تحلیل/
گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو: عملیات «طوفان الاقصی» که توسط جنبش مقاومت فلسطین حماس با همراهی گروه‌های مقاومت فلسطینی در تاریخ ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد، یکی از بزرگترین و مهم‌ترین رویداد‌های نظامی و سیاسی در تاریخ اخیر درگیری‌های رژیم صهیونیستی و فلسطین به شمار می‌رود. این عملیات که به‌عنوان پاسخی به نقض‌های مداوم اشغالگران در مسجدالاقصی و سرکوب فلسطینیان آغاز شد، دارای تأثیرات گسترده‌ای در ابعاد نظامی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بود. این مقاله قصد دارد تا با توجه به سالگرد این رویداد بزرگ و اثرگذار، نگاهی به برخی از مهم‌ترین دستاورد‌های عملیات طوفان الاقصی بیاندازد.
۱. پیش‌زمینه عملیات
دلایل آغاز عملیات
عملیات طوفان الاقصی در پاسخ به سال‌ها نقض حقوق فلسطینی‌ها توسط رژیم صهیونیستی و همچنین افزایش تجاوزات در مسجدالاقصی صورت گرفت. در ماه‌های منتهی به عملیات، نقض‌های گسترده علیه مقدسات اسلامی در بیت‌المقدس و سرکوب زنان و مردان فلسطینی در این منطقه، منجر به افزایش نارضایتی‌های عمومی در میان فلسطینیان و جوامع اسلامی شد
این عملیات به‌عنوان یک نقطه عطف در تاریخ مقاومت فلسطینی‌ها در برابر اشغالگری اسرائیل شناخته شد. در حالی که اسرائیل همواره تلاش کرده بود تا از طریق سیاست‌های سرکوب‌گرانه و تحریم‌های اقتصادی، مقاومت فلسطینیان را تحت کنترل درآورد، عملیات طوفان الاقصی نشان داد که این سیاست‌ها نه تنها موفق نبوده، بلکه باعث افزایش همبستگی و قدرت مقاومت شده است.
۲. دستاورد‌های نظامی عملیات طوفان الاقصی
عملیات طوفان الاقصی، بزرگترین و پیچیده‌ترین حمله نظامی فلسطینیان به رژیم صهیونیستی در تاریخ معاصر به‌شمار می‌رود. این عملیات با استفاده از تاکتیک‌های پیشرفته و غافلگیری شدید، توانست ضربات سنگینی به ارتش اسرائیل وارد کند.
شکست دکترین امنیتی اسرائیل
اسرائیل سال‌ها دکترین امنیتی خود را بر پایه بازدارندگی و هشدار زودهنگام بنا کرده بود. با این حال، عملیات «طوفان الاقصی» نشان داد که این دکترین در برابر حملات هماهنگ و غافلگیرانه کارایی لازم را ندارد. نیرو‌های مقاومت فلسطینی توانستند بدون اینکه سیستم‌های هشدار اسرائیل واکنشی نشان دهند، به عمق خاک این کشور نفوذ کنند. این مسئله برای اسرائیل یک شکست استراتژیک و امنیتی بزرگ بود، زیرا اعتماد به نفس اسرائیل در توانایی خود برای پیشگیری از حملات مورد تردید قرار گرفت. یکی از پایه‌های این دکترین، توانایی کنترل مناطق تحت اشغال و جلوگیری از نفوذ‌های ناگهانی بود، که در جریان این عملیات به وضوح ناکارآمدی خود را نشان داد
در آغاز عملیات، بیش از ۵۰۰۰ موشک به سوی اراضی اشغالی شلیک شد که مناطقی مانند تل‌آویو و شهرک‌های اطراف نوار غزه را هدف قرار داد. سامانه‌های دفاعی صهیونیست‌ها نظیر گنبد آهنین نتوانستند به‌طور کامل از پس این حملات برآیند و این موضوع ضعف‌های جدی در دفاع هوایی اسرائیل را آشکار کرد.
نفوذ به مرز‌ها و تصرف پایگاه‌ها
نیرو‌های مقاومت فلسطینی توانستند با نفوذ به مرز‌های رژیم صهیونیستی و عبور از دیوار‌های امنیتی، چندین پایگاه نظامی و شهرک‌های اطراف نوار غزه را به تصرف خود درآورند. این عملیات نشان داد که اسرائیل در حفظ امنیت مرز‌های خود دچار مشکلات اساسی است.
