قضاوی: صنعت، اساتید را تئورسین‌های بدون درک عملی می‌داند / ارتباط با صنعت جایگزین مقاله شود

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، نظام جذب و ارتقای اساتید شاید مهم‌ترین عامل جهت‌دهی فعالیت‌های اعضای هیئت‌های علمی در دانشگاه‌ها باشد. به همین منظور وزارت علوم در راستای پرداختن به این امر مهم آیین نامه‌ای را تحت عنوان آیین‌نامه ارتقای اساتید تدوین کرد که در طول زمان‌ها دستخوش تغییرات فراوانی شد.

آخرین اصلاحات انجام شده مربوط به سال ۹۴ می‌شود، اصلاحاتی که در زمان خودش حاشیه‌های بسیاری را در پی‌داشت تا آنجا که قریب به اتفاق کارشناسان دانشگاهی ایرادات خاص خود را بر آن گرفتند و خواستار اصلاح مجدد آن شدند. همین امر موجب شد تا وزارت علوم ماده الحاقی تحت عنوان ماده ۵ را به این آیین‌نامه بیفزاید؛ به طوری که بخشی از اصلاحات بر دوش موسسات آموزشی باشد و آن‌ها در قالب ماموریت‌هایی که دارند، به تدوین آن بپردازند.

آیین‌نامه ارتقای اساتید همچنان در گیر و دار ابهامات / هیچ ساختاری برای تنزل علمی اساتید وجود ندارد

---

دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی نیز از جمله دانشگاه‌هایی محسوب می‌شود که از دیرباز در فعالیت‌‍‌های علمی سرآمد بوده است؛ به همین منظور به گفتگو با محمود قضاوی رئیس هیئت ممیزه دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی پرداختیم تا نقاط قوت و ضعف آیین‌نامه ارتقاء اساتید وزارت علوم و تغییرات ایجاد شده در آیین‌نامه ارتقاء اختصاصی این دانشگاه را مورد بررسی قرار دهیم.

پس از بررسی‌های انجام شده در هیئت ممیزه، تغییراتی در بند ۳ آیین‌نامه ارتقاء اعضای هیئت علمی دانشگاه خواجه نصیر انجام شد. طبق اصلاحات انجام شده، متقاضیان ارتقاء به مرتبه استاد یاری باید سه مقاله ویژه و اساتید متقاضی مرتبه دانش یاری باید ۵ مقاله ویژه داشته باشد.

مقالات ویژه به آن دسته از مقالاتی گفته می‌شود که متقاضی، حداقل سه و نیم نمره از ۷ را کسب کرده باشد. همچنین لازم است مقالات تنها از روش‌هایی همچون استخراج از پایان‌نامه دانشجویان تحصیلات تکمیلی، تالیف انفرادی استاد، ارائه یک طرح تحقیقاتی که خودش مجری و نفر اول آن است و یا با ۶ شرط از مشارکت با افراد خارجی درآمده باشد.

۶ شرط در نظر گرفته شده باعث می‌شود تا همکاری‌های بین‌المللی، کار‌های پژوهشی متقاضی ارتقاء افزایش یابد. در همین راستا مصوب شد که اگر متقاضی ارتقاء در یک همکاری از میزان ۳۰۰ میلیون تومان به بالا از صنعت پول به دست آورد با یک شرایطی می‌تواند همکاری خود را جایگزین ارئه یک مقاله کند. یعنی علاوه بر اینکه از آن طرح پژوهشی با صنعت امتیاز دریافت می‌کند، در چند جای دیگر نیز برای فرد، آورده خواهد داشت که از جمله آن‌ها می‌توانیم به امتیاز گزارش علمی و آورده پولی به دانشگاه، مقاله مستخرج از طرح ارتباط با صنعت نیز اشاره کنیم. همچنین بدون اینکه هیچ خدشه‌ای در امتیازات سایر بخش‌ها ایجاد شود، متقاضی می‌تواند همکاری خود را جایگزین یکی از مقالات نیز کند.

سالانه حدود ۴۰ ارتقاء در دانشگاه خواجه نصیر انجام می‌شود، تا به حال ۲ نفر از اساتید از طریق ارتباط با صنعت که یکی از آن‌ها حدود ۸۰۰ میلیون و دیگری حدود یک و نیم میلیارد تومان از صنعت پول آورد است ارتقاء یافته‌اند، البته تنها از طریق همکاری نبوده است و از سایر بند‌های آیین‌نامه ارتقاء اساتید نیز امتیاز کسب کرده‌اند.

