غفلت مسئولان از فناوری‌های ایرانی برای مهار آتش جنگل‌های کهگیلویه‌ و بویراحمد / از محصولات نانو تا راکت اطفای حریق

گروه فناوری خبرگزاری دانشجو، محیا معصومی - شنیدن اخبار غم‌انگیز آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع و سوختن درختان بلند قامت، قلب آدمی را به درد می‌آورد که چرا در دنیای مدرن امروز نمی‌توانیم از چنین وقایعی پیشگیری کنیم یا هنگام بروز با حداقل آسیب جلوی آن‌ها را بگیریم به ادعای مسئولان سالانه به‌طور میانگین حدود ۱۵هزار هکتار از جنگل‌های ایران دچار آتش‌سوزی می‌شود.

این روز‌ها که شاهد سریالی از آتش‌سوزی‌های درختان سبز بخش‌هایی از استان‌های غرب و جنوب غرب کشور به ویژه در کهگیلویه و بویراحمد (جنگل‌های خائیز و دیل) هستیم یا گاه فیلم‌ها و عکس‌های درست و غلط سوختن حیوانات را می‌بینیم بیشتر به فکر یافتن راه حلی مطمئن برای آینده میفتیم، اما حیف که تاکنون بار‌ها در چنین موقعیت‌هایی قرار گرفتیم و پس از فراغت همه چیز را فراموش کرده‌ایم.

اول بار نیست که جنگلی آتش می‌گیرد، اما برای نجات دادن درختان هر بار گویی دفعه اول است. خوشبختانه کشور ما در پیشبرد فناوری‌های ضروری برای رفع نیاز‌ها آماده است و در این راستا شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها اقدامات خوبی را انجام می‌دهند، اما معمولا برای بهره‌گیری از این خدمات تامل و تعللی وجود دارد.

 

همین چند سال گذشته ثبت اختراع سیستمی خبرساز شد که می‌تواند آتش‌سوزی‌های بزرگ را مهار کند این اختراع متعلق به زوج جوانی بود که با طراحی این سیستم قصد داشتند دین خود را به حفاطت از منابع جنگلی کشور ادا کنند، اما هیچکدام از مسئولان محیط زیست و منابع طبیعی برای بهره‌گیری از آن به سراغ‌شان نرفته‌اند که این اختراع بتواند راه نجاتی برای جنگل‌ها باشد.

 

سیستم راکت اطفای حریق این زوج جوان برای اهدافی متعددی همچون عملیات آسان، سریع، قابل اجرا و پرتاب در هر ارتفاع توسط بالگرد به دور از حرارت آتش طراحی شده است و هر کپسول ۲۵ لیتری آن می‌تواند ۲ هزار و ۵۰۰ مترمربع حریق عرصه‌های جنگلی را خاموش کند، البته به گفته مخترعان مقدار حجم این کپسول به تناسب حجم آتش‌سوزی در ابعاد، اندازه و حجم‌های مختلف قابل افزایش است.

یا خبر ناپوشش‌هایی ضدحریق آمد که حتی می‌تواند از سرایت آتش به اطراف و شعله‌ور شدن بیشتر آن جلوگیری کند درحقیقت یکی از محصولات نانویی کاربردی برای روز‌های آتشین جنگل‌ها، ماده ضد حریق تولید شده از سوی یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان است که در چهارمین دوره نمایشگاه نانو ارائه شد و این ماده نسل جدیدی از کپسول ها‌ی آتش‌نشانی محسوب می‌شود. به گفته مسئول این طرح در این محصول موادی به کار برده شده است که در ابتدا مانع از گسترش شعله به نواحی دیگر می‌شود و در مرحله بعدی مواد قابل اشتعال از شعله‌های آتش جدا می‌شود و پس از آن حالتی پیش می‌آید که به اصطلاح به آن خود خاموشی می‌گویند. این محصول بعد از طی این مراحل آتش را ظرف چند ثانیه خاموش می‌کند.

ماده ضد حریق نانویی مزیت‌های بسیاری نسبت به کپسول‌های آتش‌نشانی دارد. کار با این ماده بسیار آسان است و در مدت زمان کوتاهی نسبت به کپسول‌های آتش‌نشانی، باعث خاموشی آتش خواهد شد.

 

یکی دیگر از محصولات ارائه شده کاری از محققان پارک علم‌وفناوری البرز است که با استفاده از مواد معدنی و حذف محدودیت‌های مواد خاموش‌کننده موجود، ماده‌ای در حالت کف تولید کردند و برای اطفای حریق ناشی از موادنفتی، گاز، کاغذ و پلاستیک قابل استفاده است؛ به گفته آن‌ها برخلاف سایر مواد اطفای آتش، قابلیت‌های آن در ارتفاعات بالای ۱۰۰ متر آتش نیز کاهش نمی‌یابد.

محقق این طرح معتقد است قوی‌ترین دستگاه و مواد آتش‌نشانی برای اطفای حریق را عرضه کرده‌اند. در این طرح ۳ ماده "آب"، "کف آتش‌نشانی" و "پودر" در دستگاهی مخلوط شدند و یک ترکیب جدید به دست آمده تا زمانی که بر روی آتش پاشیده می‌شود، ۳ ضلع مثلث را در لحظه قطع کند و با این کار آتش خاموش می‌شود به طوری که بعد از خاموش شدن آتش می‌توان به ماده سوختی دست زد.

 

علیرغم آنکه مواد مورد استفاده در این ترکیب مواد معدنی و ارزان قیمت و قابل تولید در کشور است، اما گویا تمام این خبر‌ها تاریخ انقضایی برای مسئولان دارند و کسی به فکر توسعه یا ارتقای این محصولات برای رفع نیاز‌ها نیست؛ بنابراین محصولات پیشرفته‌ای در کشور وجود دارد که به همت جوانان تحصیل کرده همین مرز و بوم طراحی و ساخته شده است، اما مسیولان همچنان نسبت به بهره‌گیری از ایران ساخت‌ها بی اعتمادند و سراغی از آن‌ها نمی‌گیرند.

این موارد تنها نمونه‌های اندکی از دستاورد‌های محققان و پژوهشگران کشور است و با اندکی جستجوی ساده در فضای مجازی می‌توان محصولات ارزشمندی را دید که چقدر در زمان‌های خاص راهگشا هستند. آتش‌سوزی جنگل‌ها و پوشش‌های گیاهی طی سال‌های گذشته جرقه ابداع و طراحی تجهیزات بی شماری را برای مقابله، در ذهن فعالان حوزه نانو زده است که هرکدام به نوعی تولید یا عرضه شده‌اند، اما حال که وقتی برای نشان دادن ظرفیت آنهاست چیزی به چشم نمی‌آید.

هرچند که آتش نشانان و نیرو‌های مردمی در چند روز اخیر برای مهار آتش‌سوزی جنگل‌ها تلاش بسیار کرده‌اند و طبق اعلام آن‌ها شرایط سخت منطقه (منطقه کوهستانی، سراشیبی‌های تند و ارتفاع بلند) مانع عملکرد بهترشان شده است، اما چرا باید در کشور توانمند و به روزی همچون ایران، محصولات طراحی شده با فناوری‌های روز از جمله نانو استفاده نشوند یا حتی توسعه آن‌ها در اولویت قرار نگیرد؟