر بها می‌دهند. بنظرم در کنار خوش اخلاقی و صبوری بایستی استاد بتواند دانشجو را در پیشبرد اهداف پژوهشی‌اش کمک کند.»

نظرات دانشجویان درباره اساتید دانشگاهی را می‌توان در سه ویژگی آموزشی، اخلاقی و پژوهشی دسته‌بندی کرد. نظراتی که نشان دهنده‌ی نگاه تیزبینانه‌ی دانشجویان به اساتید و اعمال و رفتار آنها است.