در نشست خانه گفتگوی دانشگاه تهران مطرح شد
به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، سید محمد مقیمی رئیس دانشگاه تهران در سومین نشست خانه گفت‌وگوی دانشگاه تهران که با حضور اهالی ادب و هنر و دکتر محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و با موضوع «گفتگو درباره چالش‌های فرهنگی و هنری روز ایران» در محل تالار شهید سلیمانی دانشگاه تهران برگزار شد، گفت: در راستای ماموریت ذاتی دانشگاه تهران به عنوان نماد آموزش عالی، وظیفه خود می‌دانیم به عنوان یک نهاد ملجأ و واسط، ارتباط و همگرایی بین بخش‌های مختلف جامعه را از طریق زبان علم برقرار کنیم تا دستیابی به پیشرفت و توسعه کشور برای رفاه و آسایش مردم را که شایسته بهترین‌ها هستند، فراهم کنیم.
رئیس دانشگاه تهران با اشاره به دو نشست پیشین خانه گفت‌وگوی دانشگاه تهران که در سال ۱۴۰۱ برگزار شد، اظهار کرد: جلساتی که در عرصه تحولات اجتماعی در پائیز سال ۱۴۰۱ با حضور صاحب‌نظران و اندیشمندان طیف‌های فکری متنوع در دانشگاه تهران برگزار شد، بازتاب‌های بسیار خوبی در عرصه بین‌المللی و واکنش‌های بسیار مثبتی را در عرصه داخلی به دنبال داشت. در این دوره که خانه گفتگو در دانشگاه تهران شکل گرفته است، تقاضا‌ها و پیشنهاد‌های زیادی را از حوزه‌های ورزش، سیاست خارجی و دیگر حوزه‌ها داشتیم تا جلسات خانه گفتگو با محوریت مسائل و چالش‌های آن‌ها به منظور گفتگوی بین اندیشمندان از طیف‌های فکری مختلف برگزار شود.
مقیمی خاطرنشان کرد: دانشگاه تهران بستر مناسبی است تا در آن بستر، صدا‌های مختلف را فارغ از جناح‌بندی‌های فکری و سیاسی که در جامعه وجود دارد، بتواند به گوش افکار عمومی برساند و همچنین با حضور مسئولانی که در نشست خانه گفتگو حضور پیدا می‌کنند، بتوانیم رسالت ذاتی خود را انجام دهیم.
استاد دانشکده مدیریت دانشگاه تهران افزود: درباره اینکه عرصه فرهنگ و هنر در تحولاتی که در زندگی اجتماعی ما ایرانیان بویژه در سال‌های اخیر اثرگذار بوده است نمی‌خواهم صحبت کنم، چون می‌دانم یکایک شما اساتید به این جایگاه به خوبی واقف هستید و آنچه که دغدغه شما عزیزان است، این است که انتظارات و و رویکردهایمان را به عنوان تک تک عناصر و شهروندان جامعه و همچنین مسئولین و کارگزارانی که دارند در این عرصه فعالیت می‌کنند، درمیان بگذاریم و از خروجی این جلسه بتوانیم در فعالیت‌هایی که در نقش‌های مختلف به ما محول شده است موثر واقع شویم.
رئیس دانشگاه تهران یادآور شد: فرهیختگان حاضر در نشست خانه گفتگو، می‌توانند دغدغه‌ها، انتظارات، گله‌مندی‌ها و چالش‌هایی که پیش رو داریم و آینده‌ای که از هنر و فرهنگ در جامعه پیش‌بینی می‌کنیم و چگونگی اثرگذاری‌مان در اهدافی که به عنوان نقاط مشترک‌مان است را مطرح نمایند. در این نشست علاوه بر اینکه می‌خواهیم در جریان انتظارات ذی‌نفعان و فرهیختگان هر حوزه تخصصی قرار بگیریم، زمینه‌ای فراهم می‌شود که انتظارات و مطالبات با مسئولان و کارگزارانی که در آن عرصه فعالیت می‌کنند نیز درمیان گذاشته شود.
مقیمی در جمع هنرمندان، تنوع را باعث تحرک و پویایی جامعه دانست و تاکید کرد: عقاید و رویکرد‌های مختلفی در هر یک از ما وجود دارد و اگر این افکار و ایده‌ها یکسان باشد، جامعه ترقی پیدا نمی‌کند. جامعه ایرانی ما یک جامعه اصالت‌داری است که ریشه آن در فرهنگ و هنر ایرانی است، ولی همه ما می‌دانیم که در سال‌های اخیر با این فرهنگ اصیل فاصله گرفته و آنچه برای همه ما مهم است این است که بازگشتی نسبت به ارزش‌های اصیل فرهنگی و ارزش‌های انسانی که وجوه مشترک همه ما است و ارزش‌های الهی که به آن اعتقاد داریم، داشته باشیم و هنر را در اختیار توسعه و پیشرفت این ارزش‌ها قرار دهیم؛ همانگونه که رهبر مقام معظم انقلاب اسلامی همیشه زبان هنر را به عنوان اثرگذارترین زبان برای سبک زندگی و تاثیرگذاری بر روی زندگی مردم ایران یاد می‌کنند.