دستگیری شهرک‌نشینان و نظامیان اشغالگر صهیونیستی
در جریان عملیات طوفان الاقصی، نیرو‌های مقاومت موفق به دستگیری بیش از ۱۵۰ اسیر اسرائیلی شدند، که برخی از آنها افسران ارشد ارتش اسرائیل بودند. این تعداد اسیر، بزرگترین شکست اسرائیل در این زمینه به شمار می‌رود و به عنوان یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های مقاومت تلقی می‌شود. این اقدام نه تنها روحیه صهیونیست‌ها را تضعیف کرد، بلکه به لحاظ تاکتیکی و استراتژیک، کارت مهمی برای مقاومت در مذاکرات احتمالی با رژیم صهیونیستی فراهم کرد. اسارت نیرو‌های اسرائیلی همچنین باعث شد که این رژیم تحت فشار بیشتری قرار گیرد و به دنبال راه‌حل‌های سیاسی یا نظامی برای آزادسازی اسرا باشد
۳. تأثیرات اقتصادی عملیات
عملیات طوفان الاقصی تأثیرات قابل توجهی بر اقتصاد صهیونیست‌ها گذاشت. یکی از مهم‌ترین پیامد‌های این عملیات، توقف فعالیت‌های اقتصادی در بسیاری از مناطق سرزمین‌های اشغالی و افزایش هزینه‌های نظامی و بازسازی زیرساخت‌ها بود.
خسارات اقتصادی
خبرگزاری المیادین در گزارشی عنوان کرده است که تا نوامبر ۲۰۲۳، یعنی تنها پس از یکماه از آغاز عملیات طوفان الاقصی، اقتصاد رژیم صهیونیستی حدود ۱۳ میلیارد دلار زیان دیده است این زیان‌ها شامل هزینه‌های نظامی، تخریب زیرساخت‌ها، و تعطیلی کسب‌وکار‌ها بوده است.
این گزارش افزوده است که بسیاری از کسب‌وکار‌های کوچک به‌ویژه در مناطق جنوبی سرزمین‌های اشغالی تعطیل شدند و هزاران نفر به خدمت نظامی اعزام شدند.
کاهش تولید کشاورزی
روزنامه الاستقلال ترکیه در مقاله‌ای عنوان کرده است که در بخش کشاورزی، رژیم اشغالگر قدس حدود ۱۵۰,۰۰۰ تن از محصولات کشاورزی خود را از دست داد که این مسئله منجر به افزایش ۱۴ درصدی قیمت سبزیجات و ۸ درصدی قیمت میوه‌ها شد. همچنین، کمبود نیروی کار به دلیل مهاجرت فلسطینیان و کاهش تولید، باعث افزایش فشار اقتصادی بر بازار‌های داخلی اسرائیل شد.
کاهش فعالیت‌های حمل و نقل هوایی و دریایی
در گزارش این روزنامه آمده است که فعالیت فرودگاه بن‌گوریون به دلیل بحران امنیتی و جنگ، حدود ۵۵ درصد کاهش یافت. بسیاری از خطوط هوایی بین‌المللی پرواز‌های خود به اسرائیل را متوقف کردند که این مسئله به کاهش شدید تردد و تأثیر منفی بر صنعت گردشگری و تجارت منجر شد
۴. تأثیرات اجتماعی و سیاسی
عملیات طوفان الاقصی نه تنها در زمینه نظامی و اقتصادی، بلکه از نظر اجتماعی و سیاسی نیز تأثیرات گسترده‌ای داشت. این عملیات باعث تغییرات جدی در سیاست داخلی و خارجی رژیم صهیونیستی شد و همچنین موجب افزایش همبستگی میان فلسطینیان و جوامع اسلامی گردید.
مهاجرت و تخلیه شهرک‌ها
وبگاه تایمز اسرائیل در گزارشی عنوان کرده است که به دلیل حملات موشکی گسترده و افزایش ناامنی، بیش از ۲۲۴,۰۰۰ نفر از ساکنان مناطق مرزی سرزمین اشغالی مجبور به ترک خانه‌های خود شدند. از این تعداد، حدود ۱۱۵,۰۰۰ نفر از شهرک‌های اطراف غزه و مرز‌های شمالی تخلیه شدند
این مسئله فشار زیادی بر دولت صهیونیست‌ها وارد کرد، زیرا اسکان مجدد این شهرک‌نشینان و تأمین امنیت آنها نیازمند بودجه‌های کلان و اقدامات فوری بود.
