انتقاد جهاد دانشگاهی از موازی کاری برخی دانشگاه‌ها / فضای مجازی محور فعالیت‌های سال تحصیلی جدید

عیسی علیزاده، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی در آستانه سالگرد تشکیل جهاد دانشگاهی در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، با اشاره به اقدامات این معاونت طی سال‌های اخیر گفت: اگر ادعا کنیم که جهاد دانشگاهی یک نهاد فرهنگی است، ادعای گزافی نیست و واقعیت این است که تمام اقداماتی که جهاد از آغاز تاسیس که با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده انجام داده در راستای مسئله یا نیاز دانشگاه و دانشجو بود. این مسئله و نیاز نمودش هم در ساختاری که در معاونت فرهنگی است و هم در رویداد‌هایی که انجام می‌دهیم، نمایان است.

وی افزود: تنها سازمانی هستیم که یک مرکز افکارسنجی معتبر داریم و این باعث شده که زودتر به نبض دانشگاه و دانشجو از لحاظ تغییرات نسلی پی ببریم. فعالیت‌های خوبی در سال‌های دهه ۶۰ و ۷۰ در دانشگاه‌ها شده بود، ولی قطعا تغییرات نسلی اقتضا می‌کند که این فعالیت‌ها به روز شود که جهاد دانشگاهی این کار را انجام می‌دهد. در حوزه فعالیتی و رصدی جهاد پنج نوع فعالیت را که دانشجویان علاقه داشتند برای هر کدام از این علاقمندی‌ها یک فعالیت متناسبی را تعریف کردیم.

علیزاده اضافه کرد: فعالیت‌های مهارت محور شامل مهارت شعر، کتاب، فیلم و  مهارت‌های هنری در عین اینکه دانشجویان در یک رویداد شرکت می‌کنند یک مهارتی هم به آن‌ها اضافه می‌شود، فعالیت دیگر مسائل گفتگو محور که متناسب با آن مناظرات دانشجویی را داریم. البته قبل از شیوع کرونا ۶۲۵ گروه در این رویداد شرکت کردند، اما با شیوع کرونا شرکت دانشجویان در مسابقات مناظره کاهش یافت، چون خاصیت مناظرات و بنای مناظرات بر یادگیری و تمرین یادگیری است و شرکت به صورت حضوری تاثیرگذاری بیشتری دارد. موضوع دیگر مسائل هنری است چه در حوزه شعر، عکس و در حوزه چند رسانه‌ای اقدامات متعددی را داشتیم و یکی مسائل اجتماعی است که کانون‌های محیط زیست و صندوق‌های قرض الحسنه به این مسئله می‌پردازد. در حوزه دین هم سازمان فعالیت‌های معاونت دانشگاهیان ما به حوزه تبلیغ و آموزش و ترویج دین می‌پردازد و رویکرد‌های جهاد دانشگاهی سبک زندگی دینی است بیشتر تا کار‌های شکلی.

وی در خصوص برخی اقدامات جهاد دانشگاهی در دوران کرونا گفت: در بعضی حوزه‌ه مانند حوزه هنری موفقیت‌هایی داشتیم. کرونا باعث دو اتفاق شد، یکی نیروی انسانی آموزش‌های لازم را برای فضای مجازی دید، تا قبل از کرونا فضای مجازی در حوزه فرهنگی جدی گرفته نمی‌شد. این نکته را هم بگویم حوزه فرهنگ، حوزه رودررو است و زیاد نمی‌شود در فضای مجازی کار کرد، ولی در عین حال آموزش‌های لازم را به نیروی انسانی دادیم و زیرساخت‌ها را تقویت کردیم؛ یعنی در همه‌ی واحد‌ها به لحاظ اینکه اگر بخواهیم برنامه سراسری و ملی برگزار کنیم مشکل زیرساختی نداریم و زمینه‌های لازم را فراهم کردیم. سایت رویتاب را راه اندازی کردیم که همه فعالیت‌ها را به صورت زنده و آرشیوی وجود دارد و دانشجویان هم می‌توانند در این سایت بر اساس علاقمندی‌ها و  برای انجام فعالیت ثبت نام می‌کنند.