بهره‌گیری از نظرات خبرگان برای بازنگری رشته‌های هنری
رئیس دانشگاه تهران در پایان بخش آغازین سخنانش در سومین نشست خانه گفت‌وگوی دانشگاه تهران، یکی از اهداف این نشست را بهره‌گیری از نظرات خبرگان جهت توسعه علمی در بخش فرهنگ و هنر دانست و گفت: در دانشگاه تهران دغدغه داریم که چگونه بتوانیم در راستای رشد و ارتقای دانشجویان و توسعه و تحولات، رشته‌هایمان را بازنگری کنیم که بتواند دغدغه‌های عملیاتی ما را در عرصه فرهنگ و هنر برطرف کند. علاقمند هستیم که تجربیات و نظرات اهالی فرهنگ و ادب و هنر را در این زمینه بشنویم که چگونه تجربیات را در سرفصل‌ها و منابع درسی تسری دهیم به نحوی که شاهد باشیم فارغ‌التحصیلان ما بتوانند به عنوان دانشمندان، هنرمندان و صاحبان اثر در جامعه ایفای نقش کنند.
گلایه درباره حذف درس «آشنایی با تعزیه»
به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، داوود فتحعلی بیگی، پیشکسوت عرصه هنر‌های نمایشی، اولین هنرمندی بود که در این نشست خانه گفت‌وگوی دانشگاه تهران به طرح دیدگاه پرداخت. فتحعلی بیگی که فارغ‌التحصیل دانشکدگان هنر‌های زیبا دانشگاه تهران است و از سال ۱۳۵۶ تاکنون در زمینه هنر شبیه‌خوانی پژوهش داشته است، سخنان خود را با طرح یک گلایه آغاز کرد و گفت: بعد از انقلاب اسلامی درس «آشنایی با تعزیه» را در دانشکده هنر‌های زیبا حذف کردند و گفتند این درس را ذیل «نمایش در ایران» آموزش می‌دهیم. این در صورتی است که این یک فرمایش نه چندان صوابی است.
وی افزود: «ما بیش از یک قرن است با تئاتر وارداتی غرب آشنا شده‌ایم. آن موقعی که درالفنون دایر شد، ما جلوتر از آن تکیه دولت داشتیم. یعنی اجرا را می‌شناختیم. در کتابخانه واتیکان بیش از ۱۰۵۵ مجلس تعزیه نگهداری می‌شود که فهرست موجود آن بیش از ۳۶۵ عنوان مستقل دارد. در حال حاضر در ایران مجموعه‌ای وجود دارد که بیش از ۵۳۰ عنوان مجلس تعزیه دارد که با تکرارهایش به ۲۷۰۰ عنوان می‌رسد. کجای دنیا یک چنین گنجینه‌ای را دارند که این قدر نسبت به آن بی‌مهری صورت می‌گیرد؟»
رشته «نمایش‌های ایرانی» آماده راه‌اندازی
این پیشکسوت عرصه هنر‌های نمایشی با اشاره به اراده خبرگان این عرصه برای راه‌اندازی رشته «نمایش‌های ایرانی»، خاطرنشان کرد: «هم طرح درس و هم شرح درس این رشته نوشته شده و هم کتاب‌های درسی و معلمان آن وجود دارند. در شرایطی که در ارتباط با هنر شبیه‌خوانی بیش از یکصد کتاب، مقاله و پایان‌نامه نوشته شده است، چرا باید ما نسبت به این هنر اصیل که می‌تواند فرهنگ اصیل ایرانی را آموزش دهد، بی‌توجه باشیم؟ هنر شبیه‌خوانی بیش از ۳۰۰ سال به عنوان یک رسانه عمل می‌کرد و هنوز هم همین طور است. هنوز که هنوز است میلیون‌ها نفر در اقصی نقاط ایران پای این هنر می‌نشینند و تماشا می‌کنند، در شرایطی که این همه رسانه‌های مختلف داریم که انواع و اقسام چیز‌های خوب و بد هم نشان می‌دهند.»
استاد داوود فتحعلی بیگی در ادامه سخنانش از دکتر سید محمد مقیمی رئیس دانشگاه تهران تقاضا کرد که «دانشگاه تهران به عنوان دانشگاه مادر، نسبت به راه‌اندازی رشته هنر‌های نمایش‌های توجه ویژه داشته باشد.» این هنرمند پیشکسوت بر حمایت از اثری که ما را به نیکی‌ها دعوت می‌کند و از بدی‌ها پرهیز می‌دارد و همچنین کمک به گسترش هنری که شهادت، شجاعت، جوانمردی، نوع دوستی و انسانیت را تقویت می‌کند، تاکید کرد.
استقبال رئیس دانشگاه تهران از پیشنهاد هنرمند پیشکسوت
مقیمی نیز با استقبال از طراحی و اجرای این دوره‌ها، خطاب به دکتر مظاهریان، دکتر فدوی و دکتر بلخاری، تاکید کرد: «دوستان دانشکدگان هنر‌های زیبا ارتباط مستمری با استاد فتحعلی بیگی برای طراحی و اجرای این دوره‌ها برقرار کنید تا شاهد شکوفایی استعداد‌های دانشجویان راجع به این قضیه باشیم.»