شکل‌گیری اعتراضات مردمی و دانشجویی در سرتاسر کشورهای جهان
یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های عملیات «طوفان الاقصی» در طول سال گذشته، شکل‌گیری موج گسترده‌ای از اعتراضات مردمی و دانشجویی در سراسر جهان بوده است. این اعتراضات، که در واکنش به حملات اسرائیل به غزه و اشغالگری آن صورت گرفت، نه تنها در کشورهای عربی و اسلامی، بلکه در اروپا، آمریکا، و سایر نقاط جهان نیز شاهد تجمعات گسترده بود. این جنبش‌ها بازتابی از خشم جهانی نسبت به اقدامات اسرائیل و همبستگی با مردم فلسطین هستند.
در بسیاری از کشورها، دانشگاه‌ها به عنوان مراکز اصلی سازماندهی این اعتراضات شناخته شدند. دانشجویان با برگزاری راهپیمایی‌ها و تجمعات اعتراضی، خواستار پایان یافتن خشونت‌ها علیه فلسطینیان و توقف اشغالگری اسرائیل شدند. این اعتراضات حتی در دانشگاه‌های کشورهای غربی مانند ایالات متحده، بریتانیا، و فرانسه که معمولاً از اسرائیل حمایت می‌کردند، به طور گسترده برگزار شد و فشار‌هایی بر دولت‌های این کشورها وارد کرد تا در سیاست‌های خود نسبت به درگیری‌های اسرائیل و فلسطین تجدیدنظر کنند
تقویت روند به رسمیت شناختن کشور فلسطین
یکی از دستاورد‌های مهم عملیات «طوفان الاقصی» در عرصه بین‌المللی، تقویت روند به رسمیت شناختن کشور فلسطین توسط چندین کشور بوده است. این عملیات که توانست توجه جهانی را به موضوع فلسطین جلب کند، باعث شد تا بحث‌هایی پیرامون به رسمیت شناختن حقوق فلسطینیان و تلاش‌های آنها برای دستیابی به استقلال دوباره زنده شود. در واقع، فشار‌های مردمی و اعتراضات جهانی که در پی این عملیات شکل گرفتند، بر برخی دولت‌ها تأثیرگذار بود و آنها را تشویق به بازنگری در سیاست‌هایشان درباره فلسطین و اسرائیل کردند.
کشور‌هایی که پیشتر از به رسمیت شناختن فلسطین اجتناب کرده بودند، به دلیل فضای بین‌المللی جدیدی که بعد از طوفان الاقصی به وجود آمد، شروع به تغییر مواضع خود کرده و برخی از آنها به طور رسمی کشور فلسطین را به رسمیت شناختند یا از این روند حمایت کردند. به عنوان مثال، حمایت عمومی در برخی کشورهای اروپایی مانند ایرلند و سوئد از به رسمیت شناختن فلسطین افزایش یافت و کشورهای بیشتری به این مسیر پیوستند
شکست پروژه عادی‌سازی روابط با اسرائیل
یکی دیگر از دستاورد‌های مهم عملیات «طوفان الاقصی»، مختل کردن روند عادی‌سازی روابط اسرائیل با کشورهای عربی و اسلامی بود. در سال‌های اخیر، برخی از کشورهای عربی از جمله امارات متحده عربی و بحرین، با امضای توافق‌نامه‌هایی همچون «توافق‌نامه ابراهیم»، روابط خود را با اسرائیل عادی‌سازی کرده بودند. این روند به عنوان یک موفقیت بزرگ دیپلماتیک برای اسرائیل و حامیان آن در غرب محسوب می‌شد
با این حال، عملیات «طوفان الاقصی» و واکنش‌های گسترده مردمی و منطقه‌ای، نشان داد که مسئله فلسطین همچنان یک اولویت مهم برای مردم و دولت‌های عربی و اسلامی است. موج اعتراضات و واکنش‌های شدید به این عملیات در کشورهای عربی نشان داد که این عادی‌سازی روابط تنها در سطح دولت‌ها انجام شده و مردم همچنان به شدت مخالف آن هستند. حمایت گسترده مردم از فلسطینیان و مقاومت، این پیام را به دولت‌های عربی و اسلامی داد که هرگونه نزدیکی به اسرائیل بدون حل مسئله فلسطین با مشکلات و چالش‌های جدی روبرو خواهد شد
۵. پیامد‌های بلندمدت
عملیات طوفان الاقصی نه تنها در کوتاه‌مدت تأثیرات جدی بر رژیم صهیونیستی گذاشت، بلکه پیامد‌های بلندمدتی نیز برای این رژیم و منطقه به همراه خواهد داشت. این عملیات نشان داد که اسرائیل دیگر نمی‌تواند به‌عنوان یک قدرت بلامنازع در منطقه عمل کند و سیاست‌های سرکوب‌گرانه‌اش بدون پاسخ باقی نمی‌ماند.