ریزشی نسبت به جامعه مخاطبمان در فضای مجازی نداشتیم

علیزاده خاطرنشان کرد: واقعیت این است که بعضی از فعالیت‌ها را نمی‌شود در حوزه مجازی انجام داد؛ فعالیت‌هایی که عمدتا نیاز به حضور استاد و تعامل و رودررویی با استاد است بخشی را می‌توان در فضای مجازی انجام داد، ولی اگر واقعا بخواهیم به صورت نسبی و باتوجه به اینکه تجربه‌ای قبل از این نبوده ارزیابی کنیم، نسبت به جامعه مخاطب مان ریزشی نداشتیم؛ مثلا اگر بخواهیم جامعه مخاطبی را قبل از کرونا داشتیم  بگوییم، توانستیم در مناسبت‌های مختلف آرام آرام حالا چه مناسبت‌های دینی مثل ماه رمضان و ماه محرم چه مناسبت‌های که با شروع سال تحصیلی برنامه‌های متعددی داشتیم، انجام دادیم حفظ کنیم.

وی اضافه کرد: در برخی  از برنامه هایمان تغییر رویکرد دادیم؛ مثل مرکز گردشگری که ایران مرز پرگوهر را به صورت حضوری انجام می‌داد به این صورت که بحث پیشرفت‌های فناورانه کشور را با حضور چند استاد و دانشجو به صورت فیلم و چند رسانه‌ای منتشر کردیم، یعنی غفلت نکردیم. چون فضای مجازی است و دانشجویان نمی‌توانند فیزیکی حضور داشته باشند فعالیت هایمان را بروز کردیم.

علیزاده افزود: برای سال تحصیلی جدید دو پلن داریم، یک پلن این است که کرونا باشد و حضور فیزیکی نباشد و یک پلن این است که به حالت قبل برگردد. قاعدتا اگر فعالیت‌های دانشجویی به حالت قبل برگردد ما هم باید یکسری فعالیت هایمان را مثل قبل برگزار می‌کنیم، گرچه نمی‌شود از فضای مجازی مغفول ماند. فضای مجازی یک امکان و فرصتی را داده که این امکان حذف نمی‌شود و هست، ولی چیزی که ما مواجه هستیم این است که دانشجویانی که در فضای مجازی هستند به مباحث فرهنگی، به ارتقای فرهنگی، به مهارت آموزی فرهنگی علاقه مندند، مضاف بر اینکه ما با یک نسل جدیدی دهه ۸۰ به بعد از این سال‌ها مواجهیم یعنی دانشجویان متولد ۸۰ به بعد که آن‌ها شاید بیشتر تمایل داشته باشند فعالیت‌ها را از طریق فضای مجازی دنبال کنند، شرکت کننده فعالیت‌های فرهنگی هستند.

محور فعالیت‌ها در سال تحصیلی جدید به صورت مجازی است

وی در خصوص برنامه ریزی برای سال تحصیلی جدید گفت: با توجه به اخباری که ارائه می‌شود و عمدتا اعلام می‌کنند امکان حضوری شدن دانشجویان نیست، چون جامعه هدف ما در دانشگاه بیشتر دوره کارشناسی هستند تا تحصیلات تکمیلی واعلام شد که به احتمال زیاد تا بهمن ماه  دانشجویان کارشناسی حضوری نیستند، امسال هم عمده فعالیت هایمان را چه فعالیت‌های شاخص مانند کتاب سال، پایان نامه سال، مناظرات، بحث‌های آموزش‌های قرآن و حتی ایران مرز پر گوهر را از طریق مجازی انجام می‌دهیم و اگر فرصت فراهم شود، در بهمن ماه دانشگاه‌ها بازگشائی شوند ادامه فعالیت‌ها را به صورت حضوری پیگیری می‌کنیم.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی در خصوص کمک جهاد دانشگاهی به حل مشکل خوابگاه‌های متاهلی نیز گفت: در سبک زندگی دانشجویی مطالعاتی که انجام شده نشان می‌دهد که دغدغه دانشجویان دو چیز است؛ یکی بحث اشتغال و دیگر بحث ازدواج. اگر واقعا موضوع ازدواج مهم باشد که هست در مطالعات ما نشان می‌دهد که تامین خوابگاه‌های متاهلی و امکاناتی که دانشجویان بتوانند در عین اینکه مطالعه و درس می‌خوانند ازدواج هم کنند و از زندگی عقب نمانند لازم است. پیشنهاد این است که از ظرفیت‌های غیردولتی و خیرین و موسسات استفاده شود، ولی واقعیت این است که برای این موضوع هم باید یک راهکار و یک سیستم و یک برنامه ریزی وجود داشته باشد. اگر این طوری باشد به نظر من دانشجویان به خصوص دانشجویان تحصیلات تکمیلی تمایل دارند که در عین اینکه ادامه تحصیلات را می‌دهند ازدواج هم کنند و در کنار خانواده درس هم بخوانند.