حسن بلخاری: امیدوارم دانشگاه تهران تئاتر ایرانی را راه بیندازد
حسن بلخاری، استاد دانشکدگان هنر‌های زیبا نیز با بیان اینکه «سنت ما گفتگو است و تمدن، اندیشه و ایرانیت ما مبتنی بر این صفت و خصیصه والای انسانی است که خیلی قابل تقدیر است.»، در پاسخ به درخواست استاد فتحعلی بیگی، اظهار کرد: «بین تئاتر ایرانی و تئاتر یونانی تفاوت وجود دارد.ای کاش زمانی که استاد فتحعلی بیگی، طرح خود را مطرح کرده بودند، در شورای گسترش آموزش عالی حضور داشتم. تفاوت جوهری بین نمایش و تئاتر در ایران و یونان وجود دارد که باید این تفاوت را جدی بگیریم. امیدوارم دانشگاه تهران تئاتر ایرانی را راه بیندازد و ما تمامی حمایت را در این قلمرو خواهیم داشت.»
درخواست فتحعلی بیگی از وزیر برای هنرمندان البرزی
فتحعلی بیگی، هنرمند پیشکسوت همچنین یک درخواست خطاب به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح کرد و گفت: «ما در کرج محلی برای اجرای نمایش حرفهای نداریم و بسیاری از فعالان این عرصه در استان البرز که واقعاً چهره‌هایی برجسته شده‌اند، به تهران یا جا‌های دیگر می‌آیند. چندین سال قبل در پشت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در کرج خواستند چند پلاتو بسازند که سفت‌کاری شده و به سقف هم رسیده است، ولی با وجود اینکه در سفر سال گذشته رئیس‌جمهوری به استان البرز اعتبار خوبی برای تکمیل این طرح مصوب شده بود، اما هنوز اتفاق لازم محقق نشده است؛ بنابراین درخواست داریم این موضوع را از طریق هیات دولت یا هر طریق دیگری پیگیری کنید.»
پیشنهاد بررسی مقایسه‌ای ادبیات و شعر ایران و جهان در رساله‌های دانشجویی
فاطمه راکعی، شاعر معاصر کشورمان، دومین چهره‌ای بود که با موضوع «گفتگو درباره چالش‌های فرهنگی و هنری روز ایران» به بیان دیدگاه پرداخت و گفت: «بعد از مدت‌ها این اولین نشستی است که داوطلبانه و با خوشحالی آمده‌ام و امیدوارم فرصت خوبی باشد که با همیاری، همدلی و همفکری بزرگان فرهنگ و هنر به نتایجی برسد که واقعاً کاربردی باشد و نتایجی از آن به دست آید که مدنظر دانشگاه شریف و ارجمند و مادر تهران است.»
راکعی با ارائه یک پیشنهاد به این نشست آمده بود که درباره آن گفت: «پیشنهاد می‌کنم موضوع بررسی مقایسه‌ای ادبیات و شعر ایران و جهان در رساله‌های دانشجویی و موضوعات مطالعات لحاظ شود. درباره این موضوع، یک طرح بزرگ و جامع با همکاری قیصر امین‌پور، سیدحسن حسینی، ساعد باقری و بسیاری از دانشگاهیان در انجام شاعران ایران ارائه دادیم و به عنوان مدیرعامل انجمن، نشر و نظارت علمی آن را برعهده داشتم.»
راکعی: ایران برای همه است نه برای یک سلیقه یا تفکر خاص
وی با تاکید بر رویکرد تعامل و گفتگو برای حل مشکلات و مسائل کشور، اظهار کرد: «این کشور برای همه است و برای یک سلیقه یا تفکر خاص سیاسی، اجتماعی، فکری و فلسفی نیست. دوست داریم درباره بهترین شکل اداره کشورمان حرف بزنیم، به مدیریتش افتخار کنیم و به فرهنگ دیرینه و ادبیاتی که همیشه در جهان باعث فخر کشورمان بوده است افتخار کنیم و با سربلندی در جهان حرفهای معنوی و بزرگ بزنیم.»
فاطمه راکعی به وزیر: خود را از شما جدا نمی‌دانیم
فاطمه راکعی با اشاره به حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم و معاونان این وزارتخانه در این نشست، خاطرنشان کرد: «خود را از شما جدا نمی‌دانیم. افکار و تلقی‌های مختلف برای اداره کشور وجود دارد و هیچ کس را نمی‌خواهیم مقصر قلمداد کنیم.» وی با مذمت فضا‌های اختلافی در کشور، اظهار داشت: «به جای اینکه به هم اعتماد نکنیم و نسبت به همدیگر بدبین و بدگمان باشیم، درد‌های مشترک را بپذیریم.»
این شاعر معاصر با بیان اینکه خانه هنرمندان و انجمن‌های فرهنگی و هنری کشور دارای پایگاه مردمی و فرهنگی هنری هستند، از مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهرداری تهران خواست تا نسبت به این مجموعه‌ها مساعدت داشته باشند.
نگاه حامد مظاهریان به هنر به مثابه تعادل‌بخش در جامعه
حامد مظاهریان رئیس دانشکدگان هنر‌های زیبا دانشگاه تهران نیز سخنان خود را اینگونه آغاز کرد: «این منش مدیریت دوره جاری دانشگاه تهران است که می‌خواهد دانشگاه نقش خود را در زمینه فراهم ساختن بستر گفتگو بازی کند و صدا‌های گوناگون شنیده شود.»