ضعف در بازدارندگی اسرائیل
پایگاه خبری میدل ایست در یکی از گزارش‌های خود گفته است عملیات طوفان‌الاقصی به‌طور جدی قدرت بازدارندگی اسرائیل را به چالش کشید. تا پیش از این، اسرائیل همواره به عنوان یکی از قوی‌ترین نیرو‌های نظامی در منطقه شناخته می‌شد، اما عملیات طوفان الاقصی نشان داد که این رژیم در برابر تهدیدات مقاومت فلسطینی آسیب‌پذیر است
تقویت جایگاه مقاومت فلسطینی
عملیات طوفان الاقصی به‌عنوان نماد قدرت و توانایی مقاومت فلسطینی در برابر اشغالگری اسرائیل شناخته شد. این عملیات باعث افزایش همبستگی و حمایت‌های داخلی و بین‌المللی از مقاومت فلسطینی شد و احتمالاً باعث افزایش قدرت و نفوذ حماس در آینده خواهد شد.
تا پیش از عملیات طوفان الاقصی، کمتر کسی فکر می‌کرد روزی فرا برسد که مبارزان فلسطینی که زمانی با سنگ و چوب در برابر جنایات و اشغالگری صهیونیست‌ها مقاومت می‌کردند، بتواند با موشک و اسلحه‌هایی سنگین و نیمه‌سنگین به مقابله با اشغالگران بپردازند
افزایش آگاهی جهانی درباره مسئله فلسطین
عملیات «طوفان الاقصی» تأثیر بزرگی بر افزایش آگاهی عمومی جهانی درباره حقوق فلسطینیان و نقض حقوق بشر توسط رژیم صهیونیستی داشته است. پس از این عملیات، رسانه‌های بین‌المللی بیشتر به جنبه‌های انسانی و اخلاقی درگیری‌های اسرائیل و فلسطین پرداختند، و این موجب شد تا توجه جهانی به وضعیت ناگوار فلسطینیان جلب شود. اعتراضات گسترده در بسیاری از کشورهای غربی، که معمولاً مواضع حامی اسرائیل داشته‌اند، نشان از تغییر در افکار عمومی دارد. این اعتراضات عمدتاً از سوی گروه‌های دانشجویی و حقوق بشری سازماندهی شدند و خواستار توقف خشونت‌ها و اقدامات اسرائیل علیه فلسطینیان شدند
این افزایش آگاهی به ویژه در کشورهای غربی از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا رسانه‌های این کشورها تا پیش از این بیشتر روایات و مواضع رسمی اسرائیل را پوشش می‌دادند. عملیات «طوفان الاقصی» با افشای ناتوانی اسرائیل در حفظ امنیت خود و با تمرکز بر نقض‌های حقوق بشری، موجی از همبستگی بین‌المللی را ایجاد کرد. این تغییر در افکار عمومی می‌تواند در آینده بر سیاست‌های دولت‌ها تأثیرگذار باشد و فشار‌هایی برای تجدیدنظر در سیاست‌های حمایتی از اسرائیل وارد کند.
گفتنی است که از اکتبر ۲۰۲۳ تا نوامبر همان سال، بیش از ۴۲۰۰ تظاهرات مرتبط با درگیری‌های فلسطین و اسرائیل در سراسر جهان ثبت شد. در ایالات متحده، بیش از ۲۳۰۰ اعتراض با حضور صد‌ها هزار نفر صورت گرفت. این تظاهرات به موضوعاتی همچون پایان اشغال، پایان جنایات جنگی، و درخواست آتش‌بس متمرکز بودند
نتیجه‌گیری
عملیات طوفان الاقصی یکی از مهم‌ترین رویداد‌های تاریخ درگیری‌های اسرائیل و فلسطین بود که تأثیرات گسترده‌ای در زمینه‌های نظامی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی داشت. این عملیات نشان داد که مقاومت فلسطینی هنوز توانایی مقابله با اشغالگری رژیم صهیونیستی را دارد و قدرت بازدارندگی این رژیم به شدت تضعیف شده است. از سوی دیگر، پیامد‌های اقتصادی و اجتماعی این عملیات همچنان در اسرائیل احساس می‌شود و احتمالاً تأثیرات بلندمدتی بر آینده سیاسی و اجتماعی این رژیم خواهد داشت.
ارسال نظرات