۹۰ درصد مقررات در آیین‌نامه ارتقاء اساتید دانشگاه خواجه نصیر، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است؛ بنابراین ما نمی‌توانیم از آن مصوبات عدول کنیم. طرح‌های پژوهشی اگر ذاتا یک طرح پژوهشی باشد نه یک مسئله پروفشنال و یک مسئله ساده مهندسی که به دلایل اداری به آن‌ها پژوهش می‎گویند، ارتقاء مرتبه علمی را در پی خواهد داشت. اگر پژوهش اصالت داشته باشد به نظر بنده در مجلات علمی هم خروجی آن به صورت مقاله قابل چاپ است، بنابراین نمی‌توانیم بگوییم شخصی بسیار پژوهش‌های عالی دارد، اما نمی‌تواند مقاله بنویسد. از طرف دیگر ارتباط با صنعت بسیار قوی دارد، اما نمی‌تواند به ارائه مقاله بپردازد.

 

به نظر بنده کسی که خیلی خوب پژوهش کند و مشکلات صنعت را با پژوهش حل کند، مقاله نیز می‌تواند با نظر کارفرما چاپ کند. البته در میان برخی اساتید این بحث‌ها وجود دارد، اما بهترین کار این است که هیچ چیز را تک بعدی نگاه نکنیم. به طوری که اگر به چاپ مقالات می‌پردازیم، نظریه پردازی را به صورت کامل رها کنیم یا اگر طرح پژوهشی ارائه می‎‌دهیم دیگر به ارائه مقاله نپردازیم و فقط نتیجه را در صنعت باقی بگذاریم.

اگر چه مشکلاتی در این راستا وجود دارد که موجب سخت‌تر شدن ارتباط دانشگاه با صنعت شده است، اما قصد داریم در هیئت ممیزه بعدی به این مسئله توجه بیشتری کنیم. همکاران بسیار تلاش می‌کنند تا این ارتباط توسعه یابد، ولی به هر صورت تعدادی از آن‌ها اصلا موفق نمی‌شوند، در صدد هستیم تا از طریق معاونت پژوهشی با برخی از وزارت خانه‌ها و یا سازمان‌ها همکاری کنیم، منتهی بیشتر حرکت به دست خود اعضای هیئت علمی است.

 

بنده صراحتا به این موضوع اذعان می‌کنم که هیچ استادی از پول بدش نمی‌آید، اما آنچه بسیار سخت و دشوار است این است که ارتباط دانشگاه و صنعت به راحتی برقرار نمی‌شود.ما معتقدهستیم نتیجه تحقیقات ما توسط بشریت مورد استفاده قرار می‌گیرد بنابراین مختص به یک کشور نیست، ریشه مشکلات در خود صنعت است نه در دانشگاه، صنعت اساتید را به تئورسین‌های بدون درک عملی می‌داند البته ما هم معتقد هستیم آن‌ها دورنگری ندارند و آینده را مد نظر قرار نمی‌دهند.

بنده معتقد هستم تمام صنایع محلی باید با دانشگاه‌های محلی وارد قرارداد شوند و اجبار شود که بخشی از بودجه خود را برای ارتباط با دانشگاه اختصاص دهند و از اساتیدی که قابلیت‌های لازم را دارند، استفاده کنند. برخی‌ها در این موارد نظرات متفاوتی دارند، اما در حقیقت اگر تنها بودجه‌ای به دانشگاه برای پژوهش داده شود موضوع را حل نخواهد کرد از سوی دیگر اگر بودجه بین تعدادی از اساتید تقسیم شود ممکن است هر استادی توانمندی حل مشکل صنعت را نداشته باشد بنابراین موارد گفته شده راه حل مناسبی نخواهند بود.

 

در خارج از ایران نیز اساتید به طور فردی پورپوزال به صنعت ارسال کرده و از آن گرنت دریافت می‌کنند، البته عقد قرار داد با دانشگاه خواهد بود. بهتراست در ایران هم این طور باشد.