وی با بیان اینکه «ما به هنر به مثابه تعادل‌بخش در جامعه نگاه می‌کنیم و در همه جهان نیز همین طور است»، افزود: «در جامعه ژاپنی که آن‌ها را حتی در رفتار‌های فردی و خانوادگی‌شان نیز یک جامعه خیلی جدی می‌دانیم، هنر می‌آید و سعی می‌کند بخشی از این سختی کار و اخلاق را با کمدی جبران کند. همیشه هنر نقش تعادل‌بخشی در جامعه را برعهده دارد و این به نوعی مسئولیت اجتماعی هنرمندان است. به گونه‌ای که وقتی یک سانحه اتفاق می‌افتد هنرمند سعی می‌کند وظیفه و نقش خود را در آن دخالت دهد.»
وظیفه هنرمند این است که بتواند جوابی به مسائل جامعه‌اش بدهد؛ شهر پر از صداست و خالی از سخن!
مظاهریان از «فقدان گفتگو» و «اختلاف طبقاتی عریان» به عنوان دو زخم بزرگ جامعه کنونی نام برد و گفت: «ما در جامعه گفتگو نداریم؛ بخصوص شبکه‌های اجتماعی سبب شده‌اند همه ما گعده‌های خودمان را داشته و اخبار خودمان را بشنویم و اصلاً در شهر گفتگو صورت نمی‌گیرد؛ شهر پر از صداست و خالی از سخن. از سوی دیگر تحمل فقر شهری و اختلاف طبقاتی خیلی سخت است. تضاد طبقاتی آزاردهنده است و عدالت اجتماعی را از بین می‌برد. وظیفه هنرمند این است که بتواند جوابی به مسائل جامعه‌اش بدهد و به عنوان مسئولیت اجتماعی خود وظیفه دارد آلام جامعه را خوب بشناسد و برای آن راه‌حل ارائه کند، هر چند همه راه‌حل‌ها دست هنرمند نیست.
انحصار؛ مهمترین چالش فرهنگی
منوچهر شاهسواری، تهیه‌کننده نیز در نشست خانه گفت‌وگوی دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه «تعلق خاطر ما همیشه نسبت به فردا‌هایی است که در پیش داریم»، دیدگاه خود درباره چالش‌های فرهنگی روز ایران را چنین بیان کرد: «مهمترین چالش فرهنگی پیش روی ما که سال‌هاست گرفتار آن هستیم انحصار است و انحصار در ذات خود، اخلاقیات را از بین می‌برد.» شاهسواری همچنین از تمایل به ممیزی در حوزه فرهنگ و هنر و «فاصله فرهنگ رسمی و اعلامی با فرهنگ عموم مردم» به عنوان دیگر چالش‌های مهم فرهنگی روز ایران نام برد.
وی با بیان اینکه «حوزه فرهنگ و هنر، حوزه آزادی بیان، نظر و سخن است»، تاکید کرد: «آنچه در جهان بی‌مرز فعلی می‌تواند به ما پاسخ دهد رفتار کنشگرانه است. ظرفیت‌های فرهنگی، تاریخی و تمدنی ما امکان رفتار کنشگرانه‌مان را در سطح جهان به ما می‌دهد.»
هوشنگ توکلی: بازنگری در آموزش‌های هنری ۴ سال زمان می‌خواهد
هوشنگ توکلی، بازیگر و کارگردان تئاتر، سینما و تلویزیون نیز با اظهار به اینکه «آموزش» موضوع و بهانه اصلی این جلسه است، گفت: «بازنگری در مبانی یا نظریات یا اصول آموزش در حوزه هنر خیلی سخت است، ولی می‌شود به آرامی ظرف سه تا چهار سال بستر اصلی آموزش هنری را با کمک دوستان هنر‌های زیبا جا بیندازیم.»
سخنان بیابانکی درباره چالش اعتبار گواهی درجه یک هنری: «این مدرک در این مملکت به هیچ دردی نمی‌خورد»
سعید بیابانکی، شاعر و طنزپرداز نیز در آغاز سخنانش با ابراز گلایه نسبت به فقدان رویکرد واحد در دستگاه‌ها و نهاد‌های مختلف فرهنگی در قبال کتاب‌هایی که با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر می‌شوند، خواستار رفع رویکرد چندگانه در این حوزه شد. او در ادامه به یک چالش در حوزه اعتبار گواهی درجه یک هنری در کشور اشاره کرد و گفت: «۹۰ درصد حاضران در نشست خانه گفت‌وگوی دانشگاه تهران، گواهی درجه یک هنری را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرده‌اند که معادل مدرک دکتری است و توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت علوم، فرهنگستان هنر، سازمان برنامه و بودجه و شورای عالی انقلاب فرهنگی امضاء شده است. این مدرک در این مملکت به هیچ دردی نمی‌خورد. بار‌ها از ما درخواست کرده‌اند که بیایید در دانشگاه تدریس کنید و بعد می‌گویند با این مدرک نمی‌شود و شما مدرک دکتری ادبیات فارسی ندارید. در صورتی که دوستان با گواهی درجه دو و سه همین مدرک، در دانشگاه‌های ترکیه در حال تدریس هستند. این مدرک را در خارج ایران تحویل می‌گیرند، اما در داخل کشور تحویل نمی‌گیرند.»
