رئالیسم تهاجمی در جمهوری اسلامی

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، شایان میرزایی؛ رئالیسم تهاجمی نظریه ساختاری از رئالیسم است که توسط جان مرشمایر مطرح شده است. درواقع نظریه پردازان رئالیسم تهاجمی بر این باورند که ماهیت نظام حاکم بر جهان یک نظام آنارشی است و همین امر موجب آن می شود تا خطرات ناشی از نزاع های بین المللی و جنگ ها دور از ذهن نباشد پس دولت ها باید بکوشند تا با قوی تر کردن و بیشتر کردن نیروی تسلیحاتی و دفاعی خود به سوی یک قدرت برتر در منطقه و یا جهان حرکت کرده تا این قدرت وسیله ای برای تضمین امنیت و بقای حکومت در جامعه جهانی باشد.

در واقع نظریه پردازان این بخش معتقدند که نزاع و تهاجم در دولت های بین المللی و بالاخص جامعه جهانی که در آن یک حکومت آنارشی وجود دارد جزو ماهیت دول موجود در این جامعه به شمار می رود پس دولت و کارگزارن آن موظفند تا در جهت مهم ترین هدف خود یعنی پیشبرد و افزایش توان و قدرت خود در جامعه هژمون حرکت کنند. جمهوری اسلامی ایران پس از پیروزی در انقلاب سال پنجاه  هفت با واکنش های بسیاری روبه رو شد و در روابط بین الملل و روابط دیپلماتیک خود دچار تنش های مختلفی گشت. درواقع میتوان گفت هدف جمهوری اسلامی جلوگیری از نفوذ برخی قدرت های بلوک غرب و از بین بردن دخالت آن ها در امور کشور و همچنین عدم وابستگی کامل سیاسی  به دو بلوک شرق و غرب بود، و با همین هدف هم شعار هایی همچون نه شرقی و نه غربی ساخته شد.

بروز کردن این شرایط و این سیاست ها از طرف جمهوری اسلامی باعث جبهه گیری پنهان و آشکار کشورهای مختلف جامعه جهانی گشت و باعث بوجود آمدن اتفاق هایی مانند برنامه ریزی برای کودتا های مختلف مانند ورود نظامیان آمریکا به طبس و حمله نظامی رژیم بعث، حمله به هواپیمای مسافربری ایران توسط کشتی های آمریکایی و عملیات های جاسوسی مختلف در جمهوری اسلامی تا به امروز گشته است. به همین علت جمهوری اسلامی از میانه های جنگ تحمیلی و پس از آن همواره به دنبال افزایش توان و قدرت خود به خصوص در مسئله توان نظامی  و موشکی در منطقه خاورمیانه و همچنین در جهان بوده است.

در واقع جمهوری اسلامی معتقد است که در جامعه هژمون که همواره دولت هایی تحت تسلط و امر قدرت های بزرگ هستند باید توان دفاعی و نظامی خود را افزایش داد تا در صورت بروز تهدید از جانب قدرت های دیگر بتوان از تمامیت ارضی خود و منافع ملی خوددفاع کرد؛ به گونه ای که رهبر انقلاب ایران حضرت آیت الله خمینی ( ره ) غفلت از تقویت بنیه دفاعی کشور را عامل طمع تهاجم و تجاوز بیگانگان و سرانجام تحمیل جنگ ها و توطئه ها می دانند و معتقدند که باید به تقویت توان دفاعی پرداخته شود تا کشور از تهدیدات مختلف در امان بماند .

و همچنین رهبر فعلی جمهوری اسلامی در رابطه با این موضوع ذکر کرده اند که: ( امنیت بر دو عنصر استوار است. عنصر اول، داشتن دانش و تخصص در صنایع دفاعی است و اگر کشوری از این عنصر بی بهره و حتی کم بهره باشد، در عرصه دفاعی دچار وابستگی و آسیبهای ناشی از آن خواهد شد.

به همین جهت از همان سال های نخست انقلاب اسلامی حکومت جمهوری اسلامی همواره به دنبال قدرتمند کردن نیروی نظامی خود بوده است که یکی از موارد نیروی موشکی است که امروزه کشور هایی که در تضاد با جمهوری اسلامی هستند معتقدند این توان موشکی باعث بوجود آمدن تهدید هایی برای آن ها و کشور های متحد و هم پیمانان آن ها شده است. یکی دیگر از برنامه های جمهوری اسلامی برای پیشرفت نیرو و توان خود ان را پیشبرده است  موضوع برنامه های هسته ای بوده  که همواره سعی کرده در این بخش توان خود را بالا برده به گونه ای که در سال 90 ساخت میله سوخت هسته‌ای ۲۰ درصد غنی شده خبر داد  تا بتواند از انرژی هسته ای جهت رسیدن به اهداف مختلف خود و بالا بردن قدرت خود در منطقه استفاده بکند.

درواقع می توان گفت این دو بخش موضوعاتی مورد بحثی هستند که کشور های در تضاد با جمهوری اسلامی به دنبال متوقف کردن آن ها هستند.  در واقع جمهوری اسلامی معتقد است، وقتی برخی قدرت های بزرگ از این توان ها برخوردارند پس دولت و حکومت باید سعی کند تا در جهت پیشبرد و ارتقا این اهداف تلاش بکند تا بتواند مانع از خطرات احتمالی در جامعه جهانی آنارشی شود. در کنار این موارد ایران همواره سعی کرده تا با ارتباط سیاسی و اقتصادی با همسایگان خود  و همچنین قدرت های بزرگ اقتصادی و سیاسی مانند چین و روسیه  نفوذ و قدرت خود را در سطح منطقه و جهان بالا ببرد.

درواقع می توان گفت جمهوری اسلامی به دنبال این است تا با ایجاد روابط دیپلماتیک بتواند هم پیمانان و متحدان خود ر افزایش دهد تا این امر موجب قدرت بیشتر آن در سطح جامعه بین الملی شود. در انتها میتوان گفت افزایش قدرت با توجه به روند رو به رشد جمهوری اسلامی ایران در هریک از زمینه های مختلف که موجب افزایش قدرت  در منطقه و جامعه جهانی میشود، از اصلی ترین اهداف حکومت است و همواره از ایتدای تاسیس حکومت سعی بر این داشته است تا قدرت خود را در مقابل ابر قدرت های جهان و قدرت های هژمون بالاببرد تا از هر گزند احتمالی و خطر ناشی از برتری قدر ت های دیگر در امان بماند.

شایان میرزایی - دانشجو علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.