رشته‌ها باید تفکیک شوند ارتباط با صنعت برای زمینه‌های مهندسی پزشکی و علوم انسانی متفاوت است به همین منظور  نمي‌شود به همه با یک چشم نگاه کرد. آیین‌نامه خیلی جای کار دارد، ولی به هر صورت مسلم است که نمی‌شود بدون آیین‌نامه حرکت کرد و تغییرش هم سخت است. دانشگاه‌هایی مثل ما که هیئت ممیزه دارد باید پیشنهادشان را که در آیین‌نامه نیست به وزارت علوم ارسال و مصوبه آن را دریافت کنند. البته خود این کار خیلی طول می‌کشد. برای تصویب آیین‌نامه پیشنهادی دانشگاه خواجه نصیر حدود یک سال در نوبت بودیم تا وزارت علوم به ما مصوبه داد.

یک عضو هیئت علمی تلاش می‌کند که ارتقاء به استادی پیدا کند ممکن است بگوید من به مرتبه مورد نظر خود دست یافته‌ام و دیگر نیازی به تلاش ندارم. در دانشگاه خواجه نصیر این موضوع مورد بررسی قرار گرفت. به طوری که آن را در مسئله بازنشستگی مورد توجه قرار دهیم. بر این اساس فرد وقتی به مرتبه استاد تمامی رسید باید هر ساله درصدی از آیین‌نامه ارتقاء را به دست آورد.

 

اما به هر صورت تنزل درجه و برگرداندن دانشیاری یا استادیاری با توجه به وضعیت فرهنگی که داریم امری سخت و نشدني است و این موضوع بسیار باعث شکایت و نارضایتی افراد می‌شود، به نظرم می‌رسد این کار‌ها را باید از طریق سیستم‌های تشویقی دنبال کنیم. البته یک سری مصوبات هم داریم که برخی از آن‌ها وزارتی و برخی هیئت امنایی است. در دانشگاه خواجه نصیر اگر یک متقاضی بعد ۳ سال نتوانست مشروط به شرایطی، درصدی از آیین‌نامه ارتقاء را بیاورد تمدید قرار نخواهد شد و عذرش خواسته می‌شود. ما در دانشگاه از این موارد داشته‌ایم.

با توجه به تجربه‌ای که دارم بايد به این نکته اشاره کنم که ما خیلی نمی‌توانیم تغییرات اساسی در آیین‌نامه ارتقاء اساتید ایجاد کنیم. برخی معتقد هستند باید به مقالات فارسی بها داده شود، ولی ما خودمان می‌دانیم مقالات فارسی در ایران به خوبی داوری نمی‌شوند، وقتی مقاله فارسی ارائه می‌دهید خواننده در حد کشور خودتان خواهد بود، اما به نظر بنده مقالات باید به یک زبان زنده بین‌المللی ارائه داده شوند.

 

آیین‌نامه ارتقاء در شرایط فعلی ۴ رکن دارد، فعالیت‌های فرهنگی، آموزشی، پژوهشی و اجرایی. در حوزه فرهنگی اساتید دریک سری از کلاس‌ها شرکت می‌کنند و به تناسب آن از امتیاز برخوردار خواهند شد. در حقیقت باید یک مقداری نوآوری داشته باشیم و به افراد بگوییم تا در بخش فرهنگی کرسی نظریه پردازی تشکیل دهند. همچنین لازم است در بخش آموزشی تغییراتی ایجاد شود به نحوی که اساتید در ارائه دروس خود و بخش پژوهشی نوآوری داشته باشند.

 

بنده اعتقاد دارم چیدمان آیین‌نامه ارتقاء اساتید خوب است، اما گاهی اوقات باید اصلاح کنیم و بالا و پایین ببریم. فرض کنید ممکن است استادی در زمینه آموزشی، پژوهش یا کار اجرایی قوی باشد ما در هیئت ممیزه به این موضوع توجه کرده‌ایم. یک مقداری هم در برخی موارد حمله‌های بی‌جا به آیین‌نامه ارتقاء اساتید شده است. اما در حقیقت باید دید این آیین‌نامه چطور در دانشگا‌های مختلف اجرا می‌شود.

 

بنابراین ارتباط با صنعت برای ارتقاء اساتید خوب است، اما باید دید آیا تمام اساتید می‌توانند از طریق آن ارتقاء یابند و اینکه برخی می‌توانند isi بنویسند و برخی تنها فارسی مینویسند، البته در این مورد مشکلاتی وجود دارد زیرا ما در کشورمجلاتی که همچون isi باشند کم داریم؛ و برای دست یابی به آن نیازمند بسترسازی هستیم.