استفاده از اساتید تجربی برای مهارت‌ورزی دانشجویان
سید محمد مقیمی، رئیس دانشگاه تهران در پاسخ به چالش مطرح‌شده از سوی بیابانکی، گفت: «یکی از برنامه‌هایی که تلاش می‌کنیم عملیاتی نماییم استفاده از اساتید تجربی است که به شدت هم نیاز داریم. یکی از برنامه‌های جدی ما ارتقای مهارت‌ورزی دانشجویان است که این دغدغه در رشته‌های مختلف اعم از رشته‌های هنری و زبان و ادبیات فارسی نیز پیگیری می‌شود. در این راستا به دنبال این هستیم که کرسی استادی را برای اساتید تجربی‌مان فراهم کنیم تا به تناسب رشته‌ها و علاقمندی اساتید بتوانیم کرسی استادی را برای شما عزیزان ایجاد کنیم. امیدواریم بتوانیم بحث‌های بروکراتیکی که مطرح شد را نیز برطرف کنیم و در خدمت اساتید بزرگوار باشیم، چون هم خلأ آن در دانشگاه حس می‌شود و هم اینکه برای دانشجویان بسیار جذاب است.»
نقد نگاه کمیت‌گرا در عرصه فرهنگ و هنر از سوی جهانگیر الماسی
چهره دیگری که در سومین نشست خانه گفت‌وگوی دانشگاه تهران به طرح دیدگاه پرداخت، جهانگیر الماسی بازیگر سرشناس بود. الماسی ضمن ابراز امیدواری نسبت به اینکه با گفتن و شنیدن انتقاد‌ها توفیقی حاصل شود، گفت: «تبریک می‌گویم به دانشگاه تهران به عنوان یک مجموعه دانشگاهی که به این نتیجه رسیده است که احتیاج امروز ما به یک آکادمی یعنی محل گفتگو و مبادله افکار است.» جهانگیر الماسی در نشست بررسی چالش‌های فرهنگی و هنری روز ایران، به نقد نگاه کمیت‌گرا در عرصه فرهنگ و هنر پرداخت و نسبت به آنچه که تحت عنوان جابجا شدن جای ارزش‌ها و ضدارزش‌ها در جامعه نام برده می‌شود، هشدار داد و از رئیس دانشگاه تهران خواست تا دانشگاه بیشتر به حوزه‌های روانشناسی اجتماعی، جامعه‌شناسی شهری و جامعه‌شناسی روستایی توجه کند.
هنرمندی که می‌گوید «با نقاشی‌هایم دارم نفس می‌کشم»
کیومرث قورچیان، هنرمند و نقاش پیشکسوت نیز در عین اشاره به ۵۰ سال فعالیت هنری شبانه‌روزی و برپایی نمایشگاه آثار از سن ۱۶ سالگی در سعدآباد و سه راه نیاوران، عنوان کرد که «من هنوز کارگاه ندارم.» او در بخش دیگر سخنانش از هنر درمانی (آرت تراپی) سخن گفت و با اشاره به ابتلا به چندین بیماری مانند بیماری‌های قلبی، کمر، زانو و ریه، اظهار کرد: «هیچ دکتری دوایم نکرده مگر همین نقاشی‌هایی که می‌کشم. با نقاشی‌هایم دارم نفس می‌کشم. با کارهایم حاضرم از آرت تراپی دفاع کنم.»
هشدار اسماعیل آذر: شعر در دانشگاه‌ها در حال نزول است
اسماعیل آذر، شاعر و استاد ادبیات فارسی نیز در جمع اهالی ادب و هنر در خانه گفت‌وگوی دانشگاه تهران اظهار داشت: «زبان فارسی روزگاری از فراز ماوراءالنهر تا اعماق دکن و از سواحل شرقی دریای چین تا قسطنطنیه حضور داشته است. ابن بطوطه در دریای چین غزل سعدی می‌شنید و سید اسماعیل جرجانی در ولایت خوارزم، ذخیره خوارزمشاهی می‌نوشت و امیرخسرو دهلوی به تقلید از نظامی گنجه می‌سرود و مولوی در قونیه فریاد شمس من خدای من سرمی‌داد. این فقط بخشی از جغرافیای زبان فارسی است، اما امروز از آن همه شوکت و عظمت زبان فارسی، یک زبان فارسی در ایران و بخشی ناقص در تاجیکستان و افغانستان مانده است. زبان فارسی زبان مادری و میراث معنوی ما است و هنر شعر میراث ما بوده است، اما شعر در دانشگاه‌ها در حال نزول است و در میان استادان ما قلیل هستند کسانی که پشتوانه‌هایی مانند نظامی و خاقانی و عطار دارند. برای جلوگیری از نزول سطح زبان فارسی، به میراث مادری‌مان بیشتر توجه کنیم.»