وی در خصوص اقدامات جهاد دانشگاهی در زمینه آسیب‌های اجتماعی دانشجویان نیز اضافه کرد: یکی از ظرفیت‌هایی که ما در جهاد داریم مرکز افکارسنجی است. این مرکز بازوی خیلی خوبی برای نهاد‌های تصمیم گیر است شاید به لحاظ اجرا دقیقا خودمان نتوانیم وارد موضوعات اجرایی شویم، ولی به خاطر مطالعات دقیق و پرسش‌های دقیق و پرسش نامه‌های دقیق و گروه دقیق که انجام می‌دهیم، این مطالعات را در اختیار نهاد‌ها قرار می‌دهیم که کار نهاد‌ها را راحت می‌کنیم، ولی واقعیت این است موضوع آسیب‌های اجتماعی زیاد در سیستم جهاد تا به حال نبوده گرچه در حوزه پژوهش بحث تسهیل گری و این مسائلی که مربوط به مسائل اجتماعی است را انجام می‌دهند، ولی در حوزه فرهنگی زیاد به این موضوع با توجه به وظایفی که داریم پرداخته نمی‌شود. فقط در حد اطلاع رسانی و آگاهی افزایی و بصیرت افزایی در قالب سلسله نشست‌ها، دعوت از اساتید و برگزاری جلسات پرسش و پاسخی که ذهن دانشجو را در مقابل یکسری از این موضوعات روشن کند و آگاهی بدهد، اما ورود عملی در این مباحث نداریم.

وی در خصوص وضعیت بودجه فرهنگی جهاد دانشگاهی گفت: ما در حوزه فرهنگی جهاد بودجه و ردیف مشخصی نداریم مشکلی که ما مواجه شدیم این بود که عمده فعالیت‌های که انجام می‌دادیم از طریق فعالیت‌های مشارکتی بود، یعنی جهاد دانشگاهی مشارکت می‌کرد و وقتی که نهاد‌های متولی فعالیت‌ها را تعطیل کردند، قاعدتا ما هم نمی‌توانستیم نقش خوبی را در این حوزه ایفا کنیم.

انتقاد از موازی کاری برخی دانشگاهها با جهاد دانشگاهی

علیزاده یادآور شد: به نظر من با همین شرایطی که وجود داشت و با همتی که خیلی از نهاد‌ها در کنار جهاد دانشگاهی با انعقاد تفاهم نامه داشتیم رضایت نسبی وجود دارد گرچه کامل نیست و می‌شود از این فضا بیشتر استفاده کرد، ولی واقعیت این است که متاسفانه عمده بحث فضای مجازی در کشور ما بحث زیرساخت است هنوز بعضی از دانشجویان در مناطق خودشان دسترسی به اینترنت یا سیستم گوشی هوشمند ندارند و قاعدتا وقتی اولیات ارتباطی هماهنگ و میسر نیست نمی‌شود کار خوبی انجام داد.

وی در خصوص تعامل جهاد دانشگاهی با دانشگاه‌ها گفت: تعاملمان با دانشگاه‌ها خوب است و جلسات متعددی داریم. جهاد دانشگاهی، عضو شورای فرهنگی دانشگاه‌ها و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی است و این‌ها تعاملات خوبی است، ولی واقعیت این است که بعد از جلسات آن‌ها هم بضاعت شان همین است، در حدی است که یکسری حوزه‌ها را می‌شود خوب کار کرد و بعضی حوزه‌ها را نمی‌شود، ولی واقعا اگر ایده‌ای به ذهن ما برسد که احساس کنیم خوب است ما استفاده می‌کنیم؛ گرچه ما واقعا از بعضی از موازی کاری‌ها گله داریم که مثلا بعضی از فعالیت‌ها ما را که دارای یک برندی شده و سال هاست انجام می‌دهیم بعضی از نهاد‌های دانشگاهی بدون اشاره به این موضوع از صفر دوباره شروع می‌کنند؛ در صورتی که این کار‌ها را می‌شود با مشارکت و هماهنگی انجام داد که هم هزینه کمتر شود و هم برنامه خوبی ارائه شود.

وی ادامه داد: مثلا در مورد پایان نامه سه دقیقه‌ای که جهاد دانشگاهی آن را راه اندازی کرده، یک مجموعه دیگر آن را انجام داد بدون اینکه مشورتی شود، اولین کاری که برای برنامه ریزی یک موضوع صورت می‌گیرد این است که به سوابق رجوع کنند و سوابق چیز پنهانی نیست وقتی که این سوابق وجود دارد و می‌شود با هماهنگی کار با کیفیت تری انجام داد. ما هم آمادگی داریم به نظر من شاید این نوعی هزینه بهینه نکردن است که کار را از صفر شروع می‌کنند.