دفاع از حق شاعران زن در خانه گفتگو؛ چرا جایزه ادبی پروین خاموش شد؟
فریبا یوسفی، شاعر و منتقد ادبی که یک دهه قبل در مقطع کارشناسی‌ارشد از دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شده است، عنوان کرد: «در طول ۱۰ سال گذشته شاید کمتر از ۱۰ بار به دانشگاه تهران آمده‌ام و دلیلش هم این است که تعامل لازم بین دانشگاه تهران و شاعران وجود ندارد. به بهانه بزرگداشت زنده‌یاد قیصر امین‌پور برنامه‌ای در دانشگاه تهران برگزار و قرار شد ارتباط بیشتری بین دانشگاه تهران و شاعران برقرار شود، ولی همان یک جلسه گویی افتتاحیه و اختتامیه این ارتباط بود و ادامه هم پیدا نکرد؛ این در حالی است که شایسته است تبادل اطلاعات بین دانشکده ادبیات و علوم انسانی و شاعران به صورت دوسویه برقرار شود.»
یوسفی در دفاع از حق شاعران زن، بیان داشت: «حداقل جایی که شعر خانم‌ها در آن دیده می‌شد، جایزه ادبی پروین بود که بعد از ۸ دوره برگزاری، بدون هیچ دلیل مشخصی از سال ۱۳۹۷ دیگر برگزار نشد. اگر این جشنواره آسیب‌ها و ایراد‌هایی داشت که قطعاً هم داشته است، می‌شد به آسیب‌شناسی و رفع اشکالات آن پرداخت تا به شکل بهتری ادامه پیدا کند، نه اینکه به طور کلی برگزاری آن منتفی شود. یا اینکه جایگزینی برای این جشنواره تعیین می‌شد تا فعالیت‌های زنان شاعر در آن دیده شود.»
سید محمد مقیمی، رئیس دانشگاه تهران در پی اظهارات این شاعر، عنوان کرد: «حتما روابط سرکار و سایر بزرگوارانی که به دانشگاه تهران عرق دارند و می‌توانند به نحوی به مأموریت‌های دانشگاه تهران کمک کنند، برقرار شود.»
آرزوی اسماعیل خلج برای آموزش هنر
اسماعیل خلج بازیگر و نویسنده نیز گفت: «آرزو دارم در دبستان‌ها و دبیرستان‌ها، هنر یکی از درس‌هایی باشد که به دانش‌آموزان آموزش می‌دهند تا حداقل یک پرورشی برای آن‌ها باشد. از همان آغاز به بچه‌ها فرصت دهیم که بدانند چه رشته هنری را واقعاً دوست دارند.»
پیشنهاد ناصر فیض برای ایجاد دانشکده طنز
ناصر فیض، شاعر طنزپرداز نیز با انتقاد از اینکه در رسانه‌ها و در هیچ جایی موازینی برای طنز که برخاسته از معیار‌های علمی و دانشگاهی باشد وجود ندارد، پیشنهاد کرد که دانشکده طنز برای تدریس مبانی و موازین طنز راه‌اندازی شود.
نگرانی درباره جعلیات شعر‌هایی که در فضای مجازی دست به دست می‌شود
حائری، شاعر و مسئول سایت نبض هنر در این نشست، دغدغه خود را فقدان یک اتاق فکر برای ساماندهی محتوای فضای مجازی عنوان کرد و گفت: «رسم‌الخط‌هایی که در فضای مجازی نادیده گرفته می‌شود و جعلیات شعر‌هایی که در فضای مجازی دست به دست می‌شود، هیچ منبعی برای ساماندهی آن‌ها وجود ندارد و این وضعیت بسیار نگران‌کننده است.»
نقد مقاله زدگی به نشست اهالی ادب و هنر رسید
اسماعیل امینی، شاعر طنزپرداز و منتقد و نویسنده نیز رویای خود را اینگونه مطرح کرد: «رویای من این است که سیاستمداران فقط کار سیاسی کنند و اهالی فرهنگ و هنر بر کار آن‌ها نظارت کنند.» او در بخش دیگر سخنانش با نقد مقاله محوری در محیط‌های علمی، گفت: «اینکه دانشجوی دکتری را مجبور کنیم تا مقاله بنویسد برای اینکه آمار درآوریم که اینقدر مقاله تولید کرده‌ایم، جفا است. خواندن و داوری کردن مقاله‌های علمی پژوهشی آمارساز، یکی از شکنجه‌های من است. خواهش می‌کنم اگر دسترسی دارید بگویید که این بازی را جمع کنند و بگذارند مقاله مسیر خود را پیدا کند.»
رجوع و برداشت از گنجینه لایزال فرهنگ و هنر و ادبیات می‌تواند ما را نجات دهد
مصطفی محدثی خراسانی، شاعر نیز در این نشست گفت: «وقتی مقایسه می‌کنیم، ایران در موقعیت کنونی یکی از بهترین موقعیت‌های تاریخی را در سطح جهان دارد. علاوه بر معضلاتی که در کشور وجود دارد، اما پیشرفت‌هایی هم داشته‌ایم. اکنون بسیاری از کشور‌های عربی در حال اقتدا به سیاستی هستند که ایران ۱۰ سال پیش در حوزه مقاومت داشته است، آن‌ها دارند به اشتباهات‌شان پی می‌برند و برمی‌گردند.»
وی افزود: «جهان نسبت به پیشرفت‌های ما موضع دارد و مقابلش می‌ایستد، اما در حوزه ادبیات و فرهنگ و هنر، ما در سطح جهان معارض نداریم بلکه کرنشگر داریم و جهان در طول تاریخ سر تعظیم خم کرده و خواهد کرد. آن چیزی که برای مردم قابل ترجمه است و می‌تواند غرور ملی‌شان را تقویت کند و به آن‌ها امید و اعتماد به نفس بخشد، گنجینه لایزال حوزه فرهنگ و هنر و ادبیات است. رجوع و برداشت از این گنجینه می‌تواند ما را نجات دهد.»
علی محمد مودب: یک مقدار تیغ نقد را به سوی خودمان بگیریم
علی محمد مودب، شاعر و نویسنده معاصر و مدیرعامل موسسه شهرستان ادب هم اینچنین ابراز نظر کرد: «بخشی از بحران فرهنگی که وجود دارد، بحران گفتگو است؛ بحران گفتگویی که روی زمین واقعیت است. مشکلاتی که در زمینه ادراک از هویت ملی داریم نتیجه بحران‌هایی است که ما اهالی فرهنگ و هنر داریم. یک مقدار باید تیغ نقد را به سوی خودمان بگیریم و چه مدیران و چه هنرمندان بنشینیم و بگوییم که مسائل اصلی ما چه بوده و در این دهه گذشته چه کار‌هایی کرده و چه کار‌هایی نکرده‌ایم. دانشگاه نیز در این زمینه کمک کند.»
ترکی: نگاه در خانه گفتگو، نگاه زینت‌المجالس و تزئینی به اهل فرهنگ و هنر نیست
وی با بیان اینکه «ایران پدیده‌ای است که بوده و خواهد ماند و در ظهور نقش ایفا خواهد کرد.» خاطرنشان کرد: «ما دچار بحرانی هستیم در این لحظه تاریخی، مقداری عصبی و خسته می‌شویم، ولی ما به عنوان بچه‌های شعر و هنر و سینما باید کمی برگردیم و یک مقدار خود را مقصر بدانیم و ببینیم که ضعف کار‌های ما چه بوده است؟»
محمدرضا ترکی، دانشیار گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران نیز با تمجید از راه‌اندازی خانه گفتگو در دانشگاه تهران، گفت: «وقتی از اهل فرهنگ دعوت می‌شود، نشان می‌دهد که مدیران دارند چشم‌انداز گسترده‌تر را می‌نگرند و دارند از روزمرگی می‌گذرند، از سر حوادث به طمانینه‌ای رسیده‌اند و می‌خواهند از آینده نگاه جامع‌تری داشته باشند. اهل ادبیات اگر مرغ عزا و عروسی نبوده‌اند، اما زینت‌المجالس محسوب می‌شده‌اند و کمتر اتفاق افتاده که وزیر و رئیس بزرگترین دانشگاه ایران برای ساعت‌ها بنشینند و صحبت‌ها را گوش دهند؛ بنابراین نگاه در این خانه گفتگو، نگاه زینت‌المجالس و تزئینی به اهل فرهنگ و هنر نیست بنابراین اگر این نگاه تداوم پیدا کند خیلی از مسائل به گونه بهتری حل خواهد شد.»
دانشگاه با نزدیکتر شدن به اهل فرهنگ بیشتر می‌تواند مشکلات مردم را حل کند
ترکی با بیان اینکه ادبیات و هنر و دانشگاه و جامعه سه ضلع یک مثلث هستند، افزود: «دانشگاه هر چه بیشتر به اهل فرهنگ نزدیک شود بیشتر به مردم نزدیک خواهد شد و بیشتر می‌تواند مشکلات مردم را حل کند. همچنین اگر جامعه از فرهنگ و ادبیات دور شود، هم خودش زیان خواهد دید و هم ادبیات و فرهنگ. همین طور اگر دانشگاه از اقتصاد و صنعت فاصله بگیرد، آن‌ها هم چرخ‌شان خواهد چرخید و دانشگاه هم به صورت انتزاعی، چرخ مهره‌اش خواهد چرخید، ولی هیچ اتفاق مهمی رخ نخواهد داد و هیچ حرکتی پیش نخواهد آمد.»
اگر دانشگاه نتواند حوزه فرهنگ را مدیریت کند، دیگران مدیریت خواهند کرد
عضو هیات علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران ادامه داد: «اگر دانشگاه نتواند حوزه فرهنگ را مدیریت کند، دیگران مدیریت خواهند کرد و حوزه فرهنگ و ادبیات در نجیب‌ترین حالت به دست ژورنالیسم خواهد افتاد و یا به دست فضای مجازی بدون در و پیکر، و بعد از آن اتفاقی خواهد افتاد که اکنون افتاده است. دانشگاه حتماً باید خود را به اهل فرهنگ نزدیک کند. اهل فرهنگ لزوماً نباید در مراحل تحصیلی خود دارای مدرک دانشگاهی باشند و یا ۲۰ گرفته باشند.»
در دانشگاه به روی خبرگان و اهل فرهنگ بسته نشود
ترکی با اشاره به نظر رئیس دانشگاه تهران برای بهره‌گیری دانشجویان از خبرگان خارج دانشگاه، تاکید کرد: «اجازه ندهید به بهانه مدرک دانشگاهی، در دانشگاه به روی خبرگان و اهل فرهنگ بسته شود. در دانشگاه را برای خبرگانی که بیرون دانشگاه هستند باز بگذاریم.»
وزیر ارشاد: خدمتگزار تمامی اهالی فرهنگ و هنر ایران با سلایق و نگاه‌های مختلف هستیم
محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز شامگاه دوشنبه ۱۸ اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ که در قالب سلسله برنامه «خانه گفتگو» با جمعی از اساتید و اصحاب علم، فرهنگ و هنر در سالن شهید سلیمانی دانشگاه تهران بطور صمیمانه و بی‌واسطه دیدار و گفتگو کرد، در این دیدار صمیمانه که بیش از چهار ساعت که تا دقایقی از بامداد ۱۹ اردیبهشت به طول انجامید، پس از شنیدن نقطه نظرات و دیدگاه‌های اساتید و اصحاب علم، فرهنگ و هنر، با بیان اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت مردمی با افتخار خدمتگزار تمامی اهالی فرهنگ و هنر ایران با سلایق و نگاه‌های مختلف است، گفت: اصحاب فرهنگ و هنر معمولاً در موضوعی واحد، رویکرد‌ها و نظرات متنوعی دارند و طبیعت حوزه علم و دانش هم به رسمیت شناختن تفاوت سلایق است. وزارت فرهنگ نیز در همین راستا شنوای انواع و اقسام پیشنهادات و نظرات اهالی فرهنگ و هنر است و با افتخار خدمتگزار همه اهالی فرهنگ و هنر ایران عزیز هستیم.
آزاداندیشی و گفتگو؛ عامل پیشرفت
اسماعیلی با اشاره به اینکه هر دوره‌ای که پیشرفت رخ داده، آزاداندیشی و گفتگو در جامعه حاکم بوده است، تصریح کرد: مدیریت فرهنگی دولت انقلابی همواره تلاش می‌کند در مباحثه با اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه با مهربانی و دوری از لحن‌های گزنده، شرایط مساعد برای محیط رشد و تعالی فرزندان این مرز و بوم را فراهم کند و بدون تردید در این مسیر برپایی چنین جلساتی الزامی است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی به برپایی پرشور جشنواره‌های فجر در سال گذشته اشاره کرد و گفت: جشنواره‌های فجر در حالی سال گذشته با شور و هیجان خاصی برگزار شد که بدخواهان ملت ایران عزم خود را جزم کرده بودند که تحت هیچ شرایطی فعالیت‌های فرهنگی و هنری روال عادی به خود نگیرد و در قالب «تروریسم رسانه‌ای» هر زمان که هنرمندی قصد انجام فعالیت هنری داشت به بدترین شکل ممکن مورد آماج شدیدترین توهین‌ها قرار می‌دادند.
وی ادامه داد:، اما با حضور پرشور هنرمندان مردمی و متعهد این سرزمین، جشنواره‌های فجر به بهترین شکل ممکن برگزار شد و در ادامه هم شاهد از سرگیری انواع و اقسام برنامه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی و هنری در کشور در بهترین حالت ممکن بوده و هستیم.
خاموش کردن چراغ فرهنگ و هنر ایران عزیز همواره از آرزو‌های بدخواهان ملت ایران است
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه خاموش کردن چراغ فرهنگ و هنر ایران عزیز همواره از آرزو‌های بدخواهان ملت ایران است، خاطرنشان کرد: مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان خادمان اهالی فرهنگ، هنر و رسانه با همه توان پای کار ایستاده و به عنوان خدمتگزار اهالی فرهنگ، هنر و رسانه با اطمینان اعلام می‌کنم که فضای کشور با صلابت به سمت فضای پرنشاط و حل مشکلات پیش رو در حال حرکت است و در سال جاری نیز شاهد برداشتن گام‌های خوب و موثری در حوزه‌های مختلف فرهنگی و هنری خواهیم بود.
اسماعیلی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به نصب مجسمه برنزی سعدی در میدانگاه جدید سعدی، به بخشی از برنامه‌های پیش روی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسداشت مفاخر ملی پرداخت و گفت: برپایی یادمان بزرگ مفاخر توس، راه‌اندازی بزرگراه حکمت بین سهرود و همدان، ایجاد مناطق ویژه فرهنگی در خوی و توس، نصب مجسمه نظامی گنجوی در میدان ونک تهران و برپایی نخستین جشنواره ملی طنز گل آقا تنها بخشی از برنامه‌های پیش روی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسداشت مفاخر ملی در سال جاری به شمار می‌رود.
وی در پایان گفت: اطمینان داشته باشید که تمامی اعضای دولت انقلابی و مردمی آیت‌الله رئیسی به عنوان سربازان وطن برای خدمتگزاری به مردم ایران عزیز از هیچ تلاش و کوششی دریغ نخواهند کرد و مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز همراه با بزرگان عرصه فرهنگ و هنر با روحیه امیدواری و تلاش نسبت به ساخت آینده ایران بزرگ قدم‌های استواری برخواهد داشت.
ارسال